.png)
Gazeta ‘Si’ - Jason Wood ishte ulur në një restorant i zemëruar dhe i mërzitur sepse nuk mund ta ndërronte piten me perime të freskëta.
Mërzitja nuk ishte e tepruar, tha Wood. Ishin 20 vjet të një çrregullimi të të ngrënit dhe ankthi të akumuluara që kulmuan në atë moment.
Wood ka ortoreksi, një çrregullim i të ngrënit që nuk është në Manualin Diagnostik dhe Statistikor të Çrregullimeve Mendore, i quajtur gjithashtu DSM, i cili është udhëzuesi zyrtar për vlerësimin klinik të kushteve të shëndetit mendor.
"Po shohim një rritje të ortoreksisë në mesin e pacientëve", tha terapistja Jennifer Rollin, themeluese e Qendrës së Çrregullimeve të Ushqimit në Rockville, Maryland.
"Shpresoj se do të shtohet në DSM, por për fat të keq, duket se është një proces shumë i ngadaltë”,tha Rollin.
Ortoreksia është një fiksim i të ngrënit “shëndetshëm”, siç përcaktohet nga një sërë rregullash që varen nga individë të caktuar dhe konteksti në të cilin ata jetojnë.
Një studim i nëntorit 2023 zbuloi se rreth 3 në 10 pjesëmarrës shfaqën shenja të ortoreksisë.
Shpesh, ky çrregullim kalon pa u vënë re ose nënvlerësuar sepse është i përqendruar në ushqimin e shëndetshëm, tha Wood, drejtor i angazhimit të komunitetit në Shoqatën Kombëtare të Anoreksisë e Çrregullimeve të Asociuara, e njohur si ANAD.
Mungesa e mirëkuptimit rreth kësaj gjendje i pengoi miqtë dhe familjen e Wood të ngrinin shqetësime - ndonjëherë duke duartrokitur përpjekjet e tij për t'iu përmbajtur parimeve stoike të të ushqyerit - edhe pse ai humbi shumë peshë.
Kultura e dietës e maskuar
Përqendrimi në ushqimin e shëndetshëm tingëllon si një gjë e mirë, apo jo? Por, jo gjithmonë!
Çrregullimet e të ngrënit shpesh kanë baza të ngjashme: një predispozitë gjenetike e kombinuar me faktorë mjedisorë, tha Rollin. Dhe shpesh çrregullimi përqendrohet rreth një sërë rregullash të ngurta, qofshin ato kalori, koha e ngrënies ose përbërësit në ushqim, shtoi ajo.
Kur ata që janë të prekshëm ndaj çrregullimeve të të ngrënit ushqehen vetëm në një mënyrë që ata e konsiderojnë të shëndetshme, sjellja mund të shkojë nga një preferencë në një obsesion, tha Rollin.
Me kalimin e viteve, Wood tha se lista e tij e ushqimeve të pashëndetshme u rrit dhe ato që konsideroheshin të shëndetshme vazhduan të zvogëloheshin derisa e gjeti veten duke hequr dorë nga festat sepse nuk mund të gjente asgjë që do t'i lejonte vetes të hante - dhe kjo i shkaktoi shumë ankth.
Për disa - por jo të gjithë - njerëzit me ortoreksi, imazhi i trupit të tyre mund të fillojë të varet nga sa respektojnë rregullat e tyre të ushqimit, tha Rollin.
Dhe me baza të ngjashme pas tyre, ortoreksia mund të shndërrohet në çrregullime të tjera si bulimia ose anoreksia nervore, tha ajo.
Motivimet që mund të kenë njerëzit me ortoreksi, si dhe duartrokitjet që u jep shoqëria, mund të etiketohen si promovim i shëndetit ose parandalim i sëmundjeve, por shpesh ato janë përfaqësuese për "kulturën e pastër të dietës së modës së vjetër", e cila i jep përparësi një forme trupi ideale, tha Gaudiani.
Dhe edhe nëse nuk ka turp rreth peshës, ortoreksia dhe hapat që një person ndërmerr për t'iu përmbajtur rregullave të caktuara ushqimore mund të jenë të shtrenjta, shpërqendruese dhe shqetësuese, tha Gaudiani.
Çfarë është gjithsesi e shëndetshme?
Një tjetër shenjë se rregullat rreth të ngrënit nuk kanë të bëjnë vetëm me shëndetin është vështirësia për të përcaktuar se çfarë është e shëndetshme.
Në vitet 1990, ushqimi i shëndetshëm dhe i pastër do të ishte dieta me pak yndyrë, tha Gaudiani. Tani, njerëzit kanë më shumë gjasa t'i konsiderojnë ushqimet me proteina të larta, me yndyrë, me pak karbohidrate dhe me pak sheqer si të shëndetshme, shtoi.
Të tjerët do t'i jepnin përparësi burimit të ushqimit – si për shembull nëse ai është organik, jo i modifikuar gjenetikisht dhe lokal, tha Gaudiani.
Sigurisht, nuk është keq të duash të hash një sallatë, tha Rollin, por problemi lind kur mendon se mund të kesh vetëm një sallatë.
Gjithkush është unik, dhe kështu zgjedhja më e shëndetshme e ushqimit në çdo moment do të varet nga nevojat e një individi dhe konteksti në të cilin ndodhet ai person, shtoi ajo. Nëse nuk keni nevojë të hani në një mënyrë të caktuar për një gjendje mjekësore, shpesh mënyra më e mirë e veprimit është të dëgjoni trupin tuaj, tha Rollin.
Dhe kur mendoni për shëndetin, është e rëndësishme që të mos mendoni vetëm për ushqimin, tha Wood.
Një jetë e shëndetshme përfshin marrëdhënie të pasura shoqërore, kohë të shpenzuar për të ndjekur pasionet, aktivitet fizik të këndshëm dhe hapësirë të mjaftueshme truri për të gjetur paqen – të gjitha këto janë të vështira për t'u arritur kur kaloni orë të tëra në ditë duke përsiatur për atë që "duhet" të hani.
"Nëse je dikush që thjesht dëshiron të jetojë një jetë të ekuilibruar, sociale, të lidhur, rregullat e ortoreksisë mund t'ju izolojnë vërtet nga bashkëmoshatarët sepse përfundoni duke refuzuar mundësitë për të ngrënë me njerëz të tjerë sepse ata nuk ndjekin të njëjtat rregullat tuaja”, tha Gaudiani.
"Prandaj, ju thoni jo, dhe bota juaj sociale mund të shembet dhe të bëhet mjaft e vogël."
Të jetosh përsëri jetën
Njerëzit me ortoreksi mund ta gjejnë veten me një ekip që përfshin terapistë dhe dietologë, të ngjashëm me pacientët në trajtimin e çrregullimeve të tjera të të ngrënit, tha Rollin.
Procesi mund të përfshijë gjithashtu punën me ata përreth jush, tha Rollin. Gjithnjë e më shumë njerëz po ndërgjegjësohen se nuk është ide e mirë të flitet rregullisht për ushqimin për sa i përket peshës, por më pak e shohin të folurin për ushqimet “të shëndetshme” ose “të pashëndetshme” si problematike, tha ajo.
Dhe ata që janë në shërim e sipër duhet gjithashtu të kenë dhembshuri për veten e tyre, tha Gaudiani.
"Askush nuk e bën këtë vetëm për argëtim ose për të përfunduar aksidentalisht në telashe," tha ajo. "Ata fillojnë ta bëjnë këtë sepse po ndihen sikur kanë përfitime shëndetësore ose ndihen sikur ka presion shoqëror, ose ndihet sikur është e sigurt në një farë mënyre të rëndësishme."
Procesi i rimëkëmbjes mund të jetë i vështirë, por është shpërblyes, tha Wood. Kanë kaluar pothuajse katër vjet që kur ai tha se arriti fundin në atë darkë.
"Ndjehem sikur po filloj të jetoj përsëri jetën time," tha Wood. “Po e marr gjithë atë kohë që e kaloja duke menduar për ushqimin dhe do ta aplikoj në aspekte të tjera të jetës sime. Kjo ka qenë, vërtet e mrekullueshme.”
Marrë nga CNN Health
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
