Irena Beqiraj

Ç’mund të mësojnë shqiptarët nga tufa e majmunëve Keekorok

Nga: Gazeta Si

11:51 - 01 Maj 2024

Tufa Keekorok ishte tufa me të cilën neuroshkenctari Sapolksy kishte filluar studimet mbi sjelljet shoqërore të majmunëve babunë në Kenia, studime që zgjatën plot 30 vite.

Babunët, njësoj si njerëzit jetojnë në grupe të mëdha shoqërore, të lidhura ngushtë edhe shfaqin sjellje shumë të qarta hierarkike. Meshkujt dominues janë në krye të hierarkisë.

Duke matur nivelet e kortizolit, ose hormonit të stresit, shkencëtari arriti në përfundimin se sa më i lartë të jetë rangu social në grup, aq më të ulëta janë nivelet e stresit. Sa më i ulët të jetë rangu social aq më mizerabël është jeta e një babuni. Përbërësi kritik për të pasur stres të ulët ishte “aftësia e kontrollit." Sa më i lartë niveli i dominimit në tufë, aq më i lartë ishte kontrolli mbi të tjerët duke stresuar këto të fundit, sikurse edhe Adreotti thoshte: "Pushteti lodh ato që nuk e kanë."

"Një babun shpenzonte rreth tre orë në ditë për të marrë kaloritë ,edhe kishte nëntë orë kohë të lirë çdo ditë për ta bërë nje babun tjetër të mjerë.Në atë tufë, ishe i vdekur nëse nuk ishe agresiv dhe veçanërisht nëse nuk kishe lidhjet e nevojshme shoqërore," thotë Sapolsky.

Për një moment teksa lexoja m’u duk se kishte studiuar shoqërinë shqiptare.

Por tregimi i shkencëtarit nuk përfundon këtu. Diçka e tmerrshme por shkencërisht shumë interesante i ndodhi tufës Keekerok.

Tufa e babunëve ishte nisur të kërkonte ushqim në depon e plehrave të një shtëpize turistike dhe hëngri mish që ishte i ndotur me tuberkuloz. Nga epidemia e tuberkulozit gati gjysma e meshkujve vdiqën. Por saktësisht kush vdiq ishte befasuese.

“Pas epidemisë së turberkulozit ç'ka mbeti nga tufa ishin dy herë më shumë femra se meshkujt dhe meshkujt që kishin mbetur, duke përdorur zhargonin shkencor, të Sapolsky-it ishin djemtë e mirë."

Kjo çoi në një ndryshim transformues në dinamikën sociale të tufës. Çuditërisht, "djemtë e mirë" krijuan një mjedis më pak stresues dhe më bashkëpunues brenda tufës.

Çfarë fati! Tufa Keekorok për një rastësi të fatit shpëtoi nga djemtë agresivë, dominues, stresues, të cilët dukshëm pengonin formëzimin e një mjedisi më të mirë brenda saj.

E pra, historia e tufës Keekerok na mëson se "vdekja "politike e liderave agresivë e dominues të Kongreseve të PS-së, Konventave të PL-së edhe Foltoreve të PD-së është kusht i nevojshëm për të trasformuar jetën politike shoqërore brenda këtij vendi. Nëse kjo nuk do të ndodhë, liderat agresivë dominues, të palodhur nga pushteti afatgjatë do të vazhdojnë të harxhojnë 3 orë në ditë për të marrë kalori edhe 9 orë të tjera të mendojnë se si do të mjerojnë gjithë ne të tjerët.

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.