.png)
Rezultatet e të dy vaksinave të Covid-19 do të na krijojnë një epokë të re për vaksinat. Ata tregojnë se ka ardhur koha për një teknologji të bazuar në gjene, që mund të sigurojë trajtime të reja për kancerin, sëmundjet e zemrës dhe sëmundjet e tjera infektive. Teknologjia e re e cila jep informacione gjenetike me anë të molekulave, drejtuar RNA-së është shmangur prej kohësh nga studiuesit. Një vaksinë e mARN nuk është menduar më parë dhe tani kompanitë Pfizer&BioNTech dhe Moderna po na krijojnë një tjetër nivel të vaksinave. Të dyja kompanitë , ditët e fundit kanë treguar se vaksinat janë më shumë se 90% efektive për parandalimin e Covid-19.
“Kjo është një shkencë e re. Të dhënat pozitive të vaksinave parashikojnë se ka një potencial të mirë teknologjie për të luftuar edhe sëmundje të tjera qofshin ose jo infektive,” tha Willuam Schaffner, profesion i mjekësisë në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit Vanderbilt.
Që prej fillimit të Covid-19 në të gjithë botën, autoritetet shëndetësore i kanë parë vaksinat si një zgjidhje e mundshme që bota të kthehet në normalitet. Ato janë thelbësore për të siguruar që mjaft njerëz janë të mbrojtur nga virusi kështu që ai nuk mund të përhapet lehtë, madje edhe tek ata që nuk janë imunë. Vaksinat normalisht kërkojnë vite kohë për të dalë në treg. Me teknologjitë e vjetra, studiuesit kalojnë kohë duke zhvilluar dhe rritur një virus ose proteina nga virusi, të cilat gjenerojnë një përgjigje imune kur injektohen. Fruthi, herpesi dhe vaksinat e tjera të vjetra përdorin një virus joaktiv ose të dobësuar për të dobësuar trupin dhe për të krijuar mbrojtje. Mënyra e re është shumë efektive sepse në thelb qelizat mësohen si të bëjnë një proteinë të ngjashme me atë që gjendet në virus, e cila më pas shkakton përgjigjen imune të trupit. mARN është një lloj “blete punëtore” , që mbart udhëzime të koduara në ADN për t’u ndjekur nga qelizat. Duke pasur parasysh rolin e saj, shkencëtarët kishin menduar prej kohësh se mund të ripozicionohej për t'i kthyer qelizat në fabrika të ilaçeve ose vaksinave.
Sipas ekspertëve zhvillimi i vaksinave është një çështje inxhinierike, sesa një sfidë shkencore. Kompanitë mund të projektojnë vaksinat e mARN relativisht shpejt pasi të dinë sekuencën gjenetike të patogjenit. Studiuesit përdorin sekuencën gjenetike të një virusi të synuar për të programuar ARN-i që mund ta luftojë atë.
Në revistën “Nature Reviews Immunology” nëntorin e kaluar, Instituti Kombëtar i Alergjisë dhe Sëmundjeve Infektive dhe ekspertët Anthony Fauci dhe John Mascola shkruajtën se,“ ARN ka potencialin të jetë një platformë e shpejtë dhe fleksibile e vaksinës. Duke filluar nga sekuenca e gjeneve, vaksinat e ARN-së mund të prodhohen brenda disa javësh. ”
Zhvillim i shpejtë.
Moderna, e themeluar në vitin 2010 dhe e përqendruar në ARN, bëri doza të mjaftueshme për rreth 45 njerëz , për të filluar studimin e parë njerëzor të vaksinës së saj Covid-19, brenda dy muajve nga momenti që mësoi sekuencën për të ashtuquajturën proteina spike që gjendet në sipërfaqen e Koronavirusi.
Ugur Sahin, bashkëthemelues i BioNTech të Gjermanisë, ishte në gjendje të skiconte një version të 10 vaksinave të mundshme mRNA në kompjuterin e tij në shtëpi më 25 janar, ditë para se sëmundja të shfaqej për herë të parë në Gjermani, pasi shqyrtoi gjenomën e koronavirusit. Njëra shërbeu si bazë për vaksinën aktuale Covid. Ai iu drejtua Pfizer, i cili ishte bashkuar për herë të parë me BioNTech në vitin 2018 për të punuar në një vaksinë të gripit me bazë mRNA që është ende në zhvillim.
Sahin dhe gruaja e tij, lemzlem Türeci, filluan të bashkëpunonin me BioNTech në 2008 dhe kanë kaluar më shumë se 25 vjet duke studiuar mARN.
“Pfizer u tërhoq nga fakti se me mARN mund të prodhohet më shpejt ndonjë vaksinë që përdor teknologjinë dhe për potencialin e saj për gjenerimin e përgjigjeve më të forta imunitare sesa platformat tradicionale të vaksinave,” tha Kathrin Jansen, e cila drejton kërkimin e vaksinave të Pfizer.
Përpjekjet për të inxhinieruar ARN për të luftuar sëmundjet filluan dekada më parë, të nxitura nga përparimet e shpejta në gjenetikë. Dreë Weissman, një imunolog dhe Katalin Karikó, një biolog molekular, filluan të punojnë në ARNi më shumë se 20 vjet më parë në laboratorët në Universitetin e Pensilvanisë.
Weissman tha se ai ishte i intriguar jo vetëm nga potenciali i ARN-së për të shkaktuar prodhimin e proteinave që luftojnë sëmundjet, por edhe sigurinë e saj të mundshme.
"Nuk u integrua në gjenom. Nuk kishte asnjë shans që të mund të kishe një ngjarje të pafavorshme gjenomike. Gjithashtu, edhe më parë është gjetur një lloj terapie që përqendrohet në gjene për sëmundjen e leucemisë dhe çrregullime të sistemit imunitar, ”tha Weissman.
Karikó, e cila filloi të punojë në ARNi në vendlindjen e saj në Hungari në fund të viteve 1970, tha se moshatarët ishin skeptikë të punës së saj për më shumë se tre dekada. Në institutin e saj të parë kërkimor në qytetin Szeged, asaj iu desh të frekuentonte thertoret lokale për të nxjerrë material biologjik nga truri i gjetheve sepse agjencia e saj nuk kishte fonde.
"Teknologjia nuk ka pasur një shans për të provuar veten deri më tani," tha Karikó.
Weissman mori materialin e mARN nga Karikó, i cili e kishte testuar atë në qelizat tumorale. Ai testoi mostrat në qeliza të caktuara imune. Problemet u shfaqën kur studiuesit filluan testimin e ARN-së në kafshë, ku injektimi i tij shkaktoi përgjigje imune që nga ana tjetër shkaktoi inflamacion. Gjatë testimit, doza të larta do të vrisnin minjtë. Weissman dhe Karikó vendosën të kapërcejnë problemin e inflamacionit duke bërë modifikime në ARNi. Ata zbuluan se ndryshimi në një nukleozid një bllok ndërtimi i ARN-së, mund të ndihmojë ARN-në e injektuar në trup të anashkalojë reagimin imunitar që do të shkaktonte inflamacion, ndërsa ende lejonte që ARN të hynte në qelizat njerëzore për të dhënë udhëzime për të filluar prodhimin e dëshiruar me proteina.
Sipas Sahin, një nga avantazhet e vaksinave mARN, është se ato mund të rregullohen shpejt në mënyrë që vaksinat të përgjigjen më mirë, ndaj një rënie eventuale të imunitetit ose mutacioneve të virusit, të cilat mund t'i bëjnë vaksinat e tjera më pak efektive. Eksperti shtoi se autorizimi i rregullatorit potencialisht mund të çojë në një "kategori krejt të re të trajtimeve".
Burime: The Wall Street Journal/ Përktheu:Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
