.png)
Nga Gazeta Si - Shkrimtarja Isabel Allende mbush sot 80 vjeç dhe shkëlqen në dritën kaliforniane, flokët e saj të bardhë, studion e saj të papërlyer – “katedralja ime” - ku ende fshihet për të shkruar nga agimi për orë të tëra; duke krijuar një atmosferë harmonie me botën. Por është një moment historik i shënuar nga dekada pasionesh të trazuara dhe, mbi të gjitha, tragjedi të errëta. Politika dhe çështje personale bashkë.
Allende mban mbiemrin e Salvadorit, presidentit të “kompromisit historik” kilian, i shtypur në gjak në vitin 1973 nga ushtarët e Pinochetit. E braktisur nga i shoqi, nëna Panchita ishte ndihmuar nga të afërmit të vendosej me tre fëmijët e saj në shtëpinë e familjes në Santiago. Një gjendje cenueshmërie dhe nënshtrimi ndaj familjes mashkullore nga e cila Isabel do të dëshirojë gjithmonë të çlirohet: “Jo sepse më mësoi, - tha ajo në një intervistë, - por sepse e pashë me sytë e mi të privuar nga të drejtat që kishin vëllezërit e saj, xhaxhallarët e mi, gjyshi; në thelb e detyruar të jetojë me bamirësi. Dhe do të kisha dashur ta mbroja atë”.
Trajnimi kilian në atë kontekst të patriarkatit të ngurtë do t’i japë komplotin dhe mjedisin bestsellerit “Shtëpia e shpirtrave”, 1982, i shndërruar në Hollywood në një film po aq të famshëm në 1993: mundimi i një vendi të ndarë midis progresistëve dhe reaksionarëve fill në shtëpi, në mes të brezave, me pasojë dhunën, zhdukjet, arratisjet.
Grushti i shtetit e kap Isabel të angazhuar si gazetare, tashmë e martuar me Michael Frias, nënë e dy fëmijëve, Paula dhe Nicolas: ata duhet të shpëtojnë veten, aq më tepër me atë mbiemër të rëndë, dhe e bëjnë këtë në Karakas, Venezuelë.
Megjithatë, në realitet, martesa e Allendes në mërgim nuk mbijeton. “Unë jetova me të për 28 vjet: ai ishte shumë i mirë, por shumë i mërzitshëm”. Dhe do të jetë përsëri një temë e shtjelluar në romane: gra të martuara që janë shumë të reja, të pavetëdijshme për kënaqësitë, të vendosura mes maskilizimit dhe kërkesave. Krijohet mundësia për një dashuri të re, këtë herë pasionante dhe aventureske: me Ëilliam Gordon, Allende dhe dy fëmijët e tyre shpërngulen në Kaliforni.
Prodhimi i saj letrar në këtë fazë zgjeron kufijtë, hyn në kufijtë e Shteteve të Bashkuara, trajton çështjen e imigrimit dhe racizmit hispanik.
Por katastrofa është në vazhdim. Në moshën vetëm 28-vjeçare, vajza e saj Paula u sëmur nga një sëmundje e rrallë dhe e pamëshirshme që e çoi në koma dhe në pak muaj, në vitin 1992, ajo u nda nga jeta. Isabel e vëzhgon pandërprerë, fillimisht në spitalin e Spanjës ku jetonte vajza, më pas në Kaliforni. “Ditën e parë në shtëpi, një mace endacake hyri nga dritarja dhe vendosi një zog të ngordhur në shtratin e saj, një lloj blatimi. Ne nuk mund të shpëtojmë prej tij. Ai qëndroi me Paulën dhe nuk u nda prej saj derisa vdiq.
“Jam e sigurt që macja ishte mishërimi i shpirtit të gjyshes së Isabel, e cila erdhi nga jeta e përtejme për të qenë me stërmbesën e saj”. Për t’u ngritur në këmbë, Isabel bën ç’të mundet: shkruan një ditar pranë shtratit, i cili është një dialog, një kujtim, një fije e lidhur midis grave të familjes së saj për t’i mbajtur ato së bashku. Do të bëhet teksti më zemërthyes i saj, Paula, si gjithë tekstet e mëparshme dhe të mëpasshme.
Është një pikë kthese, një dhimbje që rishfaqet karstike në çdo shkrim dhe në çdo veprim. Allende krijon një fondacion në emër të vajzës së saj, e orientuar nga një fjali që ajo shqiptoi gjatë një bisede të largët telefonike midis Madridit dhe Santiagos. Isabel ekspozoi një problem me të cilin hasi, Paula u përgjigj: “Mami, cila është gjëja më bujare që mund të bësh në këtë rast?”
Gra të vetmuara, emigrantë, fëmijë të braktisur. Ka qenë prej kohësh misioni i saj i vazhdueshëm dhe pak i publikuar, i cili i lejon asaj të mbajë kontakte me ashpërsinë e jetës, shpjegoi ajo, pa kundërshtuar versionin e saj të realizmit magjik: “Unë e pranoj se bota është misterioze. Unë jetoj dhe shkruaj duke e mbajtur veten të hapur ndaj atyre dimensioneve misterioze që ne të gjithë i përjetojmë në jetë në formën e rastësive të pashpjegueshme, parandjenjave, ëndrrave zbuluese apo profetike, mrekullive, vizioneve, e kështu me radhë….
Ajo që e shpëtoi, ka rrëfyer së fundmi, është të vazhdojë të jetë kurioze, e mbi të gjitha romantike. Në moshën 74-vjeçare, Isabel Allende u divorcua përsëri, në moshën 77-vjeçare u martua përsëri me bashkëmoshatarin e saj, Roger. Në librat e fundit, nga “Dashnori japonez” te Violeta apo edhe në jetën reale jep një mesazh optimizmi për miqtë dhe lexuesit: “Supozohet se përtej një moshe të caktuar nuk mund të kesh një jetë aktive. Epo nuk është kështu: mund të biesh edhe në dashuri. Cili është dallimi? Është si kur ishe i ri, por me një ndjenjë urgjence: dëshiron t’i jetosh ditët e mbetura me simpati, dashuri, humor, një vakt të mirë dhe një gotë verë. Dhe nuk do që të humbasësh asnjë nga ato ditë”.
Marrë nga Il Corriere della Sera, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
