.png)
Nga Kenan Malik* - E djathta ekstreme? E djathta e vështirë? E djathta radikale? Apo thjesht E Djathta? Suksesi në zgjedhjet e fundit në BE të partive të tilla si Rassemblement National e Marine Le Pen, ose RN, (Fronti Kombëtar i Rikthyer) dhe Alternative für Deutschland (AfD) e Gjermanisë, ka krijuar një debat nëse etiketa “ekstra e djathtë” duhet të dalë mode tashmë sepse, siç argumenton redaktori i Spectator, Fraser Nelson, shumë parti që mbajnë këtë emërtim “janë tani parti kryesore, shumë ndryshe nga 15 vjet më parë”.
Parti të tilla, për Nelson, më mirë kategorizohen si “e djathta e re”. Kryeministrja italiane Giorgia Meloni, partia e së cilës “Fratelli D’Italia” (Vëllezërit e Italisë) rrjedhin nga një organizatë fashiste, ka treguar në praktikë se “ajo është e qendrës së djathtë, jo radikale”. Është “marrëzi”, këmbëngul Nelson, “të quash partinë e Melonit “post-fashiste” ose të sugjerosh që partitë e ndryshme “të djathta të reja” i përkasin të gjitha një grupi të vetëm “të djathtë ekstrem” ose të “djathtë radikal”.
Është e vërtetë që termi “e djathta ekstreme” përdoret shumë në mënyrë të çuditshme dhe se, në pushtet, politikanët e ekstremit të djathtë shpesh sundojnë jo si Musolinë të ditëve të sotme, por më tepër si teknokratë me një avantazh reaksionar. Ajo që i mungon këtij argumenti, megjithatë, është njohja se integrimi i së djathtës ekstreme duhet të ngrejë pyetje në lidhje me karakterin jo vetëm të së djathtës ekstreme, por edhe të rrymës kryesore qendrore politike.
Organizatat e quajtura “e djathta ekstreme” përfshijnë, siç vërejnë Jon Bloomfield dhe David Edgar në një kritikë të re polemizuese të “së djathtës populiste”, të paktën tre linja të dallueshme. Së pari, janë “partitë neo-fashiste të paturpshme”, të tilla si Atdheu i Gjermanisë, ose NPD, dhe “Agimi i Artë” në Greqi. Këto mund të përbëjnë një kërcënim në rrugë, por kanë pak mbështetje popullore.
Pastaj janë “partitë pasardhëse fashiste”, organizata që u zhvilluan nga partitë e vjetra fashiste, duke përfshirë Vëllezërit e Melonit të Italisë dhe RN të Francës, shumë prej të cilëve janë përpjekur të “detoksifikojnë” veten në kërkim të suksesit zgjedhor. Së fundi, ka parti të reja si AfD, e themeluar në vitin 2013 si një organizatë anti-BE dhe e përshkruar në atë kohë si “partia e profesorëve” dhe një “parti borgjeze e protestës” për shkak të numrit të akademikëve në bordin e saj, si edhe Partia për Liri e Geert Ëilders (PVV), e krijuar në Holandë në vitin 2006 për të kundërshtuar emigracionin dhe Islamin, e cila triumfoi në zgjedhjet e përgjithshme të vitit të kaluar.
Suksesi në rritje i partive të ekstremit të djathtë ose të “të djathtës së re” nuk paralajmëron marshimin e çizmeve në bulevard, apo një kthim në fashizmin e viteve 1930. Partitë fashiste të viteve të ndërmjetme u shfaqën në një kohë konflikti të ashpër klasor dhe konfrontimi të dhunshëm midis kapitalit dhe punës. “E djathta e re” e sotme është ushqyer pothuajse nga kushtet e kundërta sociale.
Gjatë 40 viteve të fundit, organizatat e klasës punëtore janë shpërbërë, konflikti i klasave është bërë më pak i hapur dhe pjesë të mëdha të publikut janë shkëputur nga procesi politik. Pikërisht në kohën kur zhvillimet ekonomike dhe sociale, nga rastësia e punës deri te imponimi i masave shtrënguese, e kanë bërë jetën e klasës punëtore shumë më të pasigurt, partitë socialdemokrate janë larguar nga zonat e tyre tradicionale të klasës punëtore, duke i lënë këto klasa shumë të pazëshme politikisht.
Ndërkohë, politika e klasës i ka lënë vendin politikës së identitetit dhe vetë klasa është parë jo aq një kategori politike apo ekonomike, se sa një atribut kulturor, madje edhe racor. Politikanët dhe gazetarët shpesh flasin tani për “klasën e bardhë punëtore” por rrallë për “klasën e zezë punëtore” ose “klasën punëtore myslimane”, edhe pse një përqindje shumë më e madhe e zezakëve dhe muslimanëve janë klasë punëtore.
Në vend të kësaj, komentues të tillë si Mattheë Goodëin, një studiues akademik i populizmit të djathtë, i cili tani është kthyer në një avokat të këtij populizmi, imagjinojnë një “aleancë informale midis elitave të bardha, korporatave dhe pakicave kundër klasës së bardhë punëtore”, duke përjashtuar kështu pakicat nga punëtorët. E gjithë kjo ka hapur rrugën për lëvizjet reaksionare për të riformuar politikën duke lidhur një formë fanatike të politikës së identitetit, të rrënjosur në armiqësinë ndaj emigrantëve dhe myslimanëve, me politikat ekonomike dhe sociale që dikur ishin elementet kryesore të së majtës: mbrojtja e vendeve të punës, mbështetja për shtetin i mirëqenies, kundërshtimi ndaj masave shtrënguese.
Në praktikë, politikanët e “të djathtës së re” mbrojnë masa thellësisht armiqësore ndaj interesave të klasës punëtore, nga sulmet ndaj lirive civile deri te frenimi i të drejtave të sindikatave. Por ndërsa partitë socialdemokrate e kanë braktisur klasën punëtore, po ashtu pjesë të mëdha të klasës punëtore kanë braktisur partitë socialdemokrate dhe shumë prej tyre kanë kërkuar strehim brenda partive të së djathtës radikale.
Politikanët e zakonshëm, të panikosur për një riorganizim të tillë politik, kanë përvetësuar shumë tema të ekstremit të djathtë. Nga ndalimi masiv dhe deportimi i emigrantëve pa dokumente e deri te këmbëngulja për përpunimin në det të hapur, masat që dikur mbështeteshin vetëm nga ata që ndodheshin në skajet e politikës. Idetë e ekstremit të djathtë, si “zëvendësimi i madh” - një teori konspirative sipas së cilës elitat po zëvendësojnë evropianët e bardhë me emigrantë - dhe frika rreth rënies së numrit të lindjeve të evropianëve “indigjenë”, tani riciklohen nga figura të respektuara në të djathtën kryesore qendrore.
“Pozicionet që dikur ishin të dënuara, përbuzura, përçmuara dhe trajtuara me përbuzje po bëhen pozicione llogoreje të përbashkëta,” u tha gazetarëve në vitin 2016 kryeministri hungarez, Viktor Orbán, një ikonë politike për shumë njerëz në “të djathtën e re”. Dhe njerëzit që mbrojnë këto pozita sot po mirëpriten si partnerë të barabartë.” Tetë vjet më vonë, kjo është edhe mëse e vërtetë.
Kur Ursula von der Leyen u zgjodh presidente e Komisionit Evropian në vitin 2019, një nga veprimet e saj të para ishte riemërtimi i zëvendëspresidentit përgjegjës për politikën e emigracionit si “komisionerja për promovimin e mënyrës sonë evropiane të jetesës”, duke e bërë të qartë kuptimin e saj se emigrantët përbënin një kërcënim ekzistencial për kulturën dhe identitetin evropian. Lëvizja e Von der Leyen, tha Le Pen, “konfirmon fitoren tonë ideologjike”.
Shumë kritikë këmbëngulin se nuk ka asgjë “të djathtë” apo “raciste” në lidhje me dëshirën për të kufizuar emigracionin ose për ngritjen e shqetësimeve për islamistët radikalë. Kjo është e vërtetë. Megjithatë, ka diçka thellësisht shkatërruese në lidhje me demonizimin e emigrantëve, duke i përshkruar azilkërkuesit si një “pushtim”, duke i akuzuar myslimanët si të papajtueshëm me shoqëritë perëndimore, duke u fiksuar pas idesë që Londra të bëhet një qytet “minoriteti i bardhë”, duke pretenduar se emigracioni i ka çuar britanikët në “dorëzimin e territorit të tyre pa shkrepur asnjë pushkë”, nga frika se Evropa po “vetëvritet”. Këto janë tema të së djathtës ekstreme të avancuara tani nga intelektualët dhe politikanët kryesorë.
Nëse etiketa “ekstra e djathtë” duket e tepërt për disa syresh këto ditë, kjo është kryesisht për shkak se argumentet që dikur ishin elementi kryesor i skajit politik, tani qëndrojnë në qendër të debatit kryesor.
*Kenan Malik është një kolumnist i “The Observer”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
