.png)
Një vendim nga Gjykata e Lartë e Alabamës që embrionet e ngrira konsiderohen fëmijë dhe se një person do të jetë përgjegjës për shkatërrimin e tyre aksidental, ka hapur një front të ri në betejën e SHBA-së mbi mjekësinë riprodhuese.
Spitali më i madh i shtetit jugor të SHBA-së ka ndërprerë shërbimet e tij të fertilizimit in-vitro (IVF) pas vendimit, për shkak të frikës se mund t'i ekspozojë ata ndaj ndjekjes penale.
Sistemi shëndetësor i Alabama-s në Birmingham tha se do të vazhdojë me ngrirjen e vezëve por do të ndalojë hapin e radhës në procesin e IVF, në të cilën vezën bashkohen me spermatozoidët për të krijuar embrione.
“Ne jemi të pikëlluar që kjo do të ndikojë në përpjekjen e pacientëve tanë për të pasur një fëmijë përmes IVF,” tha një zëdhënës i spitalit në një deklaratë, duke shtuar se nuk duan që pacientët apo mjekët të ndiqen penalisht në rast të një problemi.
Ekspertët mjekësorë dhe grupet e mbrojtjes riprodhuese paralajmëruan se vendimi mund të ketë pasoja negative për trajtimet e fertilitetit në Alabama dhe më gjerë.
Ndërsa grupet konservatore e mirëpritën vendimin, duke argumentuar se edhe embrioni më i vogël meritonte mbrojtje ligjore.
Pse ndodhi kjo padi dhe çfarë vendosi gjykata?
Rasti rrjedh nga një padi për vdekje e ngritur nga tre çifte, embrionet e të cilëve u humbën në një klinikë fertiliteti në vitin 2020.
Një pacient kishte hyrë në vendin ku ruheshin embrionet dhe i kishin rënë aksidentalisht. Si rezultat, embrionet u shkatërruan.
Çiftet kërkuan të padisnin Qendrën për Mjekësi Riprodhuese dhe Shoqatën e Infermierëve sipas ligjit të shtetit për ‘vdekjen’ e embrioneve.
Ligji ndërkohë mbron fetuset por nuk mbulon edhe mbrojtjen në mënyrë specifike të embrioneve të IVF.
Një gjykatë kishte vendosur që embrionet nuk kualifikoheshin si person apo fëmijë dhe se kjo padi për vdekje aksidentale nuk mund të ecë përpara.
Por në vendimin e saj, Gjykata e Lartë e Alabama-s mbajti anën e çifteve dhe vendosi që embrionet e ngrira konsideroheshin "fëmijë".
Ligji zbatohej për “të gjithë fëmijët e palindur”, thuhej në vendim.
Në pajtim me opinionin e shumicës, kryegjykatësi Tom Parker shkroi: “Edhe para lindjes, të gjitha qeniet njerëzore janë të gjalla dhe jetët e tyre nuk mund të shkatërrohen pa filluar”.
Vendimi nuk e ndalon apo kufizon IVF-në dhe në fakt, çiftet që ngritën çështjen kërkuan në mënyrë aktive procedurën.
Por vendimi mund të shkaktojë konfuzion nëse disa aspekte të IVF janë të ligjshme sipas ligjit të Alabamës, thonë ekspertët. Nëse një embrion konsiderohet një person, mund të ngrejë pyetje se si klinikat lejohen t'i përdorin dhe ruajnë ato.
Elisabeth Smith, drejtoreshë e politikës shtetërore në Qendrën për të Drejtat Riprodhuese, i tha BBC-së në një deklaratë se ky vendim mund të ketë pasoja.
“Për të miratuar legjislacionin që u jep embrioneve të drejta juridike mund të ketë pasoja katastrofike për përdorimin e IVF, një shkencë në të cilën shumë njerëz mbështeten për të ndërtuar familjet e tyre.”
Paqartësia mbi ligjin mund të shtrihet edhe tek vetë pacientët, të cilët mund të shqetësohen nëse procedura mbetet e disponueshme apo e ligjshme.
Shoqata Mjekësore e Shtetit të Alabama tha në një deklaratë se rëndësia e këtij vendimi prek të gjithë qytetarët dhe ka të ngjarë të çojë në më pak foshnja, fëmijë, nipër e mbesa dhe kushërinj, pasi opsionet e fertilitetit bëhen të kufizuara për ata që duan një familje.
Si lidhet kjo me debatin e abortit në SHBA?
Kur Gjykata e Lartë e SHBA-së hodhi poshtë një të drejtë mbarëkombëtare për abortin në vitin 2022, ajo hapi derën për shtetet që të bënin ligjet e tyre për këtë çështje.
Që nga vendimi, shtetet e kontrolluara nga demokratët kanë zgjeruar aksesin ndërsa shtetet e kontrolluara nga republikanët e kanë kufizuar atë.
Alabama tashmë ka një ndalim total të abortit, në të gjitha fazat e shtatzënisë.
Shtëpia e Bardhë e quajti vendimin e Alabamës "pikërisht llojin e kaosit që ne prisnim kur Gjykata e Lartë hapi rrugën për politikanët që të diktojnë disa nga vendimet më personale që familjet mund të marrin".
Edhe kundërshtarët e abortit po e shikojnë me vëmendje këtë vendim. Çështja se kur një embrion ose një fetus konsiderohet ligjërisht një person është një faktor në shumë kufizime shtetërore të abortit.
Aleanca ‘Mbrojtja e Lirisë’, një grup ligjor konservator i krishterë, e përshkroi vendimin e Alabamës si një "fitore të jashtëzakonshme për jetën".
"Pavarësisht rrethanave, e gjithë jeta njerëzore është e vlefshme që nga momenti i konceptimit," tha zëdhënësja Denise Burke në një deklaratë për BBC.
Çfarë mund të ndodhë në shtetet e tjera?
Shtetet e SHBA-së shpesh tentojnë të përsërisin legjislacionin e njëri-tjetrit dhe SHBA-ja e ka parë këtë model të luajtur me abortin. Shpesh, shtetet marrin sinjale nga njëri-tjetri se cilat ligje ose politika kanë kaluar me sukses legjislaturat ose i kanë rezistuar sfidave ligjore.
Megjithëse vendimi i Alabamës zbatohet vetëm brenda shtetit, ekspertët thanë se shtetet e tjera mund të shohin përpjekje legjislative ose padi që synojnë avancimin e konceptit që embrionet e ngrira duhet të konsiderohen ligjërisht fëmijë ose njerëz.
Por ata thanë se nuk kishte gjasa që ky rast i veçantë të përfundonte në Gjykatën e Lartë të SHBA-së, siç ndodhi çështja e abortit, sepse vendimi i Alabamës e ka origjinën në gjykatën shtetërore dhe ka të bëjë me një interpretim të ligjit shtetëror, jo federal.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
