Nga Thomas Gibbons-Neff dhe Taimoor Shah – Talebanët kanë shkelur në qytete kyçe përreth Afganistanit për muaj me radhë, duke kërcënuar ta çojnë vendin në pikën e tij të thyerjes dhe të shtyjnë administratën Biden në një situatë pa fitore, ndërsa lufta më e gjatë e Shteteve të Bashkuara supozohet të shkojë në një fund.
Rreth qytetit verior të Kunduz, megjithë të ftohtin e ashpër të dimrit, talebanët kanë marrë posta dhe baza ushtarake, duke përdorur dronë të vegjël të armatosur për të terrorizuar trupat afgane. Në Pul-i-Khumri fqinj, ata kanë kapur autostrada të rëndësishme në një mësymje të qytetit, duke kërcënuar linjat kryesore të jetës në Kabul, kryeqyteti i vendit.
Dhe në qytetin e Kandaharit, një shtrat me rëndësi historike dhe politike dhe një qendër ekonomike për jugun e vendit, luftëtarët talebanë janë futur në fshatra përreth dhe janë afruar më shumë, sesa ndonjëherë në një dekadë, për të marrë kryeqytetin e provincës.
Ofensiva e talebanëve e ka vendosur administratën e Biden në një lidhje politike të rrezikshme. Sipas marrëveshjes së arritur nga Presidenti Donald J. Trump me talebanët vitin e kaluar, të gjitha trupat e huaja – përfshirë 2500 anëtarët e tjerë të shërbimit amerikan që mbështesin ushtrinë dhe forcat e sigurisë të mbërthyer në Afganistan – janë planifikuar të tërhiqen deri në 1 maj, duke e lënë vendin në një gjendje të pasigurt.
Nëse administrata e Biden e respekton datën e tërheqjes, zyrtarët dhe analistët kanë frikë se talebanët mund të mbingarkojnë atë që ka mbetur nga forcat afgane të sigurisë dhe të marrin kontrollin e qyteteve të mëdha si Kandahar në një nxitje për një fitore të plotë ushtarake, ose një dorëzim të gjerë nga qeveria afgane në negociatat e paqes në vazhdim.
Por nëse Shtetet e Bashkuara vonojnë afatin e tyre të tërheqjes, siç rekomandon një panel i caktuar nga Kongresi më 3 shkurt, talebanët me shumë gjasa do ta konsiderojnë të pavlefshme marrëveshjen e vitit 2020 me Shtetet e Bashkuara, e cila mund të çojë në sulme të ripërtërira ndaj trupave amerikane dhe të NATO-s dhe potencialisht t’i tërheqin Shtetet e Bashkuara më thellë në luftë për të mbrojtur forcat afgane, ndaj të cilave talebanët mund të hakmerren me forcë.
“Kërcënimi i fitoreve ushtarake të talebanëve, veçanërisht në një zonë simbolike dhe strategjike si Kandahar, e bën të vështirë për administratën e Biden të gëlltisë rreziqet e finalizimit të tërheqjes së trupave”, tha Andrew Watkins, një analist i vjetër për Afganistanin për Grupin e Krizave Ndërkombëtare, një organizatë për zgjidhjen e konflikteve, me qendër në Bruksel. “Nxjerrja jashtë mund të jetë politikisht e pamundur nëse Kandahar do të ishte në lajmet e natës”.
Në Panjwai, një rreth fqinjë me qytetin Kandahar, zhurma e ulët e artilerisë në një pasdite të ngrohtë dimri, sinjalizoi afërsinë e talebanëve me qendrën e saj të populluar.
Në skaj të rrethit, një post i vetëm policie i futur në gurë, sheh nga vendi që është tani territori taleban. Koka e një oficeri ishte fashuar nga një shpërthim bombe në anë të rrugës, një tjetër mbante një hobe garzash nën uniformën e tij, duke mbështetur një shpatull të plagosur nga plumbi i një snajperi.
“Ata janë ende duke punuar këtu; ne nuk mund t’i zëvendësojmë, sepse nuk kemi forca të mjaftueshme”, tha Safiullah Khan, oficeri i policisë i ngarkuar. “Komandantët tanë vjedhin nga karburanti, ushqimi dhe furnizimi ynë.
Gjatë një ofensivë në vjeshtë, talebanët morën pjesë të territorit dhe më pas kryesisht qëndruan në tokë, pavarësisht përpjekjeve të forcave afgane të sigurisë dhe sulmeve ajrore të ShBA.
Komandantët talebanë u thanë zyrtarëve fisnorë në rreth, se grupi kryengritës ndaloi qëllimisht veprimet për të marrë Panjwai, tha Haji Mahmood Noor, kryetari i rrethit, sepse u tha që të prisnin dhe të shihnin se si luhej faza tjetër e negociatave të paqes.
“Kur pemët të gjelbërohen, situata do të përkeqësohet”, tha Z. Noor, duke iu referuar pranverës, kur talebanët mund të lëvizin më të qetë, nën mbulesën e gjetheve të lulëzuara.
Rënia e afërt e Panjwai-t dhe kërcënimi në rritje për qytetin Kandahar janë pjesërisht pasoja e vdekjes në 2018 të Gjeneral Abdul Raziq, i cili kishte qenë shefi i policisë së krahinës që nga viti 2011.
I njohur për zgjidhjen e mosmarrëveshjeve me kërcënime dhe hakmarrje të përgjakshme dhe i akuzuar nga shumë njerëz për abuzime me të drejtat, gjenerali Raziq gjithashtu përdori marrëdhënien e tij të ngushtë me ushtrinë e ShBA-së, për ta mbajtur Provincën Kandahar kryesisht të sigurt për vite me radhë.
Talebanët janë pozicionuar rreth disa qendrave kryesore të popullsisë, përfshirë kryeqytetin e Provincës Kandahar, ndërsa administrata e Biden peshon nëse duhet të tërhiqet apo të qëndrojë.
Pas vdekjes së gjeneralit Raziq në duart e një të infiltruari taleban, vëllai i tij, gjenerali Tadeen Khan, u bë një gjeneral brenda natës dhe u mor si shef policie, por mungesa e përvojës ushtarake bëri që të ishte kryesisht i shkëputur dhe mungues në detyrën e tij.
Ndërsa oficerët e tij taksuan dhe abuzuan banorët e tyre me pak mbikëqyrje, talebanët lidhën aleanca me udhëheqjen fisnore lokale dhe paguan oficerë të nivelit të ulët të policisë për të braktisur postet e tyre para se të binin në ofensivë, thanë zyrtarët lokalë dhe provincialë.
Kur talebanët u futën në rrethet përreth Kandahar, policia bëri shumë pak luftë. Shumë posta tashmë mezi qëndronin, thanë z. Noor dhe zyrtarë të tjerë vendorë. Disa zyrtarë të qeverisë afgane e kundërshtuan atë akuzë, duke thënë se ata u tërhoqën nga frika. Të tjerët thanë se nuk e dinin fare pse u tërhoqën.
Gjenerali Tadeen hodhi poshtë çdo akuzë për korrupsion dhe abuzim dhe mohoi që forcat e tij të policisë ishin mpakur rreth Kandaharit.
“Talebanët nuk kanë më shumë pushtet”, tha ai, nga kompleksi i tij i ruajtur mirë në qytetin Kandahar. “Forcat afgane mund të mbrojnë veten”.
Situata e përkeqësuar në Kandahar është një reflektim më i gjerë i sigurisë në të gjithë vendin. Talebanët kanë kaluar muajt e fundit duke kapur bazat ushtarake dhe postat e policisë dhe instalimin e pikave të autostradës pranë kryeqyteteve në provinca të tilla si Helmand dhe Uruzgan në jug, dhe Kunduz dhe Baghlan në veri.
Megjithëse taktikat e talebanëve ndryshojnë nga rajoni në rajon, rezultatet janë zakonisht të njëjtat: rritja e taksave në autostrada, rënia e moralit midis forcave afgane të sigurisë me zvogëlimin e mbështetjes së ShBA dhe frika në rritje për ata që jetojnë në zona, dikur të sigurta.
Qëllimi i talebanëve është të detyrojnë qeverinë afgane , të veprojë në përputhje me kushtet e tyre të paqes. Në Katar, udhëheqësit talebanë kanë kërkuar lirimin e rreth 7 mijë të burgosurve të tjerë dhe krijimin e një qeverie të përkohshme, dy kërkesa që Ashraf Ghani, presidenti i Afganistanit, deri më tani i ka refuzuar.
“Talebanët duket se besojnë se duke zbatuar këtë presion, duke vënë në skenë luftëtarët e tyre për të goditur potencialisht Kandaharin dhe qendra të tjera urbane, do të shërbejë si presion që ShBA të tërhiqet, ose përndryshe”, tha Z. Watkins, “Logjika strategjike mund të ketë efektin e kundërt”.
Për t’u përgatitur për një sulm të mundshëm nëse Shtetet e Bashkuara qëndrojnë përtej afatit të 1 majit, Pentagoni ka kërkuar mundësi shtesë ushtarake – përfshirë një rritje të trupave amerikane ose një angazhim të më shumë mbështetjeje ajrore nga Komanda Qendrore e ShBA-së, e cila mbikëqyr operacionet në Lindjen e Mesme dhe Afganistan, sipas dy zyrtarëve amerikanë. Nëse këto kërkesa do të miratohen, varet nga veprimi i ardhshëm i administratës së Biden, i cili pritet të njoftohet në javët e ardhshme pas përfundimit të një rishikimi të marrëveshjes aktuale në vend me talebanët.
Trazirat kanë vonuar tashmë dorëzimin e Kandahar Airfield, një bazë e shtrirë amerikane në lindje të kryeqytetit, forcave afgane në muajt e fundit. Tani për tani, një shkëputje e vogël e trupave amerikane dhe të NATO-s mbetet për të mbështetur forcat afgane që luftojnë, sipas një zyrtari ushtarak amerikan.
Me forcën e policisë kryesisht të shkatërruar, ushtria dhe komandot afganë janë zhvendosur në Kandahar, duke filluar operacionet në nëntor për të rimarrë territorin që më pas u mor nga talebanët. Oficerët e komandos thanë që forcat e tyre ishin shteruar nga urdhrat e shpeshtë për të plotësuar homologët e tyre të policisë.
Në rrethin e afërt Arghandab, vendi i ofensivës veriore të talebanëve në qytetin Kandahar, udhëheqësit e ushtrisë dhe oficerët e policisë thonë se ata janë me një staf të ngarkuar dhe kërkesat e tyre për mbështetje kanë shkuar pa u dëgjuar nga zyrtarët në Kabul.
Në dhjetor, gati 200 pika kontrolli në Kandahar u braktisën nga ushtria afgane, sipas një raporti të mbikëqyrjes së qeverisë amerikane të lëshuar më 1 shkurt. Rënia e disa bazave ushtarake në vjeshtë u dha talebanëve trofe të pajisjeve ushtarake dhe municioneve, përfshirë disa pjesë të artilerisë së rëndë.
Një post i kombinuar i policisë dhe ushtrisë, me dy automjete të blinduara ruse, me pamje nga lugina Arghandab. Forcat e sigurisë afgane po luftojnë gjithashtu me pjesë të një popullate që kanë më shumë besim te talebanët, sesa tek qeveria.
Në kapjen e territorit të ri, talebanët instaluan shërbimet e tyre administrative, shpjegoi Lal Mohammad, 23 vjeç, një fermer gruri dhe rrushi, i cili tani jeton prapa vijës së frontit të talebanëve, në Panjwai.
Luftëtarët kryengritës kanë shkatërruar telefonat inteligjentë dhe kanë ndaluar muzikën, kanë vendosur një shtetrrethim, kanë hapur tunele mbrojtëse midis shtëpive të njerëzve dhe kanë përdorur dhoma bosh në to, si pozicione luftarake. Bombat në rrugë janë kudo, tha ai.
Por mosmarrëveshjet për tokën dhe krimi i vogël menaxhohen mirë, krahasuar me burokracinë e korruptuar të qeverisë afgane, tha Z. Mohammad.“Njerëzve u pëlqen”, tha Z. Mohammad, duke shtuar se ai thjesht dëshiron që dikush të marrë përsipër Kandaharin, në mënyrë që njerëzit të kthehen në jetën e tyre.
Këto ndjenja janë të zakonshme në zonat më rurale të Afganistanit. Por paaftësia dhe korrupsioni i përhapur i qeverisë afgane e kanë sjellë atë qëndrim në pragun e një prej qyteteve më të populluara të vendit.“Qeveria”, tha Z. Mohammad, “ka dështuar”./ The New York Times. Përktheu:Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
