Gazeta Si – Lufta nuk “plaket”, tmerri nuk kalon. Përshkallëzimi tragjik i dhunës në Izrael ka shumë precedentë, por asjë krahasim me të shkuarën.
Breshëria e raketave të lëshuara nga Rripi i Gazës dhe shpërthimi paralel i trupave tokësore arabo-palestineze nuk kishin goditur kurrë me një forcë të tillë.
“Shpatat e Hekurta” kundrejt “Stuhisë” ose “Përmbytjes së Al-Aksës”: emrat e dy operacioneve ushtarake, përkatësisht përgjigja izraelite dhe ofensiva arabo-palestineze, tashmë i thonë të gjitha.
Kanë kaluar saktësisht 50 vjet që nga tetori i vitit 1973, në të cilin Lufta e Yom Kipur kishte përgjakur atë cep të botës në mënyra shumë të ngjashme: me një sulm masiv “të befasishëm” nga një koalicion arab (në atë kohë me Egjiptin dhe Sirinë), i cili kishte ndjerë ato që ai besonte se ishin pika të dobëta në rreshtimin perëndimor-hebre.
Tashmë me konfliktin në Ukrainë, brezat e rinj kishin mësuar se lufta nuk ishte më një grup fjalësh të shkruara në librat e historisë, por një realitet i zjarrtë që digjej nën një prush të rindezur nga urrejtja.
Një urrejtje, ajo mes izraelitëve dhe palestinezëve, që ka rrënjë të thella dhe që krijon skenarë apokaliptikë. Me Iranin në horizont, jo vetëm gjeografikisht. Pse Hamasi sulmoi shtetin hebre pikërisht tani? Si do të reagojë Izraeli? A do të përhapet konflikti?
Si dhe pse erdhi përshkallëzimi – Hamasi vendosi ta shndërrojë çështjen palestineze në tryezën e Lindjes së Mesme me forcë vdekjeprurëse në një moment delikat për Izraelin, duke përfituar nga dobësitë e supozuara të brendshme në zonë dhe në shtetin hebre.
E gjitha kjo, duke përjashtuar përplasjet e izoluara dhe episodet e dhunës, të cilat bien ndesh me ngërçin e përgjithshëm që kishte krijuar disi Marrëveshja e Abrahamit dhe afrimi midis Izraelit dhe Arabisë Saudite.
Por jo, luftëtarët palestinezë filluan një sulm të madh, sa zbuloi një planifikim të gjatë.
I forcuar edhe nga përmirësimi i strukturës së saj ushtarake, jo vetëm nga toka dhe me fuqinë e tij të zjarrit, por edhe me inkursionet detare me goditjen e të ashtuquajturve “bretkosa” të specializuar në inkursionet bregdetare dhe sabotimet e infrastrukturave në det të hapur.
Një nga objektivat e tyre të mundshëm mund të jenë fushat izraelite të gazit. Inkursionet e kombinuara tokësore, ajrore dhe detare, duke përfshirë përmes avionëve dhe tuneleve, përfaqësojnë një episod të paprecedentë që nga viti 2006, viti në të cilin grupet e armatosura morën kontrollin e Rripit të Gazës.
Lufta e Hamasit – Hamasi pa një mundësi unike për të sulmuar dhe konsoliduar përparësinë e saj në fushën palestineze, duke thirrur së bashku të gjithë botën arabe dhe duke u pozicionuar efektivisht si e vetmja alternativë ndaj linjës “të dobët” të Abu Mazen, president i PLO për Çlirimin e Palestinë) dhe PNA (Autoriteti Kombëtar Palestinez).
Forcat e inteligjencës izraelite u kapën aq shumë në befasi, megjithë mbështetjen perëndimore, sa ia dorëzuan Hamasit kontrollin e kalimit kufitar Beit Hanoun-Erez, një rrugë strategjike e hyrjes në Rrip.
Një sukses i jashtëzakonshëm për propagandën palestineze, e cila publikoi video të shumta në internet me sensacionalizëm sadist, në të cilin militantët e sundojnë atë mbi rrugët e Izraelit, duke vrarë dhe marrë civilë si pengje.
Me ndihmën e Xhihadit Islamik (Pij), Hamasi gjithashtu rrëzoi infrastrukturën ushtarake hebreje, duke përgatitur terrenin për inkursionet në jug të vendit, të cilat erdhën si një rrufe në qiell të hapur.
“Rojet” e Mossad-it (shërbimi inteligjent izraelit) dhe Shin Bet-it (shërbimi i sigurisë së brendshme), u kapën plotësisht në befasi.
E paimagjinueshme për atë që është një nga zonat më të monitoruara në botë. Po, por pse tani? Hamasi e nisi këtë sulm në shkallë të gjerë dhe të shumëanshëm pasi ndjeu, mbi të gjitha, ndarjet brenda shtetit hebre.
Pse pikërisht tani: ndarjet e brendshme në Izrael – Protestat në rrugë për reformën në drejtësi të kërkuar nga kryeministri Netanjahu, dukej se zbuluan një frakturë vdekjeprurëse në sytë e armiqve të shtetit hebre, me rezervistët e ushtrisë izraelite gati për të bojkotuar thirrjen nën armë.
Përpjekja e Netanjahut për të dobësuar kompetencat e Gjykatës së Lartë në avantazh të qeverisë, ka zbuluar shkakun e një bombe politike, me fitilin e mundshëm të përfaqësuar nga opozita midis fraksioneve laike dhe maksimaliste, të cilat e shohin Izraelin si një vend më shumë të Lindjes së Mesme, se sa Perëndimor.
Për të mos përmendur rolin e kolonës së pestë të arabo-izraelitëve, shumica e të cilëve tashmë morën anën e Gazës në maj 2021.
Megjithatë, në momentin e agresionit të jashtëm, ndjenja nacionaliste bashkoi masat që kundërshtuan qeverinë, duke gjeneruar një përgjigje të gjerë dhe të bindur.
Pavarësisht të metave në sigurinë dhe inteligjencën izraelite, qëllimi ishte pikërisht ngadalësimi i normalizimit të marrëdhënieve midis shtetit hebre dhe vendeve arabe.
Sidomos me sauditët, të cilët nuk munguan të përcaktojnë izraelitët si “përgjegjës”, duke shënuar efektivisht fitoren e parë të Hamasit (dhe Iranit) në nivel strategjik. Po tani?
Roli i Iranit dhe Hezbollahut – Dhe tani, ai që shqetëson më shumë është pikërisht roli i Iranit, armikut kryesor dhe më të frikshëm të Izraelit në Lindjen e Mesme.
Republika Islamike, e cila nuk e ka humbur kurrë vokacionin e saj perandorak të stilit persian, duket se ka marrë pjesë aktive në sulmin nga Rripi, me lëshimin e raketave nga xhihadistët shiitë që i përkasin regjimit të Teheranit.
Dhe nëse Irani ndërhyn, Hezbollahu e ndjek. Partia e milicisë me bazë në Libanin fqinj financohet dhe pajiset nga Irani (përmes Sirisë) dhe i është bindur përvjetorit të saj personal: 23 vjet më parë, në vitin 2000, ajo filloi operacionin e parë sulmues kundër Izraelit, pas tërheqjes së fundit nga Libani jugor.
Dy fronte shiite, aleatë nga natyra në një funksion anti-izraelit, të cilët tani po përpiqen të bashkojnë pjesën sunite të botës arabe rreth çështjes palestineze.
Një çështje që e kishte humbur strategjinë, siç tregohet nga reagimi “i ndrojtur” ndaj sulmit 5-ditor të nisur nga Izraeli në Rrip në maj të këtij viti.
Çfarë do të ndodhë tani? Analiza dhe skenarë – Izraelit do t’i duhet të përkul muskujt dhe mund të përdorë agresionin serioz kundër tij, si një mundësi për të hequr qafe rebelët e Rripit njëherë e përgjithmonë.
Disproporcioni ushtarak është në fakt i madh në favor të shtetit hebre, i cili mund të llogarisë në mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara.
Këta të fundit ishin angazhuar gjithashtu për arritjen e paqes në zonë, duke promovuar në vitin 2020 Marrëveshjen tashmë të famshme të Abrahamit dhe normalizimin midis Izraelit dhe një sërë vendesh arabe, në vazhdën e marrëveshjeve të arritura me Egjiptin (1979) dhe Jordaninë (1994): Emiratet Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreinin, Sudanin dhe Marokun.
Pikërisht Arabia Saudite, e cila javët e fundit po shënonte një pikë kthese historike në marrëdhëniet me shtetin hebre, duke e njohur atë diplomatikisht.
Ky proces tani mund të pësojë një pengesë vendimtare. Në fakt, tashë e ka pësuar pjesërisht, duke qenë se Riadi e ka “paralajmëruar” Izraelin, por pa dalë megjithatë hapur me palestinezët.
Roli i Arabisë Saudite – Nga njëra anë, sauditët dhe izraelitët kanë një armik të përbashkët, Iranin, i cili megjithatë përkrah kauzën arabe në Rrip, i cili nga ana tjetër është një gur themeli i narrativës saudite që e sheh veten si “mbrojtës i madh” i myslimanëve.
Nga ana tjetër, Riadi mund të shtyhet nga opinioni publik mysliman që konkretisht të marrë anën e Gazës, duke pasur parasysh peshën që fati i popullit palestinez ka mbi masat arabe.
Retorika rreth persekutimit dhe abuzimeve nga Izraeli është e fortë në Mbretërinë e Bin Salmanit dhe u jep një avantazh propagandistik dhe ideologjik fondamentalistëve që sot përfaqësojnë efektivisht Palestinën kundër shtetit hebre.
Riadi do të duhet të vendosë së shpejti se çfarë të bëjë, edhe pse roli i tij si fuqia kryesore në zonë mund t’i lejojë atij një akt të caktuar balancues. Me Iranin të vendosur më shumë se kurrë për të parandaluar çdo qetësim të Lindjes së Mesme.
Nëse Izraeli fiton… – Izraeli është shumë më i fortë se Palestina nga pikëpamja ushtarake dhe institucionale, pavarësisht ndarjeve të brendshme dhe tensioneve me shtetet e tjera.
Analistët si Bret Stephens, ish-redaktor i “Jerusalem Post” dhe tani një kolumnist për gazetën “Neë York Times”, përshkruajnë skenarin për humbjen ushtarake të Hamasit.
Flitet për një Gazë ende palestineze, një pikë fikse për të qetësuar kërkesat arabe dhe pan-islamike, por nën autoritetin e Ramallahut, kryeqyteti “de facto” i Palestinës në Bregun Perëndimor, i garantuar dhe i mbështetur nga një front heterogjen i përbërë nga Perëndimi (SHBA dhe BE) së bashku me Arabinë Saudite, Egjiptin dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.
Në rrënjët e urrejtjes mes Izraelit dhe Palestinës – Shkaqet e kësaj lufte, megjithatë, nuk janë vetëm llogaritjet ushtarake dhe synimet gjeopolitike.
Pa e tepruar, lufta midis Palestinës dhe Izraelit është një luftë e urrejtjes etnike, e cila i ka rrënjët në themelimin e shtetit hebre dhe në luftën e parë arabo-izraelite të vitit 1948.
Dhe daton të paktën në shekullin e nëntëmbëdhjetë, kur u prezantua dhe përfundimisht u vendos migrimi i hebrenjve në Palestinë.
Lufta e Yom Kipurit e 50 viteve më parë u ndez nga pushtimi izraelit i Sinait gjatë Luftës Gjashtë Ditore të vitit 1967 dhe përfundoi me armëpushimin dhe pushtimin izraelit të pjesëve të tjera të Lartësive të Golanit në frontin sirian.
Konflikti i vitit ’67 shënoi një fitore vendimtare për shtetin hebre, i cili pushtoi Rripin e Gazës dhe Gadishullin Sinai nga Egjipti, Bregun Perëndimor (përfshirë Jeruzalemin Lindor) nga Jordania dhe Lartësitë Golan nga Siria.
Çështja palestineze zyrtarisht doli në krye të mediave falë një figure kyçe në historinë e Lindjes së Mesme: Yasser Arafat.
Udhëheqësi i parë i njohur i Palestinës themeloi Fatah-un në vitin 1959, një organizatë nacionaliste që ndryshoi përgjithmonë perceptimin e palestinezëve në botë dhe madje edhe ndaj tyre.
Ashtu si hebrenjtë për shekuj, një tjetër popull pa kombësi i Tokës së Shenjtë aspironte legjitimitet shtetëror.
Arafat përfshin të gjithë historinë izraelito-palestineze, si luftëtar dhe si diplomat, deri në marrjen e çmimit “Nobel” për Paqen në vitin 1995 dhe presidencën e PLO dhe PNA.
Zgjidhja me dy shtete e sanksionuara në Oslo në vitin 1993 (30 vjet më parë, një tjetër përvjetor), nuk i ka ulur tensionet dhe përplasjet, përkundrazi.
Çështja palestineze ka një fillim, por duket se nuk ka fund. Siç tregohet nga të gjithë ata militantë të rinj që, pavarësisht se u rritën në njohjen e plotë ndërkombëtare të “dy shteteve”, morën armët dhe vranë civilë izraelitë në rrugë.
Përshtati në shqip: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
