Nga Richard Hass* - Një vit më parë, Hamasi vrau 1.200 njerëz, shumica civilë, në Izrael dhe mori më shumë se 250 pengje. Që atëherë Izraeli e ka kthyer Gazën në një gërmadhç ku ka vrarë më shumë se 40.000 banorë, nga të cilët 10-20.000 ishin ushtarë të Hamasit. Rreth 700 ushtarë izraelitë kanë humbur jetën.
Qartazi konflikti nuk është pranë përfundimit. Nuk ka një ditë kur s'ka sulme. Thënë kështu, faza më intensive e konfliktit të Gazës duket se po mbyllet: me Hamasin të degraduar ushtarakisht, udhëheqësit izraelitë e kanë zhvendosur fokusin e tyre në veri, duke sulmuar udhëheqësit dhe pasuritë e Hezbollahut në Liban. Prandaj, nuk është shumë shpejt të përpiqemi të përmbledhim dhe vlerësojmë mësimet dhe trashëgiminë e 7 tetorit.
Si fillim, supozimet mund të jenë të rrezikshme. Sulmi e befasoi Izraelin për herë të dytë në historinë e tij (i pari ishte fillimi i Luftës së Tetorit 1973). Edhe pse kishte paralajmërime për atë që po planifikonte Hamasi, zyrtarët e lartë ushtarakë dhe politikë nuk i morën seriozisht. Ata vazhduan të stacionojnë shumicën e batalioneve të Forcave të Mbrojtjes të Izraelit në Bregun Perëndimor, duke lënë kufirin me Gazën pothuajse të pambrojtur. Dhe siç ndodhi 50 vjet më parë, 'egoizmi' doli të ishte i kushtueshëm.
Sulmi i 7 tetorit demonstroi se armiku i armikut, jo gjithmonë është një mik. Për një dekadë, qeveria izraelite, nën urdhërat e kryeministrit Netanjahu, dërgonte ndihmë ekonomike për Hamasin me shpresën se Hamasi do të luftonte Autoritetin Palestinez. Qëllimi i Netanjahut ishte të ndante palestinezët, të dobësonte zërat e nacionalizmit dhe të shuante idenë e "dy shteteve".
Izraeli ia doli të dobësojë Palestinën, por dështoi me Hamasin.
Luftërat janë po aq politike sa edhe usharake. është e mundur të fitosh një luftë në fushëbetejë dhe të dalësh humbës. Këtë ka bërë Izraeli në Gaza , duke zgjedhur të luftojë një luftë konvencionale përballë një armiku jokonvencional pa një plan për të ardhmen.
Suksesi ushtarak duhet të përkthehet në marrëveshje të qëndrueshme të sigurisë dhe qeverisjes. Por zyrtarët izraelitë kanë refuzuar të avancojnë një propozim për njërën, nga frika se një plan i zbatueshëm do të kërkonte një rol për Palestinën, së bashku me një forcë stabilizuese arabe, e cila do të nxiste entuziasëm drejt një shteti palestinez dhe do të katalizonte luftimet e brendshme izraelite që mund të rrëzonin qeverinë e Netanyahut.
Për t'i bërë gjërat edhe më keq, Izraeli po e përcakton suksesin - çrrënjosjen e Hamasit - në terma që nuk mund të përmbushen. Kështu Izraeli humbet duke mos fituar, ndërsa Hamasi fiton duke mos humbur. Hamasi, i cili është një ide dhe një rrjet sa një organizatë, në mënyrë të pashmangshme do të mbijetojë në njëfarë forme dhe do të ruajë aftësinë për të rindërtuar veten, veçanërisht në kontekstin në zhvillim të një okupimi të hapur izraelit pa konkurrencë nga palestinezët më të moderuar.
Ajo që ka ndodhur që nga 7 tetori ofron edhe disa mësime për ndërmjetësuesit e mundshëm. Vetëm bindja nuk mund të mbështetet për të ndryshuar sjelljen e të tjerëve, qofshin ata miq apo armiq. Diplomacia duhet të mbështetet nga stimuj dhe sanksione, dhe nganjëherë karotat dhe shkopinjtë duhet të braktisen.
Për më tepër, diplomacia nuk mund të ketë sukses nëse ndërmjetësi dëshiron sukses më shumë se protagonistët, të cilët duhet të konkludojnë vetë se kompromisi dhe marrëveshja janë më të preferuara se sa konflikti i vazhdueshëm. Kur protagonistët synojnë ndryshe, asnjë masë ndërmjetësimi, sado me qëllim të mirë, nuk mund të ketë sukses.
Trashëgimia - ose më saktë trashëgimia - e 7 tetorit ofron pak terren për optimizëm. Një zgjidhje me dy shtete është më e largët se kurrë. Një qasje e tillë ishte tashmë shumë e gjatë përpara 7 tetorit, por viti i kaluar ka përforcuar dyshimin e izraelitëve për dëshirueshmërinë dhe mundësinë e të jetuarit të sigurt përkrah një shteti të pavarur palestinez. Në të njëjtën kohë, përgjigja e Izraelit ndaj 7 tetorit ka forcuar pikëpamjet anti-izraelite në mesin e palestinezëve në Gaza, Bregun Perëndimor dhe Izraelin, dhe ka forcuar apelin e Hamasit, i cili, ashtu si mbështetësit e tij në Iran, nuk ka interes për bashkëjetesën paqësore. me Izraelin.
Rezultati neto është se e ardhmja ka të ngjarë t'i ngjajë një "jozgjidhjeje të një shteti": kontrolli izraelit i territorit midis Detit Mesdhe dhe lumit Jordan, një popullsi kolonësh në rritje dhe përleshje të shpeshta midis forcave izraelite të sigurisë dhe Hamasit në Gaza dhe me milici të ngjashme me Hamasin në Bregun Perëndimor.
Izraeli ka humbur shumë, jo vetëm në jetë dhe prodhim ekonomik, por në reputacion dhe pozitë në Shtetet e Bashkuara dhe në botë. Një brez i ri e sheh Izraelin më shumë si Goliath sesa David, më shumë shtypës sesa të shtypur. Antisemitizmi është rritur. Dhe me perspektivat për një zgjidhje me dy shtete, përveçse të vdekur, Izraeli mund të përballet me një zgjedhje binar midis të qenit një shtet hebre dhe një shtet demokratik. Dobësimi i Hezbollahut dhe Houthis, sado i mirëpritur, nuk i ndryshon këto realitete.
Izraeli gjithashtu ka paguar një çmim në rajon. Irani ka arritur atë që mund të ketë qenë një nga qëllimet e tij fillestare për sulmin: duke e bërë më të vështirë për Arabinë Saudite, një forcë e fuqishme në botën arabe dhe islame, të vendosë marrëdhënie zyrtare diplomatike me Izraelin. Edhe pse dënimi i veprimeve të Izraelit që nga 7 tetori nuk do të pengojë bashkëpunimin e inteligjencës dhe ushtarake me qeveritë e zgjedhura arabe që përballen me kërcënimin reciprok të Iranit, sundimtari i mbretërisë ka hequr dorë nga hapja e tij për normalizimin e marrëdhënieve në mungesë të një shteti të pavarur palestinez.
Shtetet e Bashkuara kanë paguar gjithashtu një çmim të lartë që nga 7 tetori. Ajo ka humbur pozitën në botën arabe për paaftësinë e saj për të ndikuar në politikën izraelite, dhe ka tjetërsuar disa në Izrael me kritikat dhe lëvizjet e saj të pavarura. Për më tepër, SHBA-ja e gjen veten edhe një herë thellësisht të përfshirë në Lindjen kur prioritetet e saj strategjike janë frenimi i agresionit kinez në Azi-Paqësor dhe kundër agresionit rus në Evropë. E gjithë kjo pa dyshim sjell kënaqësi për boshtin antiperëndimor që përfshin Kinën, Rusinë, Korenë e Veriut dhe Iranin.
Asnjë nga këto nuk ishte e pashmangshme. Qeveritë e njëpasnjëshme izraelite zgjodhën të dobësonin PA dhe nënvlerësuan kërcënimin e paraqitur nga Hamasi, i cili përfitoi duke inskenuar sulmin e tij brutal. Izraeli më pas u përgjigj ushtarakisht dhe aspak politikisht. Dhe SHBA-ja shpenzoi pjesën më të madhe të kapitalit të saj diplomatik duke mbrojtur më kot një armëpushim që asnjë nga protagonistët nuk e donte. Çmimi njerëzor, ekonomik dhe diplomatik ka qenë i madh dhe ai që tashmë ishte rajoni më i trazuar në botë ka mbetur edhe më keq.
Burimi: Project Syndicate. Përshtati: Gazeta "Si"
*Richard Hass Hass ka qenë pjesë e administratës së Bush dhe i dërguar special në Afganistan.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
