Kur një bankë falimenton, pyetja që pason është “kush e ka radhën”? Institucionet e tjera financiare mund të ekspozohen po ashtu nga lidhjet që kanë. Depozituesit mund të humbasin fondet e tyre nëse ato janë më të mëdha nga se pranon skema e sigurimit.
Këto ishin pikërisht shqetësimet e provokuara nga rënia e Silicon Valley Bank, SVB, huadhënësi i 16-të më i madh i Amerikës, pas një përpjekjeje të dështuar për të mbledhur kapitalin dhe një rrjedhje të depozitave të saj më 10 mars. Gjatë fundjavës, thashethemet u përhapën në mediat sociale për problemet e mundshme në një pjesë të vogël të huadhënësve të tjerë rajonalë. Ishte e lehtë të imagjinoje arkëtarët nervozë të korporatave që vendosnin të transferonin depozitat e tyre në bankat më të mëdha, për çdo rast. Por më 12 mars, një përgjigje e përbashkët nga Thesari i Amerikës, Rezerva Federale dhe Korporata Federale e Sigurimit të Depozitave (FDIC) ndihmoi që shqetësimet për depozituesit të reduktoheshin, ndërkohë që zbuloi një tjetër viktimë bankare.
Veprimi i tyre kishte dy pika. E para ishte shlyerja e plotë e depozituesve në SVB dhe Signature Bank, një huadhënës me bazë në Nju Jork me 110 miliardë dollarë aktive që u mbyll nga autoritetet shtetërore të dielën. Nënshkrimi u mbyll për të mbrojtur konsumatorët dhe sistemin financiar “në dritën e ngjarjeve të tregut” dhe pas “bashkëpunimit të ngushtë me rregullatorët e tjerë shtetërorë dhe federalë”, thanë autoritetet. Në asnjë rast tatimpaguesit nuk do të duhet të paguajnë faturën. Mbajtësit e kapitalit dhe shumë mbajtës të obligacioneve në të dyja bankat do të zhduken; fondi i sigurimit të depozitave të FDIC, në të cilin paguajnë të gjitha bankat amerikane, do të përballojë çdo kosto të mbetur. Depozituesit në të dyja bankat do të kenë akses të plotë në paratë e tyre mëngjesin e të hënës.
E dyta ishte një opsion i ri huadhënie, e quajtur programi i financimit me afat bankar, në bankën Federale. Kjo do t’i lejojë bankat të lënë peng thesaret, letrat me vlerë të mbështetura me hipotekë (mbss) dhe aktive të tjera që mud të pranohen si kolateral. Bankat do të kenë të drejtë për hua që janë të barabarta në vlerë me vlerën nominale të letrave me vlerë që ata kanë lënë peng. Norma e huamarrjes për këtë para do të fiksohet në 0.1%. Këto janë kushte bujare.
Veprimet e bankës Federale dhe Thesarit ngrejnë disa pyetje. Fillimisht, a do të blejë njeri SVB apo Signature. Gjërat u përshkallëzuan gjatë fundjavës, sepse depozituesëve u duhej siguri të hënën në mëngjes. Që një bankë tjetër të bëjë një ofertë për SVB do të kërkonte një kujdes të madh, i cili është i vështirë për t’u mbajtur gjatë një fundjave të vetme. Një marrëveshje për SVB ose Signature mund të vijë në ditët ose javët në vijim. (Më 13 mars, HSBC, banka më e madhe në Europë, tha se do të blinte krahun britanik të SVB për 1 £, ose 1,21 dollarë.)
Më e rëndësishmja, njerëzit do të pyesin gjithashtu nëse këto veprime janë të barabarta me një shpëtim nga qeveria. Nuk është e thjeshtë të përgjigjesh. Zyrtarët mund t’i shlyejnë plotësisht depozituesit duke zhdukur zotëruesit e obligacioneve dhe të kapitalit, dhe potencialisht duke vendosur një tarifë në banka. Megjithatë, edhe pse po mbyll dy huadhënës, është e qartë se roli i shtetit në mbështetjen e sistemit bankar është zgjeruar, duke pasur parasysh kushtet bujare me të cilat bankat mund të shkëmbejnë aktive të cilësisë së lartë me para në dorë.
Roli kritik i një banke qendrore, shkroi Ëalter Bagehot, një ish-redaktor i The Economist, në 1873, është të veprojë si huadhënësi i fundit për sistemin bankar – dhe duke e bërë këtë të japë hua lirisht, kundrejt kolateralit të mirë, me një normë dënimi. Kjo i lejon një banke qendrore të stabilizojë sistemin financiar, duke parandaluar që një huadhënës jolikuid të shkaktojë shkatërrimin e institucioneve të tjera paguese. Fed tashmë ka një mjet për lehtësi kreditimi, në të cilën bankat mund të marrin hua kundrejt kolateralit të tyre me vlerën e drejtë. Programi i ri jo vetëm që mbron bankat nga çështjet e likuiditetit, por i izolon ato nga rreziku i normës së interesit. Kjo ndoshta do të kishte shpëtuar SVB, e cila e kishte marrë nga kohë atë rrezik. Por gjithashtu mund të nxisë më shumë pakujdesi nga të tjerët.
Burimi:TheEconomist/Përshtati:Gazeta’SI’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
