.png)
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, migrena përfaqëson një nga sëmundjet më dobësuese me pasoja të rëndësishme në jetën personale, sociale, të punës dhe emocionale të pacientëve që vuajnë prej saj me kosto të rëndësishme që vendet duhet të përballojnë (nga 18 në 27 miliardë në Evropë)
Përafërsisht 1 miliard njerëz vuajnë nga migrena në botë (12% e popullsisë së botës) dhe vetëm në Itali ky çrregullim prek gjashtë milionë qytetarë, veçanerisht tek të rinjtë dhe gratë.
Migrena është femër
Një nga llojet kryesore të dhimbjeve të kokës është migrena dhe është një nga shkaqet më të zakonshme të ‘paaftësisë’ së përkohshme tek gratë e moshës 15 deri në 49 vjeç. Migrena karakterizohet nga dhimbje që shpesh prek gjysmën e kokës duke filluar nga balli. Dhimbja është shumë intensive dhe pulsuese; shpesh shoqërohet me të përziera, të vjella, shqetësime nga drita dhe tingujt me episode që mund të zgjasin nga disa orë deri në tre ditë.
Para pubertetit, djemtë dhe vajzat kanë të njëjtën gjasa të vuajnë nga migrena, por sapo arrijnë zhvillimin, migrena bëhet shumë më e zakonshme tek gratë. “Gratë kanë tre herë më shumë gjasa të vuajnë nga migrena sesa burrat dhe kjo lloj dhimbje koke zakonisht godet më shumë gratë në të 30-at dhe 40-at e tyre, një periudhë veçanërisht e ngarkuar e jetës me punën, familjen, fëmijët”, thotë Gennaro Bussone, neurolog, themelues i Qendrës së Dhimbjes së Kokës në spitalin Besta në Milano. “Migrena është femër – shton ai – dhe arsyeja pse prek më shumë femrat është se ato përgjithësisht janë shumë të stresuara dhe nën presion nga angazhimet familjare dhe ato të punës.
Është truri ai që “paralajmëron” gruan se ka tejkaluar kufijtë me dhimbjen e kokës, e cila bëhet simptomë. Një studim i disa viteve më parë tregoi se gratë italiane me migrenë, në krahasim me kolegët e tyre evropianë, priren më shumë se kushdo tjetër të shkojnë në punë gjithsesi edhe nëse nuk janë mirë.
Gratë gjithashtu përgjithësisht kanë më shumë vështirësi për të fjetur sesa burrat dhe lodhja mund të shkaktojë dhimbje koke. Megjithatë, shkaku kryesor i migrenës tek femrat gjendet tek hormonet seksuale femërore, dhe veçanërisht në luhatjen e tyre.
Roli i estrogjenit në migrenë
Studime të shumta shkencore kanë treguar se estrogjenet luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e migrenës. 60-70 për qind e pacientëve kanë sulme që lidhen me periudha të ndryshme të ciklit, veçanërisht menjëherë para ose gjatë menstruacioneve, kur nivelet e estrogjenit bien. “Shkaku kryesor është rënia periodike, e mprehtë e estrogjenit në këtë fazë, e cila, te gratë që janë shumë të ndjeshme ndaj luhatjeve hormonale, mund të shkaktojë dhimbje”, shpjegon Bussone, i cili ishte gjithashtu president i Shoqatës Italiane Neurologjike për Kërkimin e Dhimbjes së Kokës.
Hulumtimet nuk kanë sqaruar ende pse luhatjet e estrogjenit shkaktojnë migrenë; megjithatë, hormoni femëror kryen aktivitete të rëndësishme brenda trurit (të tilla si përmirësimi i rrjedhës së gjakut cerebral, lidhja neuronale dhe lirimi i neurotransmetuesve), kështu që ndryshimet hormonale mund të shkaktojnë një sërë ngjarjesh që më pas kulmojnë në migrenë.
Disa gra mund të kenë dhimbje koke edhe gjatë shtatzënisë, kur ka një ndryshim drastik në strukturën hormonale; të tjerët në vend të kësaj përjetojnë një rënie të sulmeve. Për shumë gra, menopauza shoqërohet me një përmirësim të migrenës, sepse luhatjet hormonale zhduken, por për një numër jo të mbetur, fundi i ciklit menstrual bëhet një shkas për dhimbje pikërisht sepse ka një ndryshim drastik në strukturën hormonale. Në disa gra, përdorimi i pilulës kontraceptive mund të çojë në përmirësim të migrenës, në të tjera pilula (veçanërisht gjenerata e vjetër) mund të përkeqësohet. Përgjigjet, është e qartë, se janë shumë subjektive dhe çdo pacient mund të ketë shkaktarë të ndryshëm për dhimbjes së kokës: nga ndryshimi i motit te një gotë verë, nga mungesa e gjumit te abuzimi me kafeinën, nga aktiviteti i tepërt fizik te stresi. Përgjithësisht “shkaktuesit” janë të njëjtët që shkaktojnë dhimbje koke tensioni, një lloj tjetër dhimbje koke, më e përhapura.
Dhimbje koke nga tensioni
Përveç migrenës, femrat kanë rreth 1.5 herë më shumë gjasa se meshkujt të vuajnë nga dhimbja e kokës nga tensioni, e cila është dhimbja klasike e kokës që të gjithë e përjetojnë herët a vonë, e karakterizuar nga një dhimbje e shurdhër që prek me një intensitet të gjerë, të lehtë dhe mesatar e durueshme por që nuk ju lejon të kryeni aktivitete normale të përditshme ashtu siç dëshironi. Nuk është ende e qartë pse dhimbjet e kokës nga tensioni janë më të zakonshme tek gratë, por stresi dhe ankthi mund të luajnë një rol, si dhe shkaktarët subjektiv.
Disa studime sugjerojnë se kjo lloj dhimbje koke është më e shpeshtë tek gratë në ditët afër ciklit menstrual dhe në këtë rast mund të përfshihen edhe hormonet. Megjithatë, prova të tjera nuk japin prova se hormonet janë fajtorë. “Dhimbja e kokës nga tensioni është pasqyra e një gjendjeje emocionale – thotë Bussone – dhe për të kufizuar sulmet e migrenës dhe dhimbjes së kokës, kur nuk jeni në fazën akute të dhimbjes, mund të provoni të eksperimentoni me teknika relaksimi, si meditimi ose pilates. Aktiviteti fizik mund të parandalojë, madje të shërojë disa dhimbje koke, veçanërisht dhimbje koke nga tensioni, të cilat favorizohen nga një mënyrë jetese jo e shëndetshme”. Megjithatë, përpjekjet e tepërta ose të zgjatura duhet të shmangen pasi ato mund të jenë kundërproduktive dhe të çojnë në dhimbje koke.
Terapitë
“Nëse ndodhin më shumë se 5-6 episode të dhimbjes së kokës në muaj dhe çdo episod zgjat 1-2 ditë, analgjeziku nuk mjafton më, por kërkohet terapi specifike duke kontaktuar qendrën për dhimbjen e kokës”, sugjeron neurologu.
Sot ka ilaçe të reja për terapi parandaluese që reduktojnë shpeshtësinë dhe ashpërsinë e dhimbjes dhe janë më efektive se terapitë tradicionale, veçanërisht në lidhje me efektet anësore që shtyjnë 8 nga 10 pacientë të braktisin terapinë. Në qendrat e dhimbjes së kokës, janë të disponueshme antitrupat monoklonalë të drejtuar kundër CGRP (peptid i lidhur me gjenin e kalcitoninës), protagonist i dhimbjes së migrenës. Këto trajtime tolerohen mirë, të sigurta dhe efektive: ato përgjysmojnë ditët mujore të migrenës në 70% të pacientëve, duke ulur gjithashtu intensitetin e krizës. Në disa pacientë (10-15%) migrena mund të reduktohet ndjeshëm, duke ndryshuar rrënjësisht cilësinë e jetës së tyre, siç doli nga Kongresi i fundit Kombëtar i Shoqatës Italiane të Neurologjisë (SIN) i cili u zhvillua tetorin e kaluar në Napoli. Këto janë ilaçe shumë të shtrenjta, aktualisht të destinuara vetëm për pacientët që kanë dështuar në tre trajtime të mëparshme ose që nuk mund të ndjekin terapitë tradicionale ose që vuajnë nga migrena kronike.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
