Kur atletja Tigst Assefa kaloi vijën e finishit të Maratonës së Berlinit gjashtë javë më parë për dy orë, 11 minuta dhe 53 sekonda, duke shënuar kohën më të mirë, me një distancë për më shumë se 2 minuta nga koha e mëparshme, për distancën 42 km, të gjithë ishin të mahnitur.
Ishte një fitore novatore jo vetëm për Assefa-n, por edhe për Adidas, markën e atleteve të saj.
"Tigist Assefa, ne jemi shumë krenarë për ty!”, shkroi në Instagram Bjorn Gulden, CEO i Adidas.
Dy javë përpara, dhe një markë rivale po shënonte gjithashtu një rekord botëror. Kelvin Kiptum, një 23-vjeçar kenian me Nike sportive portokalli dhe ngjyrë të kuqe, veshur me çorape rozë të ndezur në Maratonën e Çikagos, arriti të përfundonte garën në një kohë rekord prej 2 orë e 35 minuta, edhe pse ishte vetëm maratona e tretë që ai merrte pjesë.
Ai e përfundoi garën për 34 sekonda më shpejt se rekordi i vjetër botëror i mbajtur nga bashkatdhetari Eliud Kipchoge, i cili konsiderohet gjerësisht si vrapuesi më i madh i distancave të të gjitha kohërave.
Dy rekordet radhazi ngritën debatin rreth mënyrës sesi atletet e veshura me karbon, zakonisht të referuara si “super atletet”, po ndryshojnë me shpejtësi peizazhin e vrapimit në distancë. Sot, ato vishen nga pothuajse të gjithë vrapuesit elitë të maratonës, si për gara ashtu edhe për stërvitje.
Disa janë të lumtur për teknologjinë e re, duke argumentuar se një fluks rekordesh botërore dhe kohë të shpejta shërbejnë vetëm për të avancuar sportin; të tjerë, si trajneri Peter Thompson, besojnë se ato janë një performancë fallco dhe po heqin ndjenjën e "progresionit natyror" në vrapimin në distancë.
“Markat nuk motivohen nga ajo që është më e mira për sportin”, tha Thompson për CNN. “Markat motivohen nga ajo që është më e mira për ta dhe më pas bëhet një luftë marke dhe jo konkurrencë midis individëve. Për momentin, është bërë një luftë atletesh”.
Shpejtësia mbi qëndrueshmërinë
Thompson, i cili ka ndihmuar më parë kompani si Nike, Reebok dhe Hoka për të dizajnuar atlete vrapimi, i referohet pjesëve të lakuara në atletet moderne të vrapimit si "pajisje të jashtme mbështetjeje".
Marrim si shembull Adizero Adios Pro Evo 1 të Adidas, që nuk ishte veshur më parë në një maratonë dhe i veshi e para Assefa.
Peshojnë vetëm 138 gram, kanë një thembër të trashë 39 milimetra dhe i sigurojnë përdoruesit "kthim më të madh të energjisë", pretendon Adidas.
Assefa ia atribuoi rekordin e saj botëror "punës së palodhur gjatë vitit të kaluar", por para garës i kishte cilësuar atletet e saj si “atletet më të lehta që kam veshur ndonjëherë”.
“Vrapimi me to është një përvojë e jashtëzakonshme, shumë ndryshe nga çdo atlete tjetër”, tha ajo.
Adidas tha për CNN se 521 palë atlete dolën në treg para Maratonës së Berlinit dhe u shitën brenda pak minutash.
Të projektuara vetëm për t’u veshur për një garë të vetme maratone, Adidas thotë se gjithsesi jetëgjatësia e tyre varet nga atleti që i mban dhe si kujdeset për to.
Jetëgjatësia e tyre relativisht e shkurtër ka shkaktuar polemika: grupi mjedisor ‘The Green Runners’ tha se atletet nxisin "një pranim se konsumimi i atletet në një kohë të shkurtër është një gjë e mirë”, megjithëse Adidas hodhi poshtë nocionin se është një produkt për një përdorim.
“Ajo që mund të themi për këto atlete është se ato janë të dizajnuara për performancë dhe jo për qëndrueshmëri”, tha për CNN Thomas Allen, një profesor sporti në Universitetin Metropolitan të Manchesterit.
“Sa herë që projektohet diçka, po bëhen kompromise në fusha të ndryshme. Pra po krijohen atlete që janë për të ecur më shumë, duke optimizuar qëndrueshmërinë”.
Nike, ndërkohë, ka qenë në një ritëm në garën e “atleteve më të shpejta” që kur modeli Zoom Vaporfly u vesh nga tre atletë, duke përfshirë Kipchoge, në maratonën e meshkujve në Lojërat Olimpike të Rios 2016.
Atletet e fundit Alphafly 3, veshur nga Kiptum dhe kampionia e femrave Sifan Hassan në Çikago, janë quajtur “atletet më të shpejta të maratonës në botë” nga Nike. Menjëherë pas rekordit të Kiptum, u njoftua se do të dilte në shitje të përgjithshme në janar 2024.
E pyetur për të komentuar këtë histori, Nike tha për CNN: “Ne kemi vërtetuar në laboratorët tanë se atletet e garave Nike ofrojnë përfitime të matshme, por janë atletët në rrugë ata që vërtetojnë punën tonë. Atleti do të jetë gjithmonë fokusi ynë dhe ne do të vazhdojmë të ofrojmë risi novatore për atletët elitë dhe vrapuesit e përditshëm njësoj”.
Do të ishte e vështirë të argumentohej se super atletet nuk i kanë bërë edhe më të shpejtë vrapuesit më të shpejtë të maratonës në botë.
Në listën e të gjitha kohërave për meshkuj, 15 nga 20 kohët më të mira në histori kanë ardhur që nga viti 2018, një vit përpara se një palë super atlete Nike të ndihmonin Kipchoge të fitonte maratonën e parë jozyrtare. Nga ana e grave, 17 nga 20 herët më të shpejta kanë ardhur që nga viti 2018.
"Më pëlqen të shoh atletë të mëdhenj që performojnë në mënyra të mrekullueshme," thotë për CNN Tim Hutchings, një ish-vrapues që përfaqësoi Britaninë e Madhe në Lojërat Olimpike të vitit 1984, "por ekziston një rrymë e fshehtë e mosbesimit në atë që ata po arrijnë sepse i gjithë konteksti historik që ka qenë, humbi me ardhjen e këtij brezi të atleteve”.
Ai thotë se këto nuk janë fare rekorde, të paktën jo rekorde të të gjitha kohërave pasi tani atletët e vërtetë janë plastika.
Në komentet për CNN, World Athletics, organi global qeverisës i sportit, tha se rekordet botërore "në të gjitha disiplinat dhe ngjarjet tona evoluojnë me kalimin e kohës".
“Gjatë gjithë historisë së sportit tonë, rekordet botërore u vendosën gjithmonë me teknologjinë më të mirë të disponueshme në atë kohë, nuk është ndryshe sot. Përtej teknologjisë, ka shumë faktorë që kontribuojnë në përmirësimin e vazhdueshëm të performancës atletike në sportin tonë. Jemi në mes të një epoke emocionuese për sportin tonë dhe mirëpresim cilësinë e jashtëzakonshme të konkurrencës që po dëshmojmë aktualisht”.
Ndërsa Nike ishte kompania e parë që bëri të disponueshme publikisht atletet e veshura me karbon, shumica e markave kryesore tani kanë modelet e tyre, duke përfshirë Puma, Neë Balance dhe Asics.
Një kritikë e ngritur shpesh kundër teknologjisë është se vrapuesit reagojnë ndryshe ndaj atleteve, që do të thotë se disa marrin një avantazh më të madh të performancës prej tyre sesa të tjerët.
World Athletics i tha CNN se ka bërë "një punë të madhe" për të siguruar që rregulloret e saj të atleteve "të mbështesin inovacionin nga njëra anë, duke siguruar gjithashtu që teknologjia të mos krijojë padrejtësi ose një ndryshim në performancat atletike nga ana tjetër.”
Burimi: CNN. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
