.png)
Më 12 qershor 1962, tre burra u arratisën nga Alkatraz, për të mos u parë më kurrë. Fati përfundimtar i Frank Morris dhe vëllezërve Anglin mbetet një mister, por zgjuarsia dhe vendosmëria e arratisjes së tyre të guximshme, nga burgu më i sigurt i SHBA-së, vazhdon të magjepsë. Dy vite më vonë, BBC vizitoi vendin famëkeq.
Në maj të vitit 1964, Michael Charlton i BBC bëri "udhëtimin më të frikshëm në botën kriminale" nëpër ujërat e Gjirit të San Franciskos për të parë ishullin famëkeq të burgut të Alkatrazit. Burgu federal ka mbajtur disa nga kriminelët më të rrezikshëm në SHBA dhe konsiderohej si një kështjellë e pathyeshme.
Por, në orët e para të 12 qershorit 1962, tre burra arritën atë që mendohej e pamundur: ata u arratisën.
Alkatraz fillimisht kishte qenë një fortesë mbrojtëse detare për të mbrojtur hyrjen në gji. Gjatë Luftës Civile në SHBA, për shkak të izolimit të ishullit, shkëmbinjtë e thepisur dhe rrymat e shpejta e të ftohta që e rrethonin, u mbajtën atje të burgosur. Në fillim të shekullit të 20-të ai u rindërtua si një burg ushtarak. Në vitet 1930, ndërsa SHBA u përpoq të merrej me krimin e organizuar që lulëzoi gjatë ndalimit, Departamenti i Drejtësisë e mori atë. Shumë shpejt filluan të shkonin të dënuarit më të frikshëm nga sistemi federal i burgjeve. Ndër të burgosurit më të famshëm ishin gangsterët famëkeq Al Capone, Mickey Cohen dhe George "Machine Gun" Kelly, si dhe vrasësi i dënuar Robert Stroud, i cili më vonë do të bëhej më i njohur si "Birdman of Alcatraz".
“Mbaheshin aty njerëz që nuk mbaheshin dot në një burg të zakonshëm”, ishte mënyra se si Charlton i BBC-së e shpjegoi.
I mbetur jetim në moshën 11-vjeçare dhe i dënuar për krimin e tij të parë në moshën 13-vjeçare, Morris kishte kaluar pjesën më të madhe të jetës brenda dhe jashtë institucioneve të ndryshme. I konsideruar shumë inteligjent, ai ishte një kriminel me përvojë, me një fletë akuzash që varionte nga posedimi i drogës deri te grabitja e armatosur dhe, ndoshta më e rëndësishmja, arratisje nga burgu. Ai ishte dërguar në Rock në janar 1960 pas arratisjes së tij nga burgu shtetëror i Luizianës. Sapo mbërriti në Alkatraz, filloi të mendonte se si do të largohej. Ai u bashkua në bllokun e tij të qelisë nga vëllezërit e dënuar për grabitje bankash, John dhe Clarence Anglin dhe Allen Ëest, të cilët kishin qenë të burgosur në Alcatraz që nga viti 1957. Të gjithë burrat e njihnin njëri-tjetrin nga periudhat e mëparshme në burgje së bashku dhe pasi kishin qelitë afër, ata mundën të flisnin me njëri-tjetrin gjatë natës.
Kur Charlton i BBC-së vizitoi vendin, një vit pas mbylljes së tij, ai ishte i vetëdijshëm për reputacionin e frikshëm të burgut për rojet e pamëshirshme, kushtet e vështira dhe erërat ‘ndëshkuese’ të detit që të dënuarit duhej të duronin.
"Një erë e pamëshirshme që duket se nuk ndalet kurrë, ulërin dhe jehon nëpër hekura," tha ai. "Ndërtuar mbi kalimet rrëqethëse të një fortese të vjetër... themelet sot të Alkatrazit po kalben dhe po prishen."
Një plan i mirëmenduar, gjenial
Me Morris duke marrë drejtimin, të katër të burgosurit filluan të sajojnë një plan të mirëmenduar dhe të guximshëm për t'u arratisur. Gjatë një periudhe disa mujore, burrat u larguan nga betoni i dëmtuar nga kripa rreth kanalit të ajrit nën lavamanët e tyre. Duke përdorur lugë metalike të nxjerra nga salla e ngrënies, ata gërmuan në një korridor të pambrojtur të shërbimeve. Për të maskuar zhurmën e stërvitjes, Morris do të luante fizarmonikën e tij gjatë orës ditore të caktuar kur u luante muzikë të burgosurve. Pasi krijuan një vrimë mjaft të madhe për t'u zvarritur deri në korridor, ata u ngjitën në nivelin e sipërm bosh të bllokut të qelisë dhe ngritën një punëtori sekrete. Për të fshehur vrimat e murit të qelisë, ata krijuan grila të rreme. Pasi ishin në punëtorinë e tyre, ata filluan të ndërtonin një gomone të improvizuar dhe jelek shpëtimi të bërë nga më shumë se 50 mushama të vjedhura. Për të vulosur gomën, e shkrinin duke përdorur avullit e nxehtë të burgut.
Por ndërsa punonin, u duhej ta fshihnin mungesën e tyre nga rojet që bënin kontrolle periodike gjatë natës. Kështu, ata skalitën versione letre të kokave të tyre nga sapuni, pasta e dhëmbëve dhe letra higjienike. Për t'i bërë ato të duken më realiste, ata përdorën flokë të vërtetë nga dyshemeja e berberit të burgut. Këto do t'i vendosnin më pas në shtretërit e tyre, me tufa rrobash dhe peshqirësh nën batanije në formën e trupit të tyre që të dukej sikur ishin në gjumë. Ndërsa punonin për pajisjet e tyre të improvizuara të arratisjes, ata po kërkonin gjithashtu një rrugëdalje. Duke përdorur tubacionet hidraulike si hapa, ato u ngjiten 9.1 m dhe hapën ventilatorit në krye të një boshti.
Më në fund, natën e 11 qershorit 1962, ata ishin gati për të vënë në lëvizje planin e tyre të zgjuar. Duke lënë kokat në shtretërit e tyre për të mashtruar rojet, Morris dhe dy vëllezërit Anglin u zvarritën nëpër vrimat në muret e qelisë. Arratisja e Ëest u shkatërrua kur ai nuk mundi të dilte në kohë nga qelia, kështu që të tjerët u larguan pa të. Ata u ngjitën në çatinë e qelisë, vrapuan përtej saj, duke mbajtur varkën e tyre të improvizuar, në pamje të kullës së rojeve dhe u hodhën poshtë nga një tub kullimi i jashtëm, kaluan oborrin e burgut, u ngjitën në dy gardhe të njëpasnjëshme me tela me gjemba 3.7 m) dhe u futën poshtë një argjinature të pjerrët në bregun verilindor të ishullit. Në buzë të ujit, ata frynë varkën e tyre dhe u zhdukën gjatë natës. Alarmi nuk u ngrit deri në mëngjesin e ardhshëm, kur u zbuluan kokat fallco.
Ishulli ishte gjithashtu shtëpia e familjeve të rojeve që punonin në burg. Babai i Jolene Babyak, i cili ishte roje në Alcatraz në atë kohë, dëgjoi alarmin.
"Kur u zgjova, sirena ishte ende në lëvizje. Ishte shumë shpuese, jashtëzakonisht e zhurmshme, ishte e tmerrshme, ishte shumë e frikshme," i tha ai BBC në vitin 2013.
"Isha i shokuar dhe mendimi im i parë ishte se kjo nuk mund të jetë një tentativë arratisjeje dhe, sigurisht, ishte”.
Burgu hyri në mbyllje të menjëhershme me një kontroll intensiv të të gjitha ndërtesave, përfshirë akomodimin e oficerëve të burgut. Ndërkohë babai i Jolene nisi një gjueti masive me qindra personel të zbatimit të ligjit që kërkonin gjerësisht zonën përreth për ditë të tëra. Më 14 qershor, roja bregdetare gjeti një nga lopatat e të burgosurve. Po atë ditë, punëtorët gjetën një pako me sende personale të Anglinëve. Shtatë ditë më vonë, disa mbetje të gomones u panë pranë urës Golden Gate dhe të nesërmen u zbulua një nga jelekët e shpëtimit të bërë vetë. Por tre të arratisurit nuk u panë më kurrë.
Edhe pse të burgosurit ikën nga burgu, autoritetet arritën në përfundimin se ata duhet të kishin vdekur në ujërat e pabesë duke u përpjekur të largoheshin nga ishulli. Kjo ishte padyshim pikëpamja e drejtorit të burgut Richard Ëillard kur BBC e intervistoi atë në 1964.
“Në dijeninë tonë, askush nuk ecën në rrugë duke u mburrur se ka ikur nga Alkatraz. Pse jam kaq i sigurt? E dëgjon erën, apo jo? Dhe e sheh ujin? Mendon se mund t'ia dalësh?"
Burgu i Alkatrazit u mbyll në vitin 1963, një vit pas arratisjes së burrave. Pjesërisht kjo ishte për shkak të strukturës së tij të përkeqësuar dhe shpenzimeve për drejtimin e tij, por regjimi i ashpër i burgut ishte gjithashtu objekt polemikash prej kohësh. Qysh në vitin 1939, Prokurori i Përgjithshëm i SHBA Frank Murphy ishte përpjekur ta mbyllte atë, duke thënë se i gjithë institucioni është i dëmtuar dhe ndikon në psikologjinë e të burgosurve”.
Me kalimin e viteve, të burgosurit kishin vrarë ose gjymtuar veten e tyre, të paaftë për t’u përballur me kushtet dhe ndërsa vitet 1960 përparonin, SHBA-të shikonin drejt rehabilitimit të të burgosurve dhe jo vetëm dënimit të tyre.
Për sa u përket tre të arratisurve, pavarësisht se nuk u gjetën trupa në gji, në vitin 1979 ata u shpallën ligjërisht të vdekur. FBI e mbylli çështjen e saj dhe ia dorëzoi përgjegjësinë Shërbimit të Marshallëve të SHBA.
Por spekulimet për fatin e tyre nuk janë zbehur kurrë. Në të njëjtin vit ata u shpallën të vdekur, u publikua filmi Escape from Alcatraz me Clint Eastëood që portretizonte Frank Morris. Dhe që nga momenti i arratisjes së tyre në vitin 1962, pati raportime për pamjet e supozuara të burrave dhe për mesazhe prej tyre.
Në vitin 2018, policia e San Franciskos zbuloi se i ishte dërguar një letër misterioze pesë vjet më parë, nga dikush që pretendonte se ishte John Anglin. Letra shkruhej "Unë shpëtoj nga Alkatraz në qershor 1962. Po, të gjithë ia dolëm atë natë, por mezi!" Letra pohoi se burrat kishin jetuar në fshehtësi, me Frank Morris që vdiq në tetor 2005 dhe Clarence Anglin në 2008. Autori i letrës tha se tani dëshironte të negocionte dorëzimin e tij në këmbim të trajtimit të kancerit. FBI e vlerësoi letrën, por nuk ishte në gjendje të verifikonte nëse ishte autentike apo jo.
Çështja është ende e hapur për Shërbimin e Marshallëve të SHBA. Deri në vitin 2022, ajo publikoi fotografi të përditësuara të asaj se si mund të duken tani tre të burgosurit e zhdukur të Alkatrazit, ndërsa bëri thirrje për çdo informacion rreth tyre, me shpresën se më në fund mund të zbulohet misteri.
Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
