.png)
Përmes një video, presidenti ukrainas Volodimir Zelenski hapi një ekspozitë për mbrojtjen e lirisë së vendit të tij në festivalin e Bienales së Venecias.
Zelenski tha se “arti mund t’i tregojë botës gjëra që nuk mund të tregohen ndryshe”.
Kultura e vendit të tij është në qendër të vëmendjes në Venecia dhe veprat e artit janë shoqëruar nga policia jashtë Ukrainës.
Ai ofroi shembuj të ushtarëve ukrainas që gjenin civilë të vrarë në Buka, të mjekëve që shpëtonin njerëz të plagosur në Kharkiv dhe të një vajze që i shkruan një letër nënës së saj që vdiq në Mariopul si përvoja që mund të pasqyrohen më së miri në art, “sepse kjo ka të bëjë me diçka përtej fjalëve”.
Teksa foli për luftën e vendit të tij për liri, ai tha: “Nuk ka tirani që nuk do të përpiqet të kufizojnë artin. Sepse ata mund të shohin fuqinë e artit. Është arti që përcjell ndjenja”.
Arti i Ukrainës është në qendër të skenës në Bienalen e Venecias, e cila ka krijuar një hapësirë në zemër të vendit për atë që është një pavijon i përkohshëm për Ukrainën.
Ka një grumbull thasësh me rërë, që pasqyrojnë thasët e rërës që përdoren në Ukrainë për të mbrojtur veprat e artit dhe një strukturë e djegur e mbuluar me postera të veprave të artit të lidhura me luftën.
Pavioni zyrtar ukrainas tregon një vepër të artistit Pavlo Makov që për pak nuk arriti në Venecia.
Quajtur Shatërvani i rraskapitjes, është një seri hinkash të rregulluara në një trekëndësh përmes të cilit uji pikon. Makov e përshkroi si një metaforë për “shterimin e njerëzimit, rraskapitjen e demokracisë”.
Në ditën kur pushtuan rusët, me sirenat e sulmit ajror që shpërthyen dhe granatimet filluan, bashkë-kuratorja Maria Lanko ngarkoi hinkat në bagazhin e makinës së saj dhe filloi udhëtimin e gjatë nga Ukraina për në Venecia.
“Largimi nga Kievi ishte shumë i frikshëm sepse mund të shihje zjarret në periferi pas granatimeve. Kjo ishte më e frikshme”, tha Lanko.
Në atë moment ishte e paqartë nëse Makov do t’i bashkohej asaj në Venecia. Ai jeton në Kharkiv, një nga vendet që u vu nën sulmin e hershëm rus. Ai kaloi kohë në bunkerë pas “bombardimit vërtet intensiv të qytetit”, thotë ai, përpara se të largohej me nënën e tij 92-vjeçare dhe anëtarët e tjerë të familjes.
Makov është 63 vjeç. Bashkëkuratorët më të rinj meshkuj të ekspozitës së tij duhej të merrnin leje të veçantë nga qeveria ukrainase për t’u larguar përkohësisht nga vendi për të marrë pjesë në Bienalen.
Fakti që ata u lejuan, kur të gjithë meshkujt midis 18 dhe 60 vjeç u ndalohet të largohen është një shenjë e rëndësisë që autoritetet ukrainase i kushtojnë përfaqësimit kulturor. Në Venecia, ndërsa gazetarët nga e gjithë bota u vunë në radhë për t’i intervistuar ata, si Makov ashtu edhe Lanko folën si ambasadorë kulturorë.
Ata nuk po e përfaqësojnë më artin e tyre si individë; ata po përfaqësojnë një vend, kultura e të cilit është nën kërcënim.
Makov tha se rusët po vazhdojnë atë që janë përpjekur të bëjnë me shekuj.
“Ata duan të rrafshojnë dhe shkatërrojnë totalisht kulturën ukrainase”, thotë ai.
Veprat u transportuan nga Ukraina nën roje policore. Ata tani janë thesar për një vend që ka frikë se kultura e tij do të zhduket.
Ndërkohë, Pavijoni Rus është i mbyllur dhe bosh. Kuratori dhe artistët që do të ekspozonin punën e tyre në Venecia këtë vit u tërhoqën kur filloi pushtimi.
I vetmi që ra në sy ishte një protestues, një artist tjetër rus, Vadim Zakharov, i cili shpalosi një poster që denonconte luftën.
Në vitin 2013, Zakharov përfaqësoi vendin e tij në pavionin e Bienales. Tani ai akuzon Rusinë për “propagandën” e saj dhe “vrasjen e grave, fëmijëve, njerëzve të Ukrainës”.
Ai u duartrokit nga disa njerëz që u ndalën për të parë. Shpejt mbërriti policia italiane dhe posteri i tij u hoq, një fat shumë më i mirë se sa u ka ndodhur artistëve dhe protestuesve të tjerë kundër luftës në Rusi.
Në një kohë kur ata po luftojnë në shtëpi, arti ukrainas po merr një rëndësi të veçantë në Venecia. Por Makov tha se e ka pothuajse të pamundur të mendojë krijimin e një vepre të re pas asaj që dëshmoi në Kharkiv.
Ai iu referua pikturës së famshme kundër luftës nga Picasso, e krijuar pas bombardimeve nga nazistët dhe fashistët italianë të qytetit bask të Guernica në 1937.
Makov tha se nëse Pikaso do të kishte qenë në Guernica gjatë bombardimeve, ai mund të mos ishte në gjendje ta pikturonte pikturën. “Disa artistë munden, por për mua është shumë e vështirë”, thotë ai.
“Arti është një pjesë e rëndësishme e jetës, ai na ndihmon të krijojmë dhe ruajmë kulturën tonë. Por e dëgjova këtë shpërthim, pashë qendrën e shkatërruar të Kharkivit. E dini, arti është një gjë modeste, sepse drama e jetës është gjithmonë më e madhe”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
