.png)
Nga Gazeta Si- Tetori shënohet globalisht si Muaji i Ndërgjegjësimit për Kancerin e Gjirit, një kujtesë se ndërgjegjësimi dhe veprimi në kohë mund të shpëtojnë jetë. Tema e Muajit të Ndërgjegjësimit për Kancerin e Gjirit thekson diversitetin e përvojave që kanë gratë, se si ky diversitet përforcon fokusin e nevojshëm për diagnostikimin dhe trajtimin në kohë në të gjithë globin.
Njohja e këtij diversiteti përvojash dhe përshtatja e ndërgjegjësimit, diagnozës, mbështetjes dhe trajtimit për kancerin e gjirit sipas nevojave është jetike. Këtu hyn në lojë edhe historia familjare dhe gjenetika. Siç është rasti me shumë lloje kanceri, ndërsa zgjedhjet e stilit të jetës, dieta dhe ekspozimet mjedisore kanë rëndësi, një histori e fortë familjare ose mutacione gjenetike të trashëguara si BRCA1 dhe BRCA2 mund të rrisin ndjeshëm rrezikun e jetës së një gruaje për të zhvilluar kancer të gjirit.
Të kuptuarit se si funksionon gjenetika, të dish kur të kërkosh këshillim gjenetik dhe të kuptosh nëse je në një kategori me rrezik më të lartë mund të bëjë ndryshimin midis zbulimit të hershëm dhe diagnozës së vonë. Siç theksojnë mjekët, gjenetika nuk është fat, por të dish rreziqet e tua të jep fuqinë për të ndërmarrë veprime parandaluese dhe në kohë.
Pse gjenetika ka rëndësi në kancerin e gjirit
Kanceri i gjirit nuk është një sëmundje me një shkak të vetëm. Rreziku lind nga ndërveprimet midis gjeneve, mjedisit, hormoneve dhe stilit të jetës. Ndër këto, mutacionet gjenetike të trashëguara (në linjën embrionale) mund ta rrisin ndjeshëm rrezikun. Ja disa fakte të forta:
Globalisht, rreth 15-25% e rasteve të kancerit të gjirit mendohet se kanë një komponent trashëgues.
Gjenet më të njohura janë BRCA1 dhe BRCA2, por shumë të tjerë (TP53, PALB2, ATM, CHEK2, etj.) gjithashtu kontribuojnë.
Gratë që mbajnë variante të dëmshme (patogjene) në këto gjene përballen me rreziqe dukshëm më të larta gjatë jetës. Për shembull, bartëset e BRCA1/2 mund të kenë një rrezik prej 50-85% të kancerit të gjirit gjatë jetës.
Si ndikon historia familjare në rrezikun e kancerit të gjirit
Kur kanceri i gjirit shfaqet tek të afërmit e ngushtë, rreziku juaj zakonisht rritet. Një i afërm i shkallës së parë (nënë, motër, vajzë) me kancer të gjirit mund ta shtojë deri në katërfish rrezikun tuaj, varësisht nga mosha dhe faktorë të tjerë.
Më shumë rrezik ka nëse i afërmi kishte sëmundje me fillim të hershëm (< 45 vjeç), kancer të gjirit bilateral ose kancere të shumëfishta.
Rreziku familjar është veçanërisht i rëndësishëm në komunitetet me gjene të përbashkëta, lidhje gjaku ose grupe rastesh kanceri.
Historia familjare nxit shqyrtimin më të hershëm dhe më të shpeshtë, dhe këshillimi gjenetik mund të sqarojë rrezikun personal.
Këto janë vetëm disa nga arsyet pse, përveç faktorëve të stilit të jetës, gjenetika dhe historia familjare kanë vërtet rëndësi dhe duhet të merren shumë seriozisht nga të gjitha gratë.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
