Nga Gazeta ‘Si’-Deti Mesdhe mund të ngjallë imazhe idilike të pushimeve luksoze në plazh, ushqimeve të shijshme të detit dhe plazheve të pafundme me rërë, por është gjithashtu gjithnjë e më…toksik.
Më shumë se 87% e Detit Mesdhe, i cili shtrihet nga Oqeani Atlantik në Afrikë, Evropë dhe Azi, është i ndotur me mikroplastikë dhe ndotës të tjerë, duke përfshirë metale toksike dhe kimikate industriale, sipas një raporti të korrikut 2024 nga Fondi Botëror për Natyrën(WWF).
Në nivel global, ndotja e ujit është e lidhur me 1.4 milionë vdekje të parakohshme, gjë që paraqet telashe për 150 milionë njerëz që jetojnë përgjatë vijës bregdetare të Mesdheut dhe 270 milionë turistë që tërhiqen nga këto ujëra çdo vit.
Deti Mesdhe përshkon 46.000 kilometra (afërsisht 29.000 milje) të vijës bregdetare në 22 vende, shumë me standarde dhe praktika të ndryshme mjedisore.
Egjipti, i cili kontribuon me 0.25 milionë tonë plastikë që përfundon në Mesdhe, është shkelësi më i keq, thotë grupi, i ndjekur nga Turqia, e cila kontribuon me 0.11 milionë tonë dhe Italia, e cila kontribuon me 0.04 milionë tonë plastikë në detin e ndotur – të gjitha pjesë e 1.9 milionë fragmenteve plastike për metër katror.
Ekspertët mjekësorë të konsultuar për raportin e WWF thonë se njerëzit mund të gëlltisin mikroplastikë nga mjediset ujore përmes konsumimit të organizmave detarë dhe përmes ujit (si të pijshëm ashtu edhe në shishe).
“Mbi 840 mikroplastikë mund të gëlltiten në vit nga konsumimi i tre llojeve kryesore të peshqve komercialë (levreku dhe dy lloje skumbri), dhe deri në 11 mijë nga konsumi i lartë i bivalve (p.sh. midhjet, molusqet etj.), ”, thuhet në raport, duke vënë në dukje se më pak kontaminim vjen nga ngrënia e karkalecave.
“Nëse llogarisim edhe ekspozimin nga ajri dhe ushqimi që nuk vjen nga mjediset ujore, mund të hamë mbi 100 mijë mikroplastikë çdo ditë.”
Ostia është një arratisje popullore në plazh jo shumë larg Romës.
Në qytetin bregdetar të Ostias pranë Romës, Pierluigi Capozzi skanon detin nga restoranti i tij, Mediterraneo.
“Ndoshta 50 vjet më parë, njerëzit nuk e dinin atë që ne dimë tani për ndotjen dhe plastikën,” tha ai për CNN. “Por shoh të rinj pa asnjë problem që hedhin shishe plastike në det, hedhin mbeturina në tokë, cigare, mbeturina”.
Por ai sheh një pikë të ndritshme. Një dekadë më parë, çdo mëngjes rëra jashtë restorantit të tij në plazh mbulohej me kimikate nga anijet e ngarkesave që përshkojnë korsitë e transportit të dukshëm nga vija bregdetare. “Falë rregullimit më të mirë, ajo ndotje kimike është zhdukur tani,” thotë ai.
Mesdheu është një nga rezervuarët kryesorë në botë të diversitetit detar dhe bregdetar, sipas Aleancës Med Sea, e cila punon për të mbrojtur industrinë e peshkimit nëpërmjet praktikave më të mira.
Ata thonë se ndotja e madhe po ndikon negativisht në florën dhe faunën e pasur të detit. Pavarësisht se mbulon vetëm 0.7 për qind të sipërfaqes së oqeanit botëror, deti ka 7.5 për qind të faunës detare botërore dhe 18 për qind të florës detare botërore.
Peshkimi është një industri prej 4.6 miliardë eurosh në Mesdhe dhe ndotja e ujit ka ndikuar shumë në jetesën e 180.000 njerëzve që mbështeten në peshkimin për jetesën e tyre, thotë WWF.
“Rreth 730 ton mbetje plastike përfundojnë çdo ditë në Detin Mesdhe”, thotë grupi. “Mbetjet plastike përfaqësojnë 95 deri në 100% të mbetjeve lundruese detare dhe 50% të mbeturinave në shtretërit e detit. Në tonazh, plastika mund të peshojë më shumë se rezervat e peshkut.”
Ndikimi në jetën detare
Një studim i vitit 2023 nga Instituti Archipelago i Ruajtjes Detare në Greqi ekzaminoi 25 kafshë detare duke përfshirë tetë delfinë, dy foka murg dhe 15 breshka deti dhe gjeti ndotës mikroplastikë në të gjitha.
“Në veçanti, midis llojeve të tjera të plastikës, gjithsej 10,639 fibra mikroplastike u zbuluan në traktin gastrointestinal të gjitarëve dhe breshkave të ngordhura detare.”
Raffaele Marfella, një profesor i shkencës së avancuar në Universitetin Vanvitelli në Napoli, thotë se ndotja plastike është një problem urgjent global që shkon përtej dëmtimit të mjedisit.
Duke cituar një artikull të fundit në Neë England Journal of Medicine, ai thekson lidhjen midis mikroplastikës dhe nanoplastikës të njohur si MNP dhe disa sëmundjeve kardiovaskulare.
“Njohuritë aktuale sugjerojnë se MNP-të mund të hyjnë në qarkullimin e gjakut përmes gëlltitjes ose thithjes, duke shkaktuar inflamacion dhe stres oksidativ. Me kalimin e kohës, ekspozimi kronik ndaj MNP-ve mund të përshpejtojë përparimin e aterosklerozës dhe të rrisë gjasat e ngjarjeve kardiovaskulare.
Ndotja plastike konsiderohet një ndotës “përgjithmonë”, që do të thotë se sapo të bëhet invazive, është aty për të qëndruar.
Pushuesi i plazhit Francesco Pacelli tha për CNN se i thyhet zemra kur sheh njerëz që lënë plehrat dhe shishet e tyre buzë ujit.
“Është kaq e rëndësishme të mbash një plazh të pastër, uji është më i bukur,” thotë ai. “Për mendimin tim është shumë e rëndësishme, veçanërisht për peshqit, kafshët me gjithë plastikën që noton përreth.”
Nëse njerëzit nuk bëjnë pjesën e tyre për të ndaluar plagën e ndotjes së ujit, pushimet e ëndrrave mesdhetare së shpejti mund të kthehen në një makth.
Burimi: CNN/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
