.png)
Rregullat fiskale kanë gjithmonë përjashtime. Një që miratoi Kalifornia në vitin 1849 kishte një përjashtim në rast të një rebelimi. Rregullat e shumë vendeve të pasura me burime mund të pezullohen nëse çmimet e mallrave bien. Dhe shumica e udhëzimeve kanë një lloj dorëzimi në rast të një pandemie. Por në Europë përjashtimet janë bërë kaq të shpeshta kohët e fundit sa nuk është e qartë se si të rivendosen rregullat.
Shtetet anëtare të BE-së, po debatojnë me Brukselin se si duhen ndryshuar rregullat para se t’i rizbatojnë ato. Nivelet e borxhit dhe normave të interesit janë shumë të larta se në vitin 2019, kur u zbatuan për herë të fundit rregullat. Por shpenzimet e nevojshme për sigurinë, mbrojtjen, energjinë dhe klimën vetëm janë rritur. Propozimi i fundit i Komisionit Europian për një grup të ri rregullash u kritikua nga të gjitha palët, gjë që shpesh është një shenjë e një kompromisi të denjë.
Por kjo është një shfaqje anësore. “Rreziku i diskutimit aktual mbi rregullat fiskale është që ne të humbasim ngjarjen më të madhe”, thotë Sander Tordoir i Qendrës për Reformën Europiane, një institut kërkimor. BE-ja po shkon drejt një shtrëngimi shpenzimesh që nuk kërkon rregullim të rregullave, por një zgjidhje të re fiskale.
Nisim me klimën. Targeti i BE për të ulur emetimet e karbonit me 55% deri në 2030-m, njësoj si në 1990-n, kërkon shpenzime publike shtesë sa 1% e PBB-së. Sa më shumë që qeveritë të lejojnë rritjen e çmimit të lejes së karbonit të BE-së, ose të vendosin rregulla më të rrepta për emetimet, aq më e ulët është fatura publike. Por pak qeveri janë të gatshme të jenë të ashpra me votuesit: shumica do të përpiqeshin më mirë të ulin emetimet duke dhënë subvencione.
Më e tmerrshmja prej tyre, në Itali, i ka kushtuar thesarit rreth 110 miliardë euro (121 miliardë dollarë, ose 6% e PBB-së) që nga viti 2020. E njohur si skema "superbonus", ajo u dha pronarëve të shtëpive kredi tatimore të transferueshme që arrinin në 110% të kostot e rinovimeve të kursimit të energjisë. Kohët e fundit është kufizuar në një 90%. PPropozimi i Gjermanisë për të bërë sisteme të reja të ngrohjes shtëpiake të funksionojnë me 65% energji të rinovueshme nga viti 2024, ka shkaktuar rezistencë të ashpër. Kevin Kühnert, sekretari i përgjithshëm i Social Demokratëve në pushtet (spd), ka lënë të kuptohet tashmë për subvencione të mëtejshme.
Mbrojtja. Gjermania ka krijuar një fond prej 100 miliardë eurosh për të mbushur boshllëqet më urgjente të forcave të saj të armatosura. Ekspertët pajtohen se nuk do të mjaftojë kaq. Shpenzimet e mbrojtjes janë vendosur të rriten atje nga 1.5% aktuale e PBB-së në 2021 në rreth 2%. Brenda eurozonës, vetëm Greqia dhe shtetet baltike shpenzojnë më shumë se 2% të PBB-së së tyre për mbrojtje. Në përgjithësi, vendet evropiane do të duhet të shpenzojnë rreth 0.5% të PBB-së më shumë për mbrojtjen në vitet e ardhshme për të arritur objektivin e NATO-s prej 2%.
Urgjenca për mbrojtjen u ndikua nga pushtimi rus në Ukrainë. Por kjo sjell një tjetër faturë gjigande; rindërtimin e Ukrainës dhe ndoshta integrimin e saj në BE. Kostoja e rindërtimit do të jetë mbi 380 mld euro në një dekadë. Amerika ka paguar deri tani pjesën më të madhe të ndihmës ushtarake dhe do të presë që Europa të paguajë për pjesën më të madhe të faturës së rindërtimit. Një pjesë do të vijë nga sektori privat, por shpenzimet publike për rindërtimin mund të jenë ende 30 miliardë euro në vit, 0.17% të tjera të PBB-së së be-së.
Nëse Ukraina dhe 44 milionë qytetarët e saj i bashkohen BE-së, mekanizmat e shpenzimeve të bllokut do të kenë nevojë për një rishikim gjithëpërfshirës. Bullgaria, një vend me vetëm 7 milionë banorë, është planifikuar të marrë 28.5 miliardë euro nga BE-ja midis 2021 dhe 2027, rreth 4,150 euro për qytetar. Nëse Ukraina do të merrte të njëjtën shumë për frymë, fatura do të shkonte në rreth 180 miliardë euro, ose 25 miliardë euro në vit (0.14% e PBB-së së be-së). Ose vendet më të pasura do të duhej të paguanin më shumë, ose vendet më të varfra do të merrnin më pak. Por kjo e fundit duket shumë e pamundur: në prill Polonia dhe vendet e tjera kufitare bllokuan shkurtimisht dërgesat e grurit të lirë ukrainas, sepse fermerët e tyre ishin të zemëruar me konkurrencën.
Ndërkohë kontinenti po plaket. Popullsia e Europës në moshë pune tashmë po zvogëlohet; së shpejti mund të bie edhe numri i përgjithshëm i njerëzve të punësuar. Komisioni projekton shpenzimet vjetore të lidhura me moshën, të cilat përfshijnë pensionet dhe kujdesin shëndetësor, do të rriten me 1.4 pikë përqindje të PBB-së midis 2019 dhe 2030. Kjo do të duhet të vijë nga diku. Të marra së bashku, ndryshimi i klimës, mbrojtja, Ukraina dhe plakja mund të shtojnë rreth 3.3% të PBB-së në shpenzime në vit.
Ka pak për të kompensuar kostot e rritura. Një ekonomi në rritje nuk ka gjasa të lehtësojë barrën. Përkundrazi, festa ka përfunduar, siç shprehet një zyrtar i Brukselit, duke theksuar se rimëkëmbja ekonomike pas pandemisë po mbyllet. Projeksionet afatmesme vendosin rritjen vjetore të BE-së nën 2%. Kjo nuk është çudi. Një fuqi punëtore në tkurrje ose në rastin më të mirë në stagnim mund të prodhojë më shumë vetëm me produktivitet më të lartë ose më shumë kapital. Shumica e investimeve në burimet e rinovueshme dhe efikasitetin e energjisë do ta bëjnë ekonominë më të gjelbër, por vështirë se do ta bëjnë më produktive.
Në afat të shkurtër, shumica e vendeve të BE-së do ta menaxhojnë. Inflacioni po i rrit më shumë të ardhurat sesa shpenzimet, tani për tani. Europa Jugore vazhdon të gëzojë fondin e rimëkëmbjes së pandemisë së BE-së; si në rastin e mbrojtjes, shumica e vendeve po luftojnë për të shpenzuar paratë. Por planet e vendeve të forta fiskale si Holanda tregojnë kërkesë në rritje për burime qeveritare. Vendi që dikur udhëhoqi "katërshin e kursyer" planifikon t'i përmbahet, pothuajse, kufirit të vjetër të deficitit të be-së prej 3%, përpara se të duket i vendosur ta shkelë atë pas vitit 2025. Christian Lindner, ministri i financave i Gjermanisë, po kundërshton kërkesat për shpenzime nga partnerët e tij të koalicionit të Gjelbër dhe SPD. BE-ja dhe anëtarët e saj së shpejti do të detyrohen të ndryshojnë politikat e tyre fiskale. Për krahasim, grindja mbi rregullat fiskale është një shëtitje në park.
Burimi: TheEconomist/ Përshtati: Gazeta ‘SI’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
