.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Nën hijen e sulmeve raketore ruse që e zhytën Ukrainën në ndërprerje të energjisë dimërore, një skandal korrupsioni tronditës ka rrëzuar shefin e stafit të Presidentit Zelensky, Andriy Yermak, pas përvetësimit të fondeve në gjigantin shtetëror bërthamor Energoatom.
Më 28 nëntor 2025, Zelensky njoftoi dorëheqjen e Yermak disa orë pasi agjentët antikorrupsion bastisën shtëpinë e tij në Kiev. Ministrat e Drejtësisë dhe të Energjisë kanë dhënë dorëheqjen që atëherë, hetimet e thellohen, duke zbuluar ryshfete në marrëveshjet e prokurimit të energjisë me vlerë miliona, mes mashtrimeve në prokurim që kanë thithur fonde të destinuara për mbrojtje nga lufta.
Ky është zgjerimi i BE-së i bërë siç duhet : qartësi mendimi dhe anti-korrupsion i palëkundur demokratik, madje edhe nën sulm ekzistencial.
Është një qortim i ashpër për Ballkanin Perëndimor dhe vetë Brukselin, ku dy dekada anëtarësimi janë shndërruar në një farsë me tik-tak: ligje nominale të përafruara në letër, por zero zbatim në terren, duke i lënë kleptokratët të pa sfiduar dhe qytetarët që ikin të dëshpëruar.
Vetë BE-ja e ka zëvendësuar Raportin Kundër Korrupsionit me Raportin e Sundimit të Ligjit – një tekst më i gjerë dhe më i qartë. Raporti tani është shpërndarë edhe në Ballkanin Perëndimor dhe Partneritetin Lindor.
Komisioni Evropian vazhdoi ritualin e tij vjetor më 4 nëntor 2025, të vlerësimit të progresit të vendeve kandidate për anëtarësim në BE. Ndërsa Mali i Zi i vogël ofron shkëlqim duke kaluar nëpër kapitujt e zgjerimit, pavarësisht frikësimit nga Beogradi dhe Moska, përparimet e Ukrainës dhe Moldavisë, të cilat tani janë testuar nga ky skandal, nuk mund ta eklipsojnë dëshpërimin publik në rritje në të gjithë Ballkanin.
Paketa e Zgjerimit 2025 konfirmon kryesisht mosfunksionimin institucional në rajon ku qeveritë kanë imituar – dhe kanë dështuar të trajtojnë – korrupsionin që pengon lirinë dhe kapjen e shtetit për aq kohë sa qytetarët dhe bizneset ndihen të braktisur.
SELDI.net, nisma më e madhe rajonale kundër korrupsionit e shoqërisë civile, i ka angazhuar qeveritë në veprime të vërteta kundër korrupsionit që nga fillimi i shekullit.
Megjithatë, pandemia COVID-19 i bëri vendet e Ballkanit Perëndimor praktikisht të braktisnin përpjekjet e tyre për të përmirësuar qeverisjen e institucioneve demokratike, përfshirë Nismën e parë Rajonale Kundër Korrupsionit në botë.
Raporti më i fundit Rajonal Kundër Korrupsionit i SELDI-t zbulon se si rrjetet vendase kleptokratike kanë penguar reformat e kushtëzuara nga BE-ja dhe në vend të kësaj kanë krijuar lidhje me Pekinin dhe Moskën duke monopolizuar pikat kritike të pengesës (si infrastruktura energjetike), duke kapur median dhe duke mohuar lirinë e shprehjes dhe protestat e hapura qytetare.
CSD ka demonstruar se çarjet në qeverisje në të gjithë Ballkanin Perëndimor dhe rajonin e Detit të Zi kanë mundësuar gjithashtu flukse të paligjshme financiare, të mbështetura nga taktikat e shmangies së sanksioneve dhe rieksporti i mallrave me përdorim të dyfishtë, të cilat mbështesin makinën e luftës së Rusisë në Ukrainë.
Kievi udhëheq, Ballkani ngec
Raporti i Zgjerimit tregon se Ukraina dhe Moldavia mund të jenë shkëputur tashmë nga rrethi i virtytshëm i korrupsionit të përhapur dhe kapjes së shtetit.
Skandali i Ukrainës, që shpërtheu në mesin e nëntorit me akuzat e Energoatom për mashtrim prej mbi 200 milionë eurosh ilustron se pavarësisht kaosit të luftës, shoqëria civile ukrainase ka kërkuar dhe ekipi i Zelensky-t ka dhënë dritën jeshile për auditime të pavarura, mbikëqyrje ndërkombëtare (p.sh., përfshirja e ekipeve të sigurisë të BE-së dhe SHBA-së) dhe transparencë publike, duke ofruar momente kyçe të zgjerimit si reformat gjyqësore mes ndërprerjeve të energjisë elektrike.
Edhe pse dalja e Yermak trondit rrethin e brendshëm, Ukraina ka mbledhur vullnetin politik për të ndërmarrë veprime të guximshme civile, institucionale dhe antikorrupsion, dhe për këtë arsye për të përmbushur premtimet e saj të zgjerimit.
Në Ballkanin Perëndimor, vetëm Shqipëria dhe Mali i Zi meritonin lëvdata të vakëta. Ato janë nisur drejt ndërtimit të institucioneve të pavarura të drejtësisë, por kanë dhënë pak rezultate konkrete (p.sh., premtimi i Malit të Zi për të mbyllur përkohësisht kapituj të mëtejshëm deri në fund të vitit 2025).
Në të kundërt, Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Bosnja dhe Hercegovina kanë luftuar me mosfunksionim të thellë politik të brendshëm dhe të jashtëm si rezultat i një centralizimi të përhapur të pushtetit në elitat e ngushta.
Pavarësisht miliarda dollarëve ndihmë nga BE-ja dhe presionit politik përmes kushtëzimeve, rezultatet e prekshme mbeten të pakta: ndjekja penale e rasteve të korrupsionit është e rrallë, dënimet janë edhe më të rralla dhe rikuperimi i aseteve pothuajse inekzistent.
Hetime të profilit të lartë ndodhin, siç është ajo e agjencisë antikorrupsion të Shqipërisë, SPAK, që heton ish-Presidentin e Shqipërisë Ilir Meta dhe ish-Kryebashkiakun e Tiranës Erion Veliaj, ose vendimi i SIPA-s së Bosnjës dhe Hercegovinës për të dënuar ish-Presidentin e Republika Srpska-s, Milorad Dodik (dënimi me burg i të cilit më vonë u shndërrua në gjobë).
Megjithatë, përtej këtyre rasteve të izoluara, zbatimi i ligjit mbetet i paqëndrueshëm dhe përpjekjet kundër korrupsionit drejtohen kryesisht ndaj kundërshtarëve politikë të elitave në pushtet.
Ndryshe nga spastrimi i kohës së luftës në Ukrainë, ku edhe njerëzit e besuar të Zelensky-t përballen me dhunën, Ballkani e trajton korrupsionin si një avantazh mbijetues, jo si një skualifikues për ëndrrat e BE-së.
Mesazhi përfundimtar është i qartë: korrupsioni është i mbijetueshëm, madje fitimprurës, për ata që janë në pushtet. Rezultati ka qenë erozioni i thellë i besimit shoqëror në reformat e qeverisjes.
Kur drejtësia është një privilegj, jo një e drejtë, cinizmi zëvendëson qytetarinë. Njerëzit ndalojnë së votuari, ndalojnë së protestuari dhe në fund të fundit, largohen. Kriza e shpopullimit të rajonit nuk është vetëm një vendim ekonomik, por edhe moral.
Burimi: European Western Balkans/ Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
