.png)
Jetës nuk i dihet! Mund të vijë një konflikt i armatosur papritur ose një reduktim e burimeve energjetike në të gjithë botën ose një progres i shpejtë i inteligjencës artificiale. Nga situata në Lindjen e Mesme tek adaptimi i makinave elektrike, tek trajtimi i obezitetit, gjërat duken shumë ndryshe nga një vit më parë. Për t’i paraprirë gjëra, ja dhjetë temat që duhet të keni parasysh për vitin e ardhshëm.
Votat!
Zgjedhjet në të gjithë botën do të vënë në fokus gjendjen e demokracisë. Në 2024-n do të mbahen më shumë se 70 zgjedhje, për rreth 4.2 mld njerëz, pra gjysma e popullsisë së botës. Por vetëm se do të ketë më shumë votime se kurrë, nuk do të thotë që do të ketë më shumë demokraci. Gjysma e tyre nuk do të jenë as të lira dhe as të drejta.
Vendimi global i Amerikës.
Votuesit dhe gjykatat do të japin verdiktet e tyre ndaj Donald Trump, që ka 1 në 3 shanse për të rimarrë presidencën. Rezultati mund të prekë 10-20 mijë votues, por pasojat do të jenë globale dhe do të ndikojnë klimën dhe luftërat. Madje, vjedhja e zgjedhjeve në Rusi nga Vladimir Putin varet më shumë nga votuesit amerikanë se sa ato rusë.
Zgjohu Europë!
Prandaj, Europa duhet të përshpejtojë dhe t'i sigurojë Ukrainës mbështetjen ushtarake dhe ekonomike të nevojshme për një luftë të gjatë, duke e vendosur një rrugë drejt anëtarësimit përfundimtar në BE. Kjo është gjëja e duhur për të bërë, si dhe sigurimi kundër rrezikut që Trump të rimarrë pushtetin dhe të tërheqë mbështetjen.
Kaosi në Lindjen e Mesme.
Sulmi i Hamasit në Izrael dhe hakmarrja e Izraelit ndaj Gazas kanë përmbysur rajonin dhe kanë hedhur poshtë idenë se bota mund të vazhdojë të injorojë gjendjen e vështirë të palestinezëve. A do të bëhet një konflikt më i gjerë rajonal – apo do të ofrojë një shans të ri për paqe? Për Amerikën, superfuqinë e skajshme, kjo është gjithashtu një provë nëse ajo mund të përshtatet me një botë më komplekse dhe kërcënuese.
Çrregullimet shumë polare.
Plani i Amerikës për t’ju kthyer Azisë dhe për t'u fokusuar më shumë në rivalitetin e saj me një Kinë në rritje, është prishur nga lufta në Ukrainë dhe tani në Gaza. Rusia, gjithashtu, është e hutuar dhe po humbet ndikimin. Konfliktet e ngrira po shkrihen dhe luftërat e ftohta lokale po nxehen në mbarë botën. Paqëndrueshmëria në Sahel po rritet. Bota po përgatitet për më shumë konflikte tani që "momenti njëpolar" i Amerikës ka përfunduar.
Një luftë e dytë e ftohtë.
Ndërsa rritja e Kinës është ngadalësuar, tensionet rriten mbi Tajvanin dhe Amerika vazhdon të kufizojë aksesin kinez në teknologjitë e avancuara, retorika e "luftës së re të ftohtë" është ngurtësuar. Por kompanitë perëndimore që përpiqen të reduktojnë varësinë e zinxhirëve të tyre të furnizimit nga Kina do ta kenë shumë më të lehtë të thuhet sesa të bëhet. Ndërkohë të dy kampet do të tërheqin "fuqitë e mesme" të jugut dhe jo më pak për burimet e tyre të gjelbra.
Gjeografia e energjisë së re.
Tranzicioni i energjisë së pastër po krijon superfuqi të reja të gjelbra dhe po rivizaton hartën e burimeve të energjisë. Litiumi, bakri dhe nikeli kanë shumë më tepër rëndësi, ndërsa nafta dhe gazi, dhe rajonet që dominojnë furnizimin e tyre, kanë më pak rëndësi. Konkurrenca për burimet e gjelbra po riformëson gjeopolitikën dhe tregtinë, dhe po krijon disa fitues dhe humbës të papritur. Ndërkohë, një “gjelbër” është duke u zhvilluar mes votuesve që i konsiderojnë politikat miqësore me klimën si një komplot elitar kundër njerëzve të zakonshëm.
Pasiguria ekonomike.
Ekonomitë perëndimore dolën më mirë se sa pritej në 2023, por nuk janë ende jashtë pyllit, dhe normat e interesit të qëndrojnë "më të larta, për më gjatë" do të jenë të dhimbshme për kompanitë dhe konsumatorët, edhe nëse shmangen recesionet. (Kini kujdes bankat dhe ekspozimin e tyre ndaj pronave komerciale, ku gjërat mund të shkojnë keq.) Kina mund të bjerë në deflacion.
AI bëhet i gjallë.
Bizneset po e miratojnë atë, rregullatorët po e rregullojnë atë dhe teknikët vazhdojnë ta përmirësojnë atë. Debati do të intensifikohet mbi qasjen më të mirë rregullatore - dhe nëse argumentet mbi "rrezikun ekzistencial" janë një mashtrim nga i cili përfitojnë pushtetarët. Përdorimet dhe abuzimet e papritura do të vazhdojnë të shfaqen. Shqetësimet janë të shumta për efektin e AI-t në vendet e punës dhe potencialin për ndërhyrje në zgjedhje. Ndikimi i tij më i madh aktual? Kodim më i shpejtë.
Bashkimi i botës?
Ndoshta dallimet ideologjike do të lihen mënjanë ndërsa bota shijon Lojërat Olimpike të Parisit, astronautët (ndoshta) që rrotullohen rreth Hënës dhe Kupën e Botës për meshkuj T20 në kriket. Por ka po aq gjasa që ata që shpresojnë për një unitet global do të pengohen.
Lexoni për më shumë detaje mbi të gjitha këto tendenca - dhe shikoni "Trendlines", një përzgjedhje e madhe e të dhënave të metrikave të rëndësishme për t'u mbajtur në sy në 2024, nga filmat me superhero deri te kostot e nisjes në hapësirë. Shpresojmë që do ta gjeni Botën përpara 2024 një udhëzues të dobishëm për të lundruar në vitin e ardhshëm.
Nga Tom standage, Redaktor në The Economist
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
