.png)
Nëse dita e zgjedhjeve afrohet, gjithashtu afrohet dhe një çështje e madhe për votuesit dhe zyrtarët : siguria kibernetike.
Me shpresën që nuk do të kenë frikë nga hakerat e huaj dhe do të pengojnë kërcënimet e mundshme, shumë shtete dhe qarqe po forcojnë planet e tyre për të eliminuar sulmet kibernetike. Ata po mbajnë sisteme për të mbrojtur bazën e të dhënave të votuesve dhe angazhimin e eksperteve të sigurisë për të vlerësuar fuqinë e mbrojtjes së tyre, duke koordinuar shumë organizatat dhe rrjetet sociale për të zhdukur mesazhe mashtruese të qëllimshme, që mund të mashtrojnë votuesit se si të votojnë.
Zyrtarët shtetërorë, thonë se votuesit duhet të ndihen të sigurt për sistemet e votimit edhe pse ata janë të shqetësuar më shumë për humbjen e legjitimitetit se sa për sulmet. Hakerat mund të përpiqen të ngatërrojnë të dhënat e votuesve dhe potencialisht të krijojnë konfuzion në ditën e zgjedhjeve. Shumë shtete kanë reaguar duke thënë se votuesit duhet të regjistrohen paraprakisht dhe të japin informacion personal, adresa e shtëpisë dhe preferencat e tyre partiake. Këto detaje ruhen në bazat e të dhënave të regjistrimit të votuesve.
Gjatë kohës së zgjedhjeve të fundit në Shqipëri, në momentin kur do të niste procesi i numërimit të votave, një sulm i koordinuar kibernetik goditi faqet zyrtare të disa prej institucioneve kryesore shqiptare. Fillimisht ishin faqet zyrtare të KQZ-së, Kryeministrisë dhe Ministrisë së Brendshme që prej afro 2 orësh ishin jashtë funksionit për shkak të bllokimit nga hakerat . Edhe pse nuk dihej se kush mund të fshihej mbas këtij sulmi kibernetik, aso kohe mendohej se ky sulm vinte përtej kufijve të Shqipërisë. Më konkretisht dyshohej se pas këtij sulmi fshiheshin hakera rusë, për qëllime ende të paqarta. Gjithsesi, organet kompetente nisën menjëherë punën për parandalimin e përshkallëzimit të kësaj situate.
Cila është zgjidhja e kësaj situate?
Disa shtete kanë deklaruar se votimet duhet te kryhen me anë të një pajisje që quhet “makina elektronike e votimit” e cila mendohet që është me efikase se të gjitha mënyrat e tjera. Bazat e të dhënave në përgjithësi nuk janë të lidhura me makinat elektronike që do të përdoren. Por disa ekspertë shqetësohen sepse hakerat mund të përpiqen të futen në bazat e të dhënave dhe ti ndryshojnë ato, duke e bërë që të duket se disa njerëz nuk u lejohet të votojnë potencialisht që çojnë në konfuzion të madh në vendet e votimit.
Në SHBA, një raport i lëshuar këtë vit nga Komiteti i Inteligjencës dhe i Senatit arriti në përfundimin se hakerat ruse, hynë në të dhënat e regjistrimit të votuesve në një pjesë të vogël të shteteve gjatë ciklit zgjedhor të vitit 2016, por Moska mohoi sulmin dhe përdorimin e llogarive mashtruese në rrjetet sociale për të sabotuar zgjedhjet e vitit 2016 dhe 2018.
Një këshilltar i lartë i sigurisë së kibernetikës në Departamentin e Sigurisë Kombëtare në SHBA, thotë se po ndihmon zyrtarët shtetërorë dhe lokalë të sigurojnë të dhënat e votuesve. Kjo përfshin bazat e të dhënave zyrtare, si dhe kopjet e të dhënave, të cilat mund të vendosen në pajisje tabletash të quajtura libra të sondazhit, të cilat nganjëherë përdoren nga punonjësit e sondazhit. Përveç kësaj, shumë shtete po ndërmarrin masa për të forcuar sigurinë e sistemeve të tyre të regjistrimit të votuesve për të kontrolluar në votuesit. Megjithatë, disa vëzhgues shqetësohen se mund të ketë një problem me fletëvotimet e përkohshme që hakerat mund të përpiqen të shfrytëzojnë. Këto fletë votime mund të kërkojnë një kohë për të plotësuar, gjë që mund të jetë proces i gjatë dhe i lodhshëm për qendrat e votimit. Ekspertët e sigurisë po rekomandojnë fletë votime letre ose makina elektronike votimi me rezerva letre për të luftuar çdo aktor të mundshëm të keq që mund të përpiqet të ndryshojë software-in e makinave.
Zyrtarë shtetërorë të zgjedhjeve kudo në botë theksojnë se makinat elektronike të votimit në përgjithësi nuk janë të lidhur me internetin dhe kështu janë më pak të ndjeshëm ndaj sulmit kibernetike. Zyrtarët gjithashtu thonë se është e zakonshme që të zhvillohen teste të ndryshme para dhe pas zgjedhjeve për shumë lloje të makinave elektronike, së bashku me instalimin e disa vulave mbrojtëse.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
