.png)
Gazeta Si – Pas “extra omnes”, formulës latine që do të thotë “të gjithë jashtë” dhe shënon fillimin e Konklavës për zgjedhjen e Papës së ri, stafi përgjegjës për drekat dhe pastrimin do të mbetet për të ndihmuar kardinalët në Kapelën Sistine, por asnjë përkthyes.
Matteo Bruni, kreu i zyrës së shtypit të Vatikanit, sqaroi se 133 votuesit nuk do të kenë përkthyes: në fund të fundit, aksesi në Kapelën Sistine gjatë procedurave të votimit është i kufizuar për shumë pak njerëz.
Nëse dyshohet për një term ose një frazë të ndërlikuar, “ata do të mbështeten në bamirësinë e krishterë të vëllezërve të tyre që mund të ndihmojnë”, thotë Bruni.
Sigurisht, do të ketë ende “një gjuhë zyrtare, pikërisht italishten”, e cila do të përdoret në procedura të ndryshme votimi: por është e vështirë të mendohet se i gjithë procesi i zgjedhjes së Papës, përfshirë bisedat, mund të bëhet në italisht, që është gjuha amtare e vetëm 19 nga 133 zgjedhësit kardinalë.
Papa Françesku në fakt ka emëruar shumë më tepër kardinalë se paraardhësit e tij dhe nga zona mjaft heterogjene të botës: sot, në Romë ka përfaqësues nga 71 vende, të cilët për të zgjedhur Papën e ri fillimisht duhet të kuptojnë njëri-tjetrin.
Për të lehtësuar komunikimin gjatë kongregacioneve të përgjithshme, mbledhjet paraprake në, të cilat kardinalët diskutuan për gjendjen e Kishës ditët e fundit, të gjithë ata që dëshironin të mbanin një fjalim u lejuan të zgjidhnin gjuhën e tyre të preferuar dhe u sigurua një përkthim i njëkohshëm. Por në konklavë situata do të jetë shumë ndryshe.
Konklava më globale dhe më e mbushur me njerëz në histori duket se është ajo në të cilën faktori gjuhësor do të ketë ndikimin më të madh, për të paktën dy arsye.
Mes 133 zgjedhësve ka njerëz që në shumë raste nuk janë takuar kurrë dhe kanë nevojë të njihen më mirë dhe ky është ndryshimi i parë në krahasim me të kaluarën.
E dyta është se latinishtja, gjuha e traditës, njihet zyrtarisht nga të gjithë kardinalët, sepse përdoret në shumë nga ritet katolike, por praktikohet më pak në përdorimin aktual sesa në të kaluarën.
Në fakt, latinishtja nuk është më gjuha frënge dhe rezervë për ata që vijnë nga vende të largëta dhe që ndonjëherë janë më pak të lidhur se në të kaluarën me shtigjet dhe traditat “edukative” të Kishës së Romës.
Formulat rituale të konklavës padyshim do të jenë në latinisht. Karta, në të cilën secili kardinal do të shkruajë emrin e të zgjedhurit mban fjalët Eligo in Summum Pontificem… (Unë zgjedh si Papë Suprem…) dhe në latinisht kjo do të jetë formula që secili do të citojë përpara se ta vendosë letrën në kutinë e votimit.
Kur një kandidat ka marrë dy të tretat e votave, atij do t’i bëhet pyetja: Pranon zgjedhjen e Sommo Pontificem? (“A e pranoni zgjedhjen si Papë Suprem?”).
Dhe kur të vijë koha për të shpallur zgjedhjet, lajmi do të shpallet me frazën: Nuntio vobis gaudium magnum: habemus papam (“Ju sjell një lajm të mirë gëzimi të madh: kemi një Papë”).
Do të vijojë shpallja e emrit të Papës së ri dhe emri i zgjedhur për pontifikat, edhe në latinisht.
Përtej formulave rituale, është e vështirë të imagjinohet që latinishtja mund të shërbejë sot si gjuhë bisede mes atyre që drejtojnë një negociatë.
Edhe italishtja – e folur nga të gjithë kardinalët, të cilët, për shkak të rolit të tyre, vizitojnë shpesh Vatikanin dhe për rrjedhojë edhe Italinë – mund të mos mjaftojë.
Ditët e fundit gazeta spanjolle “El Pais”, ngriti dyshime për komandimin e italishtes të një prej kardinalëve të konsideruar si kandidatë të mundshëm, kryepeshkopit të Marsejës, Jean-Marc Aveline.
Në kishën romane ku ai është titullar (çdo kardinal ka një të tillë, të cilën ia cakton Papa), së fundmi ka mbajtur një predikim në italisht, ndoshta për të larguar çdo dyshim.
Por ishte një tekst i shkruar dhe për ata që mendojnë se një Papë – edhe për shkak se është peshkop i Romës – duhet në çdo rast të flasë rrjedhshëm italisht, ky lexim predikues nuk duket të ketë qenë një provë e mjaftueshme.
Nëse latinishtja është gjuha e liturgjisë dhe formulave rituale dhe italishtja është ajo e punës së përditshme dhe e bisedave të zakonshme në Vatikan, në qeverinë e Kishës ekziston një gjuhë tjetër gjysmë zyrtare: frëngjishtja, në fakt, është gjuha zyrtare e diplomacisë së Vatikanit.
Është një traditë që daton në shekullin e 17-të, gjatë sundimit të Louis XIV, kur frëngjishtja u vendos si gjuhë e diplomacisë në të gjithë Evropën.
Në Vatikan letrat kredenciale të ambasadorëve dhe shumë dokumente zyrtare në marrëdhëniet midis Selisë së Shenjtë dhe shteteve janë ende të hartuara në frëngjisht.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
