Ushqim

Jollof, orizi që fut në sherr gjithë Afrikën Perëndimore

Me aromën e tij joshëse, ngjyrën e kuqe dhe pikant, orizi Jollof është mbreti i padiskutueshëm i kuzhinave të Afrikës Perëndimore. Është thesari i dashur i kuzhinës dhe thjesht mund të pëshpëritni fjalën "Jollof" në Afrikën Perëndimore dhe lehtë mund të filloni “një grindje të zjarrtë pasioni”. Kjo sepse përcaktimi se cili komb i Afrikës Perëndimore e bën më të mirë Jollof është një çështje e vazhdueshme e krenarisë dhe grindjeve lokale.

Orizi Jollof është në Afrikën Perëndimore, siç është paella për Spanjën, rizoto në Itali, biriyani në Indi dhe orizi i skuqur në Kinë.

Në Afrikën Perëndimore Jollofin e gjeje në mbledhjet familjare, ditëlindje, ceremoni, fejesa dhe dasma. E shijuar si një vakt kryesor, kjo pjatë përbëhet nga orizi i gatuar në një salcë me aromë të domateve, qepëve dhe erëzave aromatike. Këta përbërës bazë shpesh janë të shtresuar me xhenxhefil, hudhër, trumzë, kokrra selim (një erëz e Afrikës Perëndimore), pure domate, pluhur speci megjithëse përbërësit e saktë dhe përgatitja ndryshojnë nga vendi në vend, edhe nga shtëpia në shtëpi.

Ndërsa çdo pjatë e Jollof mund të ndryshojë, secila prej tyre sjell shije emocionuese. Ëmbëlsia e këndshme e qepëve është shumë e rëndësishme. Sezoni është thelbësor dhe zgjedhja e mishit, deleje, viçi, pule, dhie, qengji apo edhe peshk, jep një shije të ndryshme çdo herë. Mishi bëhet me erëza dhe piqet në mënyrë delikate, përpara se të skuqet dhe të kthehet në pjekje. Pastaj orizi shtohet në mish, lëng dhe salcë pikante dhe zien derisa të thithë të gjithë lëngun aromatik, duke lënë çdo aromën e cdo erëze.

Origjina e orizit Jollof mund të gjurmohet në vitet 1300 në Perandorinë e lashtë Wolof (e quajtur gjithashtu Perandoria Jolof), e cila shtrihej në pjesë të Senegalit të sotëm, Gambia dhe Mauritania. Bujqësia e orizit lulëzoi në këtë rajon dhe Jollof filloi jetën si një pjatë e quajtur thieboudienne, e përgatitur me oriz, peshk dhe perime. Ndërsa perandoria u rrit, njerëzit Wolof u shpërndanë në të gjithë rajonin dhe u vendosën në pjesë të ndryshme të Afrikës Perëndimore, duke marrë me vete pjatën e tyre të bollshme me oriz.

Pavarësisht nga gjithëpranueshmëria e tij në të gjithë rajonin, pak ushqime kanë shkaktuar aq shumë trazim sa orizi Jollof. Sot, çdo vend i Afrikës Perëndimore ka të paktën një variacion të Jollof, i cili ndan dhe bashkon rajonin. Secili komb dhe familje shtojnë diçka dhe interpretimin e tyre, i cili ndoshta është rrënja e konkurrencës së ashpër që zhvillohet nëpër media sociale, festa dhe biseda në rrugë. Uebfaqja Black Foodie, e cila eksploron ushqimin dhe kulturën e përshkroi atë si "një nga debatet më interesante dhe më të nxehta të ushqimit midis vendit... është ‘sherri’ më epik i të gjitha kohërave.

Protagonistët kryesorë mbi atë që bën orizin më të mirë Jollof janë Gana, Nigeria, Sierra Leone, Liberia dhe Kameruni. Gambia dhe Senegali janë mjaft të qetë dhe rrallë hyjnë në polemikë për Jollof; në fund të fundit, ata ia dhanë botës. Variacionet ushqejnë konkurrencën e vazhdueshme me aq shumë ngjashmëri sa ka ndryshime; dhe me traditat të përcjelljes së recetave, çfarë tjetër mund të pritej?

Për shembull, në Ganai e gatuajnë orizin me salcë dhe mish në një tenxhere. Nigerianët dhe Liberianët ndonjëherë përdorin vaj palme në vend të vajit vegjetal për të dhënë një aromë më të pasur, veçanërisht kur gatuajnë me peshk të tymosur dhe të thatë. Në Nigeri dhe Kamerun, specat e kuq shpesh përzihen me përbërësit bazë të qepëve dhe domateve për të shtuar gjallëri dhe një ëmbëlsi delikate. Këta dy vende gjithashtu pëlqejnë të shtojnë spec të tymosur për t'i dhënë Jollofit një aromë të tymosur, të ngjashme me gatimin mbi një zjarr druri. Në Gambia mburren me shtimin e kërmijve të tymosur në Jollof, një përbërës tradicional në Gambia dhe Senegal.

Shkrimtari nigerian i ushqimit Jiji Majiri Ugboma beson se "grindja e Jollof midis Ganës dhe Nigerisë është pa dyshim debati më i nxehtë i ushqimit midis çdo vendi ".

Këto dy kombe të pasionuara duket se e duan ta urrejnë njëri-tjetrin dhe të dy ndiejnë se është orizi më i mirë Jollof. Një ndryshim kryesor është lloji i orizit të përdorur. Ganezët përdorin oriz aromatik basmati, i cili i jep asaj aromë shtesë, ndërsa nigerianët përdorin oriz kokërr të gjatë, duke besuar se është më i miri për thithjen e aromës. Të dy vendet e shijojnë këtë ngacmim të butë, duke e parë atë si një betejë zgjuarsie, ku secili përpiqet të mundë tjetrën me fjalë.

"Për ironi të fatit, grindja në të vërtetë bashkon nigerianët dhe ganezët", tha Ugboma.

"Është një gjuhë dashurie midis të dy vendeve dhe është e ngjashme me dinamikën e vëllezërve dhe motrave që ngacmojnë njëri-tjetrin".

Muzikantë janë bashkuar gjithashtu në batuta, me Akon që pretendon se Jollofi Liberian është më i miri, edhe pse është nga Senegali. Muzikanti ganez Motra Deborah lëshoi ​​një himn në vitin 2016 të quajtur Ghana Jollof me tekst duke përfshirë "Ghana Jollof, i shijshëm; Nigerian Jollof, është qesharak".

Shefi i kuzhinës Senegaleze Pierre Thiam, i cili ka restorantin Teranga në New York City, beson se kjo shaka është edhe "e gjallë dhe me të vërtetë serioze".

"Do të doja të gjitha luftërat të bëheshin si lufta e Jollofit. Pa vrasje! Pa gjak. Unë gjithashtu besoj se nuk do të ketë kurrë një fitues. Të gjithë mendojnë se nëna e tyre bën më të mirën. Unë kënaqem si me pjatat nigeriane dhe ganeze por për mendimin tim modest, asgjë nuk krahasohet me atë origjinale: Senegal Jollof ", tha ai.

Përderisa Afrikanët Perëndimorë i shijojnë këto ndryshime mendimesh të mira, nuk ka dyshim që dashuria për pjatën mund ti bëjë bashkë.

Shefi i famshëm Jamie Oliver gatoi orizin Jollof dhe ndau recetën e tij në faqen e tij në vitin 2014. Afrikanët Perëndimor harruan se kishin një luftë Jollof që po vazhdonte. Të indinjuar, përgjigjja e tyre kolektive ishte të linin gjithçka anash dhe të akuzonin Oliver. Ata mund të kenë debatuar se kush ishte Jollof më i mirë në Afrikën Perëndimore, por ata nuk do të lejonin askënd të ngatërronte me thesarin e tyre të kuzhinës. Hashtags si #jollofgate u lëshuan në Twitter. Me përbërës duke përfshirë limon, dhe majdanoz, Oliver's Jollof ishte për shumë njerëz një kthesë shumë larg, edhe pse ai theksoi se receta e tij ishte largimi i tij nga Jollof. Afrikanët ishin të shqetësuar se nëse kjo shkonte më tej,  përvetësimi kulturor mund ta bënte shumë lehtë versionin e Oliver-it orizin zyrtar Jollof.

Megjithatë, në përgjithësi, debati për Jollof ka qenë pozitiv dhe ka rritur ndërgjegjësimin dhe interesin për ushqimin e Afrikës Perëndimore. 10 trendet kryesore të ushqimit me rritje më të shpejtë për vitin 2020 të parashikuara nga Whole Foods përfshinin ushqime nga Afrika Perëndimore.

Sot Jollof është papritmas gjithashtu kudo. Festivalet e ushqimit Jollof janë mbajtur në Uashington, DC dhe Toronto dhe konkurset Jollof në Nigeri. Dita Botërore e Jollofit festohet çdo vit, më 22 Gusht, që nga viti 2015, me fotografi dhe video të lëshuara në mediet sociale.

Ndërsa restorantet afrikane në të gjithë botën bëhen gjithnjë e më të zakonshme, ata po shtojnë edhe më shumë variacione dhe interpretime të Jollof.

Me rritjen e popullaritetit global të Jollof, Thiam beson se "Ne do të shohim një interes në rritje për pjatën dhe për ushqimet afrikane në përgjithësi. Kini kujdes orizin Jollof në rreshtin e supermarketit tuaj".

Sado që njerëzit janë kurioz në lidhje me këtë oriz, për Afrikën Perëndimore, është më shumë se një pjatë orizi shumëngjyrëshe dhe e shijshme për të cilën grinden: lidhet me trashëgiminë e pasur dhe është një pjatë që do të mbetet përgjithmonë në zemrat e tyre. Kur janë bashkë, është i ndezur zjarri për të bërë Jollof.

Burimi:BBC. Përshtati Gazeta “Si”


Copyright © Gazeta “Si”


Më Shumë