Fantosomia, kur ndjeni aroma që të tjerët nuk i nuhasin

A keni ndjerë ndonjëherë erë që njerëzit e tjerë nuk mund ta ndjejnë? Nëse ju ka ndodhur mund të keni përjetuar fantosmi, emrin mjekësor kur përjetoni halucinacione të aromës.
Erërat në gjendjen e fantosmisë shpesh janë të këqija. Disa njerëz nuhasin feçe ose ujëra të zeza, të tjerët përshkruajnë erë tymi ose kimikate. Këto episode mund të krijohen nga një zhurmë e fortë ose ndryshim në rrjedhën e ajrit që hyn në vrimat e hundës. Në mënyrë të paqartë, disa njerëz duket se kanë një parandjenjë se do të ndodhin. Herën e parë që ato ndodhin, aroma fantazmë mund të vonojë për disa minuta dhe episodet mund të përsëriten çdo ditë, javë ose muaj deri në një vit. Meqenëse nuhatja jonë mbizotëron në aromën e ushqimit në gojën tonë, çdo ushqim i konsumuar do të ndikojë në këto episode. Është e lehtë të shohësh se si këto simptoma mund të ndikojnë rëndë në cilësinë e jetës së një personi. Në raste ekstreme, ajo madje mund të nxisë mendime rreth vetë vrasjes. Njerëzit me fantosmi shpesh raportojnë gjithashtu një gjendje të lidhur ngushtë të njohur si "parosmia". Kjo është ajo ku një erë aktuale perceptohet si diçka krejt tjetër, siç është aroma e një trëndafili që perceptohet si kanellë, megjithëse më shpesh perceptohet si diçka e pakëndshme. Si fantosmia ashtu edhe parosmia njihen si "çrregullime cilësore të nuhatjes" në kuptimin që është cilësia e perceptuar e aromës që ka ndryshuar. Në të kundërt, çrregullimet sasiore janë ato ku forca e erërave ka ndryshuar dhe përfshijnë gjendje të tilla si anosmia (humbja e ndjenjës së nuhatjes) dhe hiperosmia (ndjesia e shtuar e nuhatjes në një nivel anormal). Kushtet sasiore mund të maten duke përdorur një test.
Është e rrallë që dikush të përjetojë fantosmia pa ndonjë gjendje tjetër sasiore ekzistuese, siç është anosmia. Dhe, interesante është fakti që ndjehen shpesh në vrimën e hundës me nuhatjen më të vogël.

Nga studime të ndryshme ka rezultuar se përvoja e parë e fantosmisë ndodh midis moshës 15 dhe 30 vjeç dhe duket se prek më shumë femra sesa meshkuj. Është gjetur në një numër të popullatave të ndryshme të pacientëve, përfshirë ata me depresion, migrenë, epilepsi dhe skizofreni. Ende nuk dihet se çfarë e shkakton fantosminë, por mendohet se buron nga zonat qendrore të trurit, duke përfshirë ato që kontrollojnë emocionet ose zonat periferike më të lidhura me funksionin e nuhatjes, siç janë ato zona të përfshira në zbulimin e aromave.
Disa njerëz zbulojnë se mbajtja e ujit me kripë në hundë mund të lehtësojë fantosminë, ashtu si ilaçet që përdoren për të trajtuar kushtet ekzistuese neurologjike, të tilla si ilaçet kundër depresionit dhe ilaçet anti-epileptike. Në situata ekstreme dhe vetëm pas konsultës së gjerë mjekësore, disa pacientë heqin "llambën"e nuhatjes (kemi një për secilën vrimë hunde) por kjo është një procedurë shumë e rrezikshme dhe do të çonte në humbje të përhershme të nuhatjes.
Burimi: The Conversation/Përktheu:Gazeta "Si"

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.