.png)
Gazeta Si – Kur Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump dhe presidenti rus, Vladimir Putin, të takohen në Alaska më 15 gusht, ata do ta bëjnë këtë në territorin që dikur ishte rus dhe quhej “Amerika Ruse”.
Në vitin 1867, Perandoria e atëhershme Ruse, ia shiti Amerikës Ruse, Alaskën, Shteteve të Bashkuara. Marrëveshja dukej e arsyeshme në atë kohë, por sot disa rusë duket se janë penduar.
Gazeta gjermane “Suddeutsche Zeitung”, e quajti së fundmi atë “marrëveshjen më idiote në histori”. Shtetet e Bashkuara paguan 7.2 milionë dollarë për atë territor të madh, gati katër herë më të madh se Gjermania, që sipas disa vlerësimeve do të ishte ekuivalente me rreth 25 miliardë dollarë sot.
Perandoria Ruse kishte filluar kolonizimin e Alaskës në fund të shekullit të tetëmbëdhjetë, duke themeluar disa kisha dhe vendbanime për kapjen e gëzofëve, të gjitha të vendosura në bregdet.
Rusët nuk e kishin eksploruar shumë brendësinë, as nuk ishin përpjekur të vendoseshin përgjithmonë, megjithëse, për të pushtuar zonat bregdetare më të vlefshme, kishin masakruar mijëra njerëz indigjenë. Alaska ishte kryesisht një pikë e para për gjuetarët, ku banonin vetëm disa mijëra njerëz.
Në mesin e shekullit të 19-të, Alaska filloi të bëhej një barrë për Perandorinë Ruse. Ishte një territor larg kryeqytetit, Shën Petersburg, i konsideruar me pak vlerë ekonomike dhe i vështirë për t’u mbrojtur.
Alaska atëherë kufizohej me Perandorinë Britanike, e cila kontrollonte Kanadanë. Perandoria Britanike ishte rivali kryesor ndërkombëtar i Perandorisë Ruse dhe të dyja kishin qenë të angazhuara në konkurrencë ekonomike dhe ushtarake për dekada (veçanërisht në Azinë Qendrore, e cila më vonë do të njihej si “Loja e Madhe”).
Perandori rus Aleksandri II filloi të kishte frikë se britanikët mund të shfrytëzonin dobësinë e Alaskës dhe ta pushtonin atë.
Kështu që filloi të merrej në konsideratë shitja e territorit amerikanëve, me të cilët Perandoria Ruse kishte një marrëdhënie të mirë në atë kohë – dhe në çdo rast, ishte më mirë për ta ta kishin atë sesa për britanikët.
Negociatat u zhvilluan midis të dërguarit rus, Eduard de Stoeckl dhe Sekretarit të Shtetit të SHBA-ve William Seward. Të dy ranë dakord për shitjen më 30 mars 1867.
Paradoksalisht, në atë kohë, ishin amerikanët ata që besonin se kishin marrë marrëveshjen më të keqe. Mediat kritikuan blerjen e asaj që e quajtën “Seward Icehouse”, duke thënë se presidenti Andrew Johnson kishte blerë “një kopsht arinjsh polarë”.
Dhoma e Përfaqësuesve e SHBA-ve, e kontrolluar nga republikanët (Johnson ishte demokrat) pengoi marrëveshjen e shitjes për muaj të tërë dhe e ratifikoi marrëveshjen e shitjes vetëm një vit më vonë.
Në të kundërt, i dërguari rus, Stoeckl mori shumën e majme prej 25,000 dollarësh (rreth gjysmë milioni dollarë sot) për shërbimet e tij negociuese dhe një pension vjetor prej 6.000 dollarësh në vit.
Në vitin 1896, në Alaska u zbulua ari. Mijëra amerikanë filluan të zhvendoseshin në këtë territor. Gjatë shekullit të njëzetë, u zbuluan naftë dhe burime të tjera të rëndësishme. Në janar të vitit 1959, Alaska u bë shtet i SHBA-ve, i 49-ti (Hawaii u bë i 50-ti, në gusht të të njëjtit vit).
Gjatë dekadave, rusët janë pyetur vazhdimisht veten se si do të kishte ndryshuar historia botërore nëse nuk do ta kishin shitur Alaskën.
Rusia do të kishte një pikëmbështetje në kontinentin amerikan, jashtëzakonisht afër qyteteve veriperëndimore të SHBA-ve si Seattle. Gjithashtu do të kishte pasur një kontroll më të madh mbi Arktikun.
Për shumë nacionalistë rusë, shitja e Alaskës është ende një pretendim aktiv dhe disa madje po bëjnë thirrje për kthimin e saj.
Në vitin 2014, Putin e quajti shitjen e Alaskës “të lirë”, por shtoi se “nuk ka nevojë të shqetësohemi shumë për këtë”.
Vitin e kaluar, qeveria ruse nxori një dekret për të “mbrojtur pronën e Rusisë jashtë vendit”, duke përfshirë pronën nga ish-Bashkimi Sovjetik dhe ish-Perandoria Ruse.
Dekreti synonte kryesisht mbrojtjen e pronës kulturore, por disa nacionalistë rusë filluan të spekulonin se Putini do të kërkonte kthimin e Alaskës (gjë që nuk ndodhi).
Departamenti i Shtetit u përgjigj shumë shpejt, përmes një zëdhënësi: “Mendoj se mund të flas në emër të të gjithë qeverisë kur them se ai nuk do ta marrë atë përsëri”.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
