Mesatarisht, më shumë se një në tre njerëz në Shtetet e Bashkuara zhvillojnë kancer në një moment të jetës së tyre, sipas Shoqatës Amerikane të Kancerit.
Dhe shumë nga këto raste, thonë ata, mund të parandalohen potencialisht, nëse ndërmerrni ndryshime në dietën tuaj.
Shkencëtarët kanë një ide të mirë se çfarë duhet të shmangni për të reduktuar rrezikun e kancerit, të tilla si mishi i kuq dhe ai i përpunuar, ushqimet “e shpejta” ose të përpunuara, alkooli dhe pijet me sheqer. Por të dish se çfarë të hamë nuk është gjithmonë e thjeshtë, tha Johanna Lampe, një studiuese për parandalimin e kancerit në Qendrën e Kancerit Fred Hutchinson në Seattle.
Shumë studime mbi të ushqyerit mbështeten tek njerëzit që të kujtojnë me saktësi atë që kanë konsumuar deri një vit më parë, tha Dr. Lampe. Dhe është e ndërlikuar të kuptosh se si ushqimet e vetme mund të ndikojnë në shëndetin tuaj kur ato janë pjesë e një diete më të madhe, tha ajo, duke shtuar se stili i jetesës, mjedisi, hormonet dhe gjenet gjithashtu mund të luajnë një rol.
Asnjë ushqim i vetëm nuk mund ta parandalojë kancerin më vete, tha Nigel Brockton, nënkryetar i kërkimit në Institutin Amerikan për Kërkimin e Kancerit në Uashington, D.C. Por ndjekja e një diete të shëndetshme duket se zvogëlon rrezikun, tha ai.
Disa nga ushqimet që ekspertët thonë se ia vlen t’i shtoni në pjatën tuaj.
Brokoli dhe lakrat
Perimet krucifere si brokoli, lakrat e brukselit, lulelakra dhe lakra janë burime të pasura për qelizat tona me qëllim që të pastrojnë toksinat dhe të riparojnë veten, thelbësore këto për parandalimin e kancerit, tha Dr. Lampe.
Brokoli, për shembull, mund të ndihmojë në mbrojtjen e trupit tonë kundër dëmtimit të përditshëm të qelizave, shtoi ajo. Komponimi ka qenë i lidhur me mbrojtjen kundër disa llojeve të kancerit, duke përfshirë prostatën, gjoksin, fshikëzën dhe kolorektalin.
Hulumtimet sugjerojnë se konsumimi i më shumë se katër ose pesë racioneve të perimeve krucifere në javë lidhet me një rrezik të reduktuar të kancerit dhe kushteve të tjera kronike.
Domatet dhe produktet me bazë domate
Studimet e kanë lidhur prej kohësh domaten me zvogëlimin e rrezikut të kancerit të prostatës falë rezervave të tyre të bollshme të likopenit, një antioksidant i fuqishëm që u jep domateve ngjyrën e tyre të kuqe.
Por likopeni mund të jetë vetëm një nga shumë përbërësit në domate që ndihmojnë në mbrojtjen kundër kancerit të prostatës, tha Nancy Moran, asistent profesor i të ushqyerit në Kolegjin e Mjekësisë Baylor në Hjuston.
Kërkimet e kufizuara kanë zbuluar se likopeni gjithashtu mund të mbrojë kundër kancereve të tjerë si kanceri i gjirit, mushkëritë dhe kolorektalit.
Përpunimi i domateve, si p.sh. duke i prerë ose gatuar, na ndihmon të thithim likopenin më lehtë sesa kur i hamë të papërpunuara, tha Dr. Moran. Konsumimi i domateve me yndyrë ndihmon gjithashtu. Pra, ngrënia e tyre e gatuar, si në salcë ose me një yndyrë të shëndetshme si vaji i ullirit, mund të ndihmojë në rritjen e përfitimeve shëndetësore që merrni prej tyre.
Fasulet dhe llojet e tjera të bishtajoreve
Varietetet e zakonshme të fasules si fasulet e zeza dhe ato në formë veshke, bishtajoret si qiqrat, bizelet e thata dhe thjerrëzat, nuk janë vetëm të larta në proteina. Ato janë gjithashtu burime të shkëlqyera të fibrave, të cilat janë thelbësore për shëndetin e zorrëve dhe imunitetit, tha Dr. Brockton.
Fibra është gjithashtu e lidhur me parandalimin e kancerit kolorektal. Bakteret në zorrën tonë shpërbëjnë fibrat në lëndë djegëse për qelizat që rreshtojnë zorrën e trashë, gjë që i mban ato të shëndetshme dhe më pak gjasa për t’u kthyer në qeliza kanceroze, tha Dr. Brockton.
Henry Thompson, drejtor i Laboratorit të Parandalimit të Kancerit në Universitetin Shtetëror të Kolorados, tha se në studimet e kafshëve dhe njerëzve, konsumi i fasuleve (dhe bishtajave të tjera si qiqrat dhe thjerrëzat) ka qenë i lidhur me parandalimin e obezitetit, i cili është i lidhur me disa kancere. Një provë klinike e vazhdueshme tek njerëzit po teston nëse ngrënia e fasuleve të konservuara redukton rrezikun e kancerit.
Sipas Dr. Brockton, përfitimet mbrojtëse të fibrave vijnë pas ngrënies së rreth 30 gramë fasule të zeza në ditë.
Arrat
Arrat e pemëve janë të pasura me yndyrna të shëndetshme, proteina dhe fibra, dhe studimet kanë zbuluar se ata që i konsumojnë priren të kenë reduktuar rrezikun e llojeve të ndryshme të kancerit, veçanërisht atyre të sistemit tretës.
Arrat në veçanti përmbajnë nivele jashtëzakonisht të larta të përbërjeve bimore të quajtura ellagitannins, të cilat konvertohen nga bakteret e zorrëve tona në metabolitë që mund të zvogëlojnë aftësinë e kancerit për t’u rritur dhe shumuar.
Dr. John Birk, një gastroenterolog në UConn Health, i cili ka kryer kolonoskopi për njerëzit në provat klinike që hetojnë përfitimet shëndetësore të arrave, tha se ishte e lehtë të dallohej një “zorrë e trashë e arrës”. Rreshtimi i murit të zorrës së trashë “ka një pamje më të shëndetshme, një lloj reflektimi shkëlqyes i dritës që shkëlqen mbi të nga endoskopi”, tha ai.
Studimet sugjerojnë se ngrënia e rreth një grushti arra pemësh në ditë është e lidhur me përfitimet shëndetësore.
Manaferrat
Frutat me mish si luleshtrydhet, boronicat, boronicat, shegët dhe mjedrat e zeza janë të mbushura me antioksidantë si vitamina C dhe flavonoide që ndihmojnë në mbrojtjen e qelizave nga stresi dhe dëmtimi i ADN-së që mund të rrisë rrezikun e kancerit. Komponimet bimore të quajtura antocianina u japin manaferrave nuancat e tyre shumëngjyrëshe dhe vetitë anti-inflamatore; dhe reduktimi i inflamacionit është i rëndësishëm, sepse “është një shtytës i madh i kancerit”, tha Dr. Brockton.
Dorothy Klimis-Zacas, një profesoreshë e të ushqyerit klinik në Universitetin e Maine, tha se një numër në rritje i provave sugjerojnë se disa përbërës në manaferrat mund të ndihmojnë në reduktimin e aftësisë së kancerit për t’u zhvilluar, rritur dhe shumuar.
Për përfitimet më anti-inflamatore, synoni për rreth gjysmë deri në një filxhan manaferra të freskëta ose të ngrira (dhe në mënyrë ideale organike) në ditë, tha ajo.
Hudhra
Hudhra përmban nivele të larta të alicinës, një përbërës që përmban squfur që është përgjegjës për aromën e fortë të hudhrës dhe aftësitë për të luftuar kancerin.
Në një studim afatgjatë me më shumë se 3000 njerëz që jetojnë në një rajon të Kinës që njihet se kanë shkallë të lartë të kancerit të stomakut, studiuesit zbuluan se për çdo 2.2 kilogramë hudhër që pjesëmarrësit konsumonin në vit, ata kishin 17 për qind më pak rrezik të zhvillimin e sëmundjes. Kjo përkthehet në pesë thelpinj hudhër në javë, tha Wen-Qing Li, një epidemiolog kanceri në Spitalin Universitar të Kancerit të Pekinit në Pekin.
Kanceri i stomakut, ndonëse në rënie në Shtetet e Bashkuara, është një nga shkaqet kryesore të vdekjeve nga kanceri në nivel global.
Studime të tjera, kryesisht jo njerëzore, kanë sugjeruar lidhje të mundshme midis konsumit të hudhrës dhe zvogëlimit të rrezikut të llojeve të tjera të kancerit, veçanërisht kancerit kolorektal.
Sipas Dr. Li, konsumimi i hudhrave të papërpunuara – të shtypura në vaj për salcë sallate ose në guakamole, për shembull – do të ndihmojë “për të mbajtur gjallë aromat dhe kimikatet brenda”.
Burimi: nytimes/ Përshtati në shqip: Gazeta ‘Si’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
