Shendet

Viruse që bien pre e sëmundjeve njerëzore

Dikur e përbuzur si një pseudoshkencë sovjetike, terapia me fag po fiton terren si një zgjidhje e mundshme për rezistencën ndaj antibiotikëve, por pengesa e saj më e madhe mendohet se do të jenë rregullatorët e medikamenteve.
Tre vjet më parë, Esteban Diaz u këshillua nga mjekët e tij të hynte në listën e transplantimit të mushkërive pas një beteje të përjetshme me fibrozën cistike. Sëmundja shkakton prodhim të tepërt të mukusit në mushkëri dhe pankreas, duke i lënë pacientët jashtëzakonisht të ndjeshëm ndaj infeksioneve bakteriale. Në rastin e një pacienti francez 47-vjeçar, antibiotikët që ai kishte marrë që nga fëmijëria nuk ishin më efektivë kundër infeksioneve të pandërprera të shkaktuara nga Pseudomonas aergonisa, një baktere tani e klasifikuar si një superbag. Në vend të kësaj, Diaz (jo emri i tij i vërtetë) udhëtoi në Gjeorgji, një ish shtet sovjetik në Detin e Zi, për t'iu nënshtruar terapisë me fag, një trajtim mjekësor për të cilin ai tha se i pastroi infeksionet brenda disa ditësh dhe e lehtësoi atë nga lodhja e vazhdueshme, kollitja e pandërprerë dhe marrja e frymës që e mundonte atë për vite. Fagët ose bakterofagët janë viruse që natyrshëm pushtojnë bakteret duke infektuar dhe replikuar brenda tyre derisa ato të shpërthejnë, duke vrarë mikrobin e tyre. Ka miliarda fagë në Tokë dhe ato kanë bashkë-evoluar me bakteret, duke ndihmuar në mbajtjen nën kontroll të numrit të tyre. Përdorimi i tyre terapeutik u iniciua për herë të parë në vitin 1919 nga Felix d’Herelle, një mikrobiolog francez-kanadez që përdori fage për të kuruar një djalë që vuante nga dizenteria e rëndë. Sidoqoftë, zbulimi i penicilinës në vitin 1928 dhe prodhimi pasues komercial i tij nga vitet 40 nisi epokën e antibiotikëve, duke zëvendësuar në mënyrë efektive terapinë me fag.
Esteban Diaz nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) e ka quajtur rezistencën antimikrobike (AMR) një krizë shëndetësore globale, me deri në 30 milion njerëz që pritet të preken nga viti 2050. Për pacientët me fibrozë cistike si Diaz, rezistenca ndaj antibiotikëve ishte pasojë e pashmangshme e një jete vetëm me ilaçe.
"Nga koha kur isha shtatë vjeç deri në moshën 17 vjec çdo tre muaj, do merrja sistematikisht dy lloje të ndryshme të antibiotikëve," thotë Diaz.
Në moshën 40 vjeç, ai kishte shfaqur rezistencë ndaj antibiotikëve dhe e vetmja zgjidhje ishte transplantimi i dyfishtë i mushkërive. Pasi u ndesh me një dokumentar në lidhje me terapinë e fagut të EliavaInstitute në një kanal televiziv francez, ai rezervoi një udhëtim.
“Ditën e katërt të trajtimit ishte sikur dikush ma kishte hequr sëmundjen. Kam fjetur natën për herë të parë pas disa viteve. Është e vështirë të përshkruhet. Unë mund të ndieja oksigjenin që po kalonte nëpër mushkëri. Ishte e pabesueshme,” thotë ai.

Ai shton se mjekët e tij personalë dhe një grup kryesor i mbështetjes së fibrozës cistike në Francë gjithashtu ka paralajmëruar vazhdimisht pacientë si ai kundër përdorimit të fagjeve për trajtim pasi nuk është aprovuar ende për përdorim në vendet perëndimore.
"Terapia me fag nuk i kuron ata, por ndihmon gjendjen e tyre", shpjegojnë ekspertët.
Phagoburn ishte prova e parë klinike evropiane e drejtuar nga francezët e terapisë me fagje në plagët e djegura të infektuara duke ndjekur udhëzime të rrepta mjekësore. Financuar me një shumë prej 3.8 milion euro nga Komisioni Evropian, u zhvillua midis viteve 2013 dhe 2017 por u përfundua herët për shkak të arsyeve duke përfshirë dështimin për të rekrutuar subjektet e duhura të provës dhe çështjet në stabilitetin e fagjeve të përgatitura . Për më tepër, u deshën dy vjet dhe një shumë e konsiderueshme e buxhetit të projektit për të prodhuar fage në përputhje me Praktikat e Mira të Prodhimit (GMP) të përshkruara.
Ndërsa prova demonstroi se fagjet ndihmuan në uljen e barrës bakteriale në disa pacientë, ai e bëri këtë me një ritëm më të ngadaltë se sa trajtimi standard. Ky ishte një zhgënjim për ithtarët e terapisë me fag, përfshirë ata në Institutin Eliava.
"Këto janë gjetje në biomjekësi dhe duhet të përfitojnë nga një status i veçantë, veçanërisht pasi ato janë natyrale,”thotë Alain Dublanchat, një nga avokatët kryesorë të terapisë me fag në Francë, i cili shpesh ka referuar pacientët në klinikën në Institutin Eliava në Gjeorgji.
Paul-Pirnay beson se është vetëm çështje kohe para se terapia e personalizuar e fagut të pranohet si një opsion standard i trajtimit. Megjithëse disa vende të zhvilluara, duke përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, Franca dhe SHBA, tani lejojnë përdorimin me dhembshuri të fagjeve rast pas rasti. Dublanchet argumenton se kjo lë shumë njerëz jashtë marrjes së trajtimit.
"Duket absurde të presësh derisa jeta e individëve të ketë arritur në një fazë të pasigurt para se të autorizoni trajtimin e tyre,” thotë ai.

Ka gjithashtu kërkesa në rritje nga shkencëtarët e fagut për OBSH për të ndihmuar në kanalizimin e fondeve të kërkuara në më shumë kërkime klinike dhe rezultatet e fagjeve për përdorim terapeutik. Përveç sfidave rregullatore, fagët nuk mund të autorizohen sepse ato janë produkte biologjike. Kjo do të thotë që shumica e ndërmarrjeve farmaceutike janë larguar nga financimi i kërkimit për zhvillimin e tyre si produkte medicinale. Bakteret gjithashtu mund të zhvillojnë rezistencë ndaj fagjeve me kalimin e kohës, një çështje që studiuesit e fagut dhe mjekët kanë arritur ta anashkalojnë deri më tani. Ata e bëjnë këtë duke izoluar fagët e rinj nga miliarda mostra të disponueshme në natyrë, ose duke trajnuar fagët në laboratorë për të krijuar mënyra të reja për të sulmuar bakteret.
Një studim i fundit ka identifikuar imunitetin mbrojtës të quajtur sistemi Crispr – Cas që bakteret zhvillojnë kundër fagjeve, duke dhënë më shumë të dhëna se si të luftohet rezistenca e mundshme ndaj tyre.
Me prova klinike për fagët në Perëndim shumë pak dhe shumë larg, Instituti Eliava ka ndarë studime të ndryshme për të dhënat e pacientëve të tyre në internet.
"Shumë kohë dhe para janë shpenzuar për detaje që ne tashmë kemi hulumtuar dhe dokumentuar,”ka deklaruar Instituti.
Ndërkohë, Instituti Eliava vazhdon të jetë një nga klinikat e vetme në botë ku pacientët mund të marrin trajtime me fag. Klinika kohët e fundit filloi shërbimet e konsultimit online për të ndihmuar pacientët që nuk mund të udhëtonin për shkak të Covid-19.
Burimi:BBC/ Përktheu: Gazeta “Si”


Copyright © Gazeta “Si”


Më Shumë