.png)
Nga Yehudi BenSimon* – Kosova, një nga vendet më të vogla europiane, ka treguar se nuk keni nevojë të jeni të fuqishëm dhe të mëdhenj për të bërë një ndryshim të madh në jetën e njerëzve.
Kosova festoi 14-vjetorin e saj të pavarësisë së fundmi dhe në North York, në Kanada konsulli i përgjithshëm i Kosovës zgjodhi ta shënojë këtë rast me ekspozitën edukative “BESA” – një homazh për heroizmin e shqiptarëve që shpëtuan hebrenjtë gjatë Holokaustit.
Veprimtaria e muajit të kaluar u ndoq nga anëtarë të komunitetit hebre dhe kosovarë (93 për qind e të cilëve janë etnikisht shqiptarë) në një pritje në Sinagogën Beth Emeth Bais Yehuda në North York. Gjithashtu, duke nderuar këtë kohë unike dhe të jashtëzakonshme të guximit historik, ishin deputeti Parm Gill, i cili prezantoi përshëndetjet nga Kryeministri dhe deputetja Ya’ara Saks, e cila përshëndeti kryeministrin.
I përket Yad Vashem – qendrës kërkimore të Holokaustit me bazë në Jerusalem – ekspozita me 30 panele, nga fotografi amerikan, Norman Gershman, tregon fytyrat e vetëm disa prej shpirtrave të guximshëm që refuzuan të toleronin të patolerueshmen.
Këta ishin ndryshe shqiptarë të thjeshtë që bënin të jashtëzakonshmen. Ata fshehën fqinjët e tyre hebrenj gjatë Holokaustit, në rrezik të madh për jetën e tyre dhe të familjeve të tyre.
Por këta heronj nuk ishin përjashtim. Në mënyrë të pabesueshme, ata ishin rregulli. Një vend i tërë njerëzish – Shqipëria – nuk do të ishte bashkëpunëtor dhe i vetëkënaqur me nazistët, siç ishin vendet e tjera. Ky është një fakt pak i njohur i historisë së Holokaustit, i cili shpresoj se një ditë do të njihet shumë më mirë.
I gjithë kombi i Shqipërisë refuzoi të bashkëpunonte me nazistët. Ekspozita “BESA” jep idenë se është një premtim dhe një kod nderi dhe këmbëngul se bashkatdhetarët e tyre janë si vëllezërit e tyre.
Dyqind hebrenj u shpëtuan, kur 800.000 shqiptarë qëndruan së bashku kundër tiranisë. Dhe ende dy mijë hebrenj të tjerë – të arratisur nga Gjermania, Greqia, Jugosllavia dhe gjetkë – u strehuan në Shqipëri. (Shqipëria është i vetmi vend europian që ka pasur më shumë hebrenj pas Holokaustit, sesa para tij).
Rrallëherë shohim në histori kaq shumë individë që bashkohen kundër së keqes dhe mbrojnë të drejtat e të tjerëve. Ky duhet të jetë një frymëzim për të gjithë ne.
Nëse populli i Shqipërisë shkoi me guxim përpara për të bërë atë që ishte e drejtë, gjatë gjithë kohës duke u përballur me një rrezik të madh, atëherë sigurisht që edhe ne mund të qëndrojmë kundër padrejtësisë sot, në një kohë kur ka shumë më pak rrezik për ta bërë këtë.
Ajo që duhet thënë gjithashtu: si një vend me shumicë myslimane, Shqipëria mbetet një shembull i ndritshëm – veçanërisht në këto kohë të tensionuara – se si ne mund dhe duhet të përqafojmë humanizmin e njëri-tjetrit, pavarësisht dallimeve.
Dhe kështu, populli hebre i detyrohet një mirënjohje të madhe kombeve të Kosovës dhe Shqipërisë. Për guximin e tyre, për qëndrimin e patundur kundër frikës dhe forcës dhe për të qenë fener të mirësisë.
Besoj fort se “BESA” ka leksione për të gjithë ne: se institucioni më i fuqishëm është fuqia e individit për të bërë atë që është e drejtë.
*Marrë nga Toronto Star, përshtati në shqip Gazeta Si. Yehudi BenSimon është një izraelito-kanadez që jeton në Toronto
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
