Libra

Zërat palestinezë ‘mbyllen’ në Panairin e Librit në Frankfurt

Panairi i Librit në Frankfurt shtyn çmimin për autoren palestineze Adania Shibli

Më 20 tetor, shkrimtarja palestineze Adania Shibli duhej të merrte një çmim letrar në Panairin e Librit në Frankfurt, por ceremonia e çmimit u shty për një datë të mëvonshme për shkak të konfliktit midis Hamasit dhe Izraelit. Për këtë arsye, profesionistë të ndryshëm të botimit dhe kulturës kanë kritikuar panairin, më të rëndësishmin në botë për sektorin e librit, si dhe Autoritetin e Librit Sharjah, organ i Emirateve të Bashkuara Arabe që merret me promovimin e kulturës letrare arabe, se Shoqata e Botuesve Turke anuloi pjesëmarrjen e tyre në aktivitet.

Litprom, shoqata kulturore që shpërblen çmimin e fituar nga Shibli, nuk ka shpjeguar në detaje arsyet e shtyrjes së ceremonisë së ndarjes së çmimeve, vetëm e ka komunikuar duke shkruar në faqen e saj se zgjedhja është për shkak të “luftës së nisur nga Hamasi nga e cila po vuajnë miliona njerëz në Izrael dhe Palestinë”. Megjithatë, ditët e fundit, disa gazeta në gjuhën gjermane e kishin kritikuar çmimin e Shiblit ose e kishin cilësuar si të papërshtatshëm për shkak të përmbajtjes së romanit “Minor detail” për të cilin shkrimtarja fitoi çmimin.

Pjesa e parë e librit rrëfen përdhunimin dhe vrasjen e një vajze palestineze beduine të kryer nga një grup ushtarësh izraelitë në vitin 1949; e dyta është historia (e shpikur) e një gazetari nga Ramallah, i cili vendos të hetojë historinë në ditët e sotme dhe në fund të librit vritet nga ushtarë të tjerë izraelitë pasi hyn në një zonë ushtarake pa leje.

Më 10 tetor, Die Tageszeitung, një gazetë gjermane e krahut të majtë, botoi një artikull nga gazetari Carsten Otte, duke kritikuar dhënien e çmimit Shiblit – që u zhvillua në qershor – duke përcaktuar “Minor detail” si “një vepër që portretizon shtetin e Izraelit si një makinë vdekjeje”, në të cilën “të gjithë izraelitët janë përdhunues dhe vrasës anonimë, ndërsa palestinezët janë viktima të pushtuesve të lumtur”.

Otte shkroi se romani ka “baza ideologjike” dhe se fundi i tij, vrasja e gazetarit palestinez, e bën atë një lloj pamfleti (lloj esesh të shkurtra në të cilat merret një pozicion për një temë aktuale me qëllim polemizues ose satirik).

Artikulli i Otte përmendte gjithashtu se kritiku Ulrich Noller ishte larguar nga juria e çmimit këtë verë si një formë proteste kundër zgjedhjes së “Minor detail”, duke besuar se ai propozonte një “narrativë anti-izraelite dhe antisemitike”.

Libri i shkrimtares palestineze

Pas artikullit të Die Tageszeitung, në debat morën pjesë edhe gazeta të tjera në gjuhën gjermane. Në gazetën zvicerane Tages-Anzeiger, e cila tenton të jetë e orientuar nga qendra e majtë, Nora Zukker iu bashkua kritikës së Otte duke e përshkruar romanin e Shiblit si antisemitik dhe duke thënë se diskutimi rreth romanit “mund të jetë vetëm fillimi i një debati mbi mënyrën e menaxhimit të letërsisë që përmban zëra anti-izraelitë dhe antisemitë në skenën kulturore gjermane”, ende shumë e ndikuar nga përpunimi i shfarosjes së hebrenjve evropianë në vitet e nazizmit.

Në Zvicër çështja u ndoq edhe sepse Shibli jepte mësim në Universitetin e Bernës dhe që nga korriku është ftuar nga Literaturhaus në Cyrih, një institucion kulturor që mbështet punën e shkrimtarëve.

Në përgjigje të pyetjeve për Shiblin, drejtuesit e Literaturhaus thanë se dënojnë “të gjitha format e dhunës dhe besojnë në lirinë e artit dhe letërsisë” dhe se ishin “të tronditur nga ngjarjet e ditëve të fundit me në fokus Adania Shibli”. Ata thanë gjithashtu se lexuesit e një romani mund “të kenë këndvështrime shumë të ndryshme për një tekst dhe të arrijnë në gjykime të ndryshme”.

Jo të gjitha gazetat gjermane shprehën komente negative për Shiblin dhe çmimin që Litprom i dha asaj. Në Frankfurter Allgemeine Zeitung, e cila është një nga gazetat më autoritative gjermane, konservatore dhe e ndjekur gjerësisht për faqet e saj kulturore, kritiku Andreas Platthaus kujton se leximet e një romani “janë interpretime, jo fakte” dhe shkroi se interpretimi i tij është i ndryshëm nga ai i kritikëve të tjerë.

Platthaus gjithashtu krahasoi thirrjet për anulimin e çmimit për “Minor Detail” me thirrjet për ndalimin e përhapjes së artit me origjinë ruse pas pushtimit rus të Ukrainës dhe shpresonte që vetë Shibli të fliste për pikëpamjet e saj mbi situatën aktuale në Gaza dhe Izrael.

Deri më tani shkrimtarja nuk ka komentuar.

Litprom fillimisht kishte komunikuar se vendimi për shtyrjen e ceremonisë së çmimit ishte marrë në marrëveshje me Shibli, por më pas korrigjoi atë pjesë të shënimit të saj pasi New Directions, shtëpia botuese amerikane që botoi “Minor detail” në anglisht, tha se kjo nuk ishte e vërtetë në një postim në Twitter. Përveç New Directions, botues të tjerë ndërkombëtarë të Shibli gjithashtu kritikuan vendimin e Litprom dhe shprehën mbështetjen e tyre për shkrimtaren.

“Minor detail” u botua fillimisht në arabisht në 2017 nga një shtëpi botuese libaneze dhe më pas u përkthye në shumë gjuhë (në spanjisht në 2019, në anglisht dhe frëngjisht në 2020, në 2021 në italisht dhe në 2022 në gjermanisht) duke marrë komente të shkëlqyera. Si në Shtetet e Bashkuara dhe në Mbretërinë e Bashkuar ai ishte nominuar për dy çmime prestigjioze letrare, National Book Awards dhe International Booker Prize.

Çmimi i dhënë nga Litprom, e cila është një shoqatë e lidhur me Panairin e Librit të Frankfurtit dhe financuar ndër të tjera nga qeveria gjermane, është i rezervuar për gratë shkrimtare “nga jugu i botës”, domethënë që vijnë nga Afrika, Azia, Arabia dhe Amerika Latine, për të promovuar punën e tyre dhe për të qenë pjesë e botimeve ndërkombëtare.

Në përgjigje të kritikave që ka marrë Panairi i Librit në Frankfurt ditët e fundit për shtyrjen e ceremonisë së çmimit, drejtori i panairit Juergen Boos tha se përgjegjësia për ceremoninë e ndarjes së çmimeve është e Litprom. Boos, i cili është gjithashtu anëtar i bordit të administrimit të Litprom, tha gjithashtu se për shkak të situatës në Izrael, organizimi i panairit dëshiron të “bëjë zërat hebrenj dhe izraelitë veçanërisht të dukshëm” gjatë ngjarjes. /Il Post/


Copyright © Gazeta “Si”


Më Shumë