Shqipëria u dënua sot të paguajë 15 mijë euro dëmshpërblim plus 2,500 euro kosto gjyqësore nga Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut për atë trajtim çnjerëzor dhe degradues për shtetasin Arben Strazimiri, 47 vjeç.
Strazimiri është mbajtur me vendim gjyqi në mjekim të detyruar në spitalin e burgut në Tiranë në mungesë të një spitali të posaçëm për trajtimin e personave të sëmurë mendërisht.
Gjykata e Strasburgut në vendimin e plotë deklaron se ka gjetur një shkelje të nenit 3 (ndalimi i trajtimit çnjerëzor apo degradues) të Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut për shkak të kushteve të papërshtatshme të jetesës në spitalin e burgut ku Strazimiri është mbajtur i ndaluar nën kujdes të pamjaftueshëm psikiatrik. Po ashtu, është konstatuar edhe shkelje e nenit 5 (e drejta për liri dhe siguri/e drejta për të ndalim të ligjshëm të vendosur shpejt nga një gjykatë). Kjo e fundit, për shkak të heqjes së vazhdueshme të lirisë së tij në një burg dhe jo në një institucion mjekësor, duke qenë se apeli i tij ndaj masës së ndalimit ka mbetur në pritje në Gjykatën e Lartë që nga viti 2016.
Arben Strazimiri është arrestuar në vitin 2008 për tentativë vrasjeje me paramendim por Gjykata e Tiranës ka shpallur se ai nuk mund të mbahej përgjegjës penalisht për shkak se vuan nga skizofrenia paranojake dhe për rrjedhojë urdhëroi mjekim të detyruar në një institucion mjekësor.
Sipas gjykatës, deri sa në vend të ndërtohet një spital i specializuar për trajtimin e këtyre rasteve, nuk binte në kundërshtim me ligjin vendosja e të burgosurit në një pavion të veçantë në Spitalin e Burgut në Tiranë.
“Gjykata nuk u bind se ai ka marrë trajtim të përshtatshëm psikiatrik. Trajtimi i tij mbështetej në përgjithësi në ilaçe psikotropike dhe ka pasur vetëm një psikiatër për 84 pacientë në Spitalin e Burgut në Tiranë,” thuhet në njoftimin e Strasburgut.
Cfarë thotë raporti i Gjykatës Europiane
Në vendimin e saj të plotë kundër Republikës së Shqipërisë të paraqitur, Gjykatë Europiane thotë se dënoi vendin tonë në bazë të nenit 34 të Konventës për mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore. Cështja mësohet se ka nisur5 më 11 qershor 2016, ku Strazimiri u përfaqësua nga drejtuesja e Komitetit Shqiptar të Helsinkit dhe qeveria shqiptare u përfaqësua nga Zyra e Avokatisë së Shtetit.
Strazimiri u ankua se kushtet e ndalimit të tij dhe pamjaftueshmëritë e trajtimit mjekësor ishin në kundërshtim me nenin 3 të Konventës. Ai u ankua për mungesën e një ilaçi efektiv duke thënë se iishte diskriminuar për shkak të sëmundjes së tij mendore, në kundërshtim me nenet 13 dhe 14 të Konventës të të Drejtave të Njeriut.
Ai ka lindur në vitin 1973 dhe u mbajt në Spitalin e Burgjeve në Tiranë pasi u diagnostikua me skizofreni paranojake. Më 25 mars të vitit 2009, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë konstatoi se Strazimiri do të lirohej nga përgjegjësia penale për vrasje me paramendim për shkak të sëmundjes së tij mendore dhe urdhëroi “trajtimin e detyrueshëm mjekësor” për të, në përputhje me nenin 46 të Kodit Penal. “Vendimi u bazua në një raport të ekspertit mjekësor, i cili kishte zbuluar se ai kishte kryer veprën penale nën ndikimin e sëmundjes së tij, si rezultat i së cilës ai nuk mund të mbahej përgjegjës për veprimet e tij, dhe kishte nevojë për trajtim të detyrueshëm spitalor pasi ai konsiderohej ‘një person me rrezik të lartë shoqëror’ , shkruan Gjykata Europiane në vendimin e saj.
Me 8 prill të vitit 2009, Strazimiri u dërgua në burgun e Krujës. Një vit më vonë ai kërkoi revokimin e vendimit dhe Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë urdhëroi një ekzaminim tjetër mjekësor të gjendjes së shëndetit mendor të kërkuesit.
Një raport mjekësor i 7 korrikut 2010 zbuloi se: aplikanti vuajti nga skizofrenia paranojake; sjendja e tij nuk ishte e qëndrueshme dhe rekomandohet trajtimi i detyrueshëm mjekësor”, shkruan Gjyakata Eurpoane në raportin e saj të plotë. “Më 20 qershor të vitit 2011, Strazimiri u transferua në Spitalin e Burgjeve, ku u mbajt në paraburgim derisa paraqiti ankesën e tij pranë Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut.
Gjykata vëren gjithashtu se ka një dështim të gjatë të autoriteteve shqiptare për ndërtimin e një institucioni mjekësor për trajtimin e personave me sëmundje mendore të cilëve u është kufizuar liria me urdhër gjykate që kërkon mjekim të detyruar. Shqipërisë i kërkohet nga Gjykata të krijojë institucionet e përshtatshme për këtë problem dhe të sigurohet që ankuesi të marrë psikoterapi dhe jo vetëm ilaçe.
Sipas një letre nga Spitali i Burgjeve, dërguar Gjykatës Europiane bëhet e ditur se ‘Strazimiri është shtruar në spital dhe vazhdon të marrë trajtim. “Dëshirojmë t’ju informojmë se Spitali i Burgjeve ka vendosur të gjithë personat që i nënshtrohen trajtimit të detyrueshëm në një krah të veçantë. Kështu ka ndodhur, sepse kjo kategori pacientësh nuk mund të qëndrojë me pacientë të tjerë që janë shtruar në spital për arsye shëndetësore dhe që qëndrojnë përkohësisht deri në rehabilitimin e tyre ose përmirësimin e gjendjes së shëndetit. Edhe pse kjo kategori pacientësh është vendosur në një krah të veçantë, administrata e Spitalit të Burgjeve ka ndërmarrë të gjitha masat për të siguruar respektimin e të drejtave të tyre që rrjedhin nga rregullorja e Spitalit të Burgjeve, të miratuar nga Ministria e Drejtësisë”, shkruan Spitali ui Burgjeve.
Por Gjykata Europiane kundërpërgjigjet se Ligji i Shëndetit Mendor përcakton se personat që i nënshtrohen një trajtimi të detyrueshëm mjekësor të urdhëruar nga gjykata duhen mbajtur në institucionet e specializuara shëndetësore.
“Institucione të tilla nuk ekzistojnë në Republikën e Shqipërisë”, thotë Gjykata Europiane. Sa i përket privimit të lirisë së individëve që vuajnë nga çrregullime mendore, një individ nuk mund të konsiderohet se është i rrezikshëm dhe i privohet nga liria e tij, përveç nëse janë plotësuar tre kushtet minimale të mëposhtme: së pari, ajo ose ai duhet të këtë treguar se ka crregulllime mendore, së dyti, çrregullimi mendor duhet të jetë i një lloji ose shkalle që garanton izolimin e detyrueshëm; së treti, kohëzgjatja e izolimit varet nga përmirësimi një çrregullimi të tillë. Duke marrë parasysh tre kushtet, vërejmë se aplikanti vuan nga skizofrenia paranojake, siç është vërtetuar në mënyrë mjekësore që nga 2009-ta. Ndalimi i Strazimirit ishte pra një vendim i drejtë, i cili është i padiskutueshme nga palët.”, thekson Gjykata.
Por problem qendron tek përshtatshmëria e e institucionit në të cilat Strazimiri është ndaluar. Gjykata pyet nëse paraburgimi i vazhdueshëm i Strazimit ka pasur “një qëllim terapeutik në shërimin ose zbutjen e gjendjes së tij shëndetësore mendore.
Gjykata Europiane ngre po ashtu shqetësimin se për vitin 2018 dhe 2019, organet monitoruese në vendin tonë kanë arritur në përfundimin se Spitali i Burgjeve nuk ishte një institucion i përshtatshëm për ndalimin e personave me problem mendore, të cilët i nënshtroheshin trajtimit të detyrueshëm mjekësor të urdhëruar nga gjykata.
“Për më tepër, trajtimi i Strazimiriy kryesisht mbështetej në farmakoterapi përmes ilaçeve psikotrope. Gjykata nuk është e bindur që kërkuesit i është ofruar mjedisi terapeutik i përshtatshëm për një person të ndaluar që kishte çrregullime mendore. Në lidhje me këtë, Gjykata, duke vërejtur se në kohën përkatëse kishte një psikiatër për tetëdhjetë e katër pacientë të dënuar, thotë Gjykata Europiane e të Drejtave të Njeriut.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
