Paralelisht me draftin për krijimin e Agjencisë Shtetërore të Kadastrës, Ministria e Drejtësisë ka hartuar dhe një projektligj tjetër “Për përfundimin e proceseve kalimtare të pronësisë, në Republikën e Shqipërisë”, i cili do të jetë pjesë e konsultimeve publike, deri në miratimin në mbledhjen e qeverisë.
Legalizimet nga ndërtimet e zonave informale, dhënia e titujve të tokave bujqësore, të njohura si AMTP janë primare në këtë projektligj, pa lënë në harresë dhe mbylljen e procesin të kompensimit të ish-pronarëve. Të gjitha këto procese të tejzgjatura ndër vite nga disa qeveri si të majta, ashtu dhe të djathta. Ky draft shihet si pjesë e reformës në pronësi të ndërmarrë nga qeveria, duke synuar unifikimin e këtij procesi në një institucion të vetëm.
Synimet e projektligjit, sipas relacionit, kanë të bëjnë me reformimin në thelb të proceseve të sipër përmendura, duke parashikuar normat e nevojshme për zgjidhjen e problematikave që kanë shoqëruar zbatimin e tyre, në funksion të përmbylljes së çështjes së Pronës.
Konkretisht, synimet e projektligjit fokusohen tek: Trajtimi sistematik, që do të thotë se proceset e ndryshme të lidhura me pronën (legalizim, azhornim, trajtim prone, regjistrim AMTP-je, inventarizim i pronave shtetërore) do të konceptohen dhe zbatohen në mënyrë të njëkohshme dhe sistematike dhe jo më në mënyrë të çrregullt; Proaktiviteti, që bazohet në idenë se, për çështjet që kanë të bëjnë me pronën, strukturat shtetërore duhet të marrin efektivisht rolin e rregullatorit dhe jo më atë konstatuesit/vrojtuesit të thjeshtë të problematikave.
“Ligjërimi i faktit, i cili përbën frymën që do duhet të udhëheqë proceset e përkohshme që kanë të bëjnë me legalizimin e ndërtimeve pa leje, ligjërimin dhe regjistrimin e AMTP-ve inventarizimin e pronës shtetërore. Kjo është linja që duhet ndjekur, me qëllim stabilizimin e marrëdhënieve të pronësisë, në nivel të përgjithshëm. Arritja e këtij qëllimi kërkon detyrimisht një zgjidhje me ligj, për shuarjen e pasigurisë, që ka karakterizuar pronën e paluajtshme gjatë këtyre 25 viteve”, thuhet në relacion.
Në pikën dy të nenit 5 të draftit është përcaktuar se Agjencia Shtetërore e Kadastrës është autoriteti publik që do të zbatojë këtë ligj dhe do të koordinojë proceset në bashkëpunim me institucionet dhe organet e tjera qendrore shtetërore, të qeverisjes vendore apo ndërmjet strukturave në përbërje të saj, me qëllim përfundimin e proceseve tranzitore të pronësisë, në Republikën e Shqipërisë.
Shtatë ligjet që shfuqizohen
Ndërsa ka vendosur që të shfuqizojë 7 ligje, pasi të gjitha kompetencat do t’i ushtrojë Agjencia e Kadastrës. Ligji i famëkeq 7501, “Për tokën” nuk do të jetë më në fuqi, si dhe ligjet “Për kalimin në pronësi pa shpërblim të tokës bujqësore”; “Për tokat bujqësore të pandara”; ‘Për legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndërtimeve pa leje”; “Për shqyrtimin e vlefshmërisë ligjore të krijimit të titujve të pronësisë mbi tokën bujqësore”, “Për rregullimin e pronësisë mbi truallin shtetëror në zonat me përparësi turizmin”, i ndryshuar dhe “Për përfundimin e procedurave ligjore të kalimit të tokës bujqësore të ish ndërmarrjeve bujqësore në pronësi të përfituesve”. Të gjitha këto parashikojnë që shkrihen edhe institucionet që merren më këto çështje. Ndërsa nuk shfuqizohet ligji për kompensimin e ish-pronarëve, por institucioni që do të shqyrtojë kërkesat nuk do të jetë Agjencia e Trajtimit të Pronave, por Kadastra Shtetërore.
Në rast se një subjekt posedon më shumë se një ndërtim pa leje, ai ka të drejtë të zgjedhë, me akt noterial, se për cilin do të përfitojë pronësinë e parcelës ndërtimore sipas çmimit favorizues të legalizimit. Për ndërtimet e tjera zbatohet çmimi i përcaktuar në hartën e vlerës së pronës, të miratuar me vendim të Këshillit të Ministrave dhe tarifa e shërbimit, pavarësisht nga kategorizimi i funksionit të objekteve apo sipërfaqja e parcelës ndërtimore. Për ndërtimet pa leje që janë objekt i konfliktit gjyqësor sipas kësaj pike dhe që kualifikohen për legalizim, ASHK miraton legalizimin pa përcaktuar përfituesit. Pas përfundimit të gjykimit të padisë, regjistrimi i pronësisë mbi pasurinë bëhet sipas përmbajtjes së vendimit gjyqësor të formës së prerë.
Objektet që përjashtohen nga legalizimi
I gjithë procesi i legalizimit të ndërtimeve informale do të realizohet nëpërmjet Kadastrës shtetërore, pasi ALUIZNI nuk do të ekzistojë. ASHK kryen procedurat e kualifikimit për legalizim të ndërtimeve pa leje, duke u bazuar në kriteret e mos cenimit të: – veprave kryesore të infrastrukturës publike; – akseve rrugore kombëtare; – territorit apo funksionalitetit të ndërtesave publike; – integritetit të monumenteve të kulturës; – vijës bregdetare, në kuptim të interesit publik në zhvillimin e turizmit. Sipas nenit 13, ndërtimet pa leje që cenojnë kriteret e mësipërme përjashtohen nga legalizimi.
të pronësisë nga procesi i Legalizimit
Për objektet me shkelje të lejes së ndërtimit kriteret e mësipërme sjellin përjashtimin nga legalizimi vetëm për sipërfaqet në tejkalim të lejes së ndërtimit, kur ato janë të ndashme nga ndërtimi kryesor (ndërtimi me leje). Në rastin kur këto sipërfaqe nuk janë të ndashme, objektet me shkelje të lejes së ndërtimit legalizohen në tërësi.
Ndërsa procedurat, dokumentacioni dhe kushtet e kualifikimit për legalizim, përcaktohen me vendim të Këshillit të Ministrave. Dokumentacioni për legalizimin e ndërtimit pa leje përfshin: a) gen-planin e ndërtimit. b) planimetrinë e çdo kati të ndërtimit dhe sipërfaqet në m2; c) akt-ekspertiza nga një ekspert ose ent i licencuar për qëndrueshmërinë konstruktive të objektit, për ndërtimet me lartësi mbi 4 kate.
ASHK, brenda 60 ditëve nga përfundimi i procedurave të kualifikimit, legalizon ndërtimin, duke respektuar dispozitat e legjislacionit në fuqi për regjimet pasurore martesore.
Poseduesi i ndërtimit pa leje ka të drejtë të kërkojë përfundimin e procedurave administrative brenda 30 ditëve nga paraqitja e kërkesës, kundrejt pagesës së një tarife shërbimi shtesë. Modeli dhe rregullat për nxjerrjen e aktit të legalizimit, përcaktohet me vendim të Këshillit të Ministrave.
Sa i përket çështjes kur është ngritur padi me objekt njohjen e pronësisë/bashkëpronësisë, apo çdo mosmarrëveshje të të tretëve për raportet e pronësisë në truall, të cilët nuk kanë pretendime mbi ndërtimin pa leje, procedura e legalizimit nuk pezullohet. Në këto raste, kompensimi financiar miratohet pa përcaktuar subjektin përfitues. Vlera e kompensimit financiar vendoset në një llogari bankare të posaçme dhe vihet në dispozicion të subjekteve që do të rezultojnë përfitues pasi të jetë gjykuar padia, me vendim të formës së prerë.
Pagesa e vlerës së parcelës ndërtimore bëhet në lekë, në vlerë të plotë monetare dhe me bono privatizimi. Bonot e privatizimit, të përfituara nga ish-të përndjekurit politikë dhe nga subjektet e tjera gjatë procesit të privatizimit të pronës shtetërore, kanë të njëjtin trajtim me bonot e tjera të privatizimit. Deri në shlyerjen e vlerës së plotë të detyrimit financiar për parcelën ndërtimore, mbi pasurinë e legalizuar rëndon hipoteka ligjore. Rregullat e hollësishme për kalimin e të drejtës së pronësisë, pagesën, çmimin favorizues, kategoritë e subjekteve që përfitojnë falje, si dhe përqindjet e përdorimit të bonove të privatizimit, miratohen me vendim të Këshillit të Ministrave.
Sipas nenit 65 të draftit, aplikimet për legalizim të administruara përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji, që kanë mangësi të elementeve të formës, konsiderohen të vlefshme. Për ndërtimet e legalizuara përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji, kur nuk është miratuar vendimi i Këshillit të Ministrave, për kalimin e të drejtës së pronësisë të parcelës ndërtimore sipas ʺPër legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndërtimeve pa lejeʺ, titulli i pronësisë mbi truallin konsiderohet i fituar sipas lejes së legalizimit.
Ndërsa ndërtimet pa leje që gjenden në territoret e ʺzonave informaleʺ të miratuara përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji dhe që nuk janë legalizuar ende, trajtohen me përparësi. Këshilli i Ministrave, në vendimin që miraton sipas kritereve të përcaktuara, parashikon kritere të posaçme lehtësuese të legalizimit për këtë kategori ndërtimesh.
Procesi për ish-pronarët
Me hyrjen në fuqi të këtij ligji, Agjencia e Kadastrës do të marrë në shqyrtim kërkesat për procesin e kompensimit të subjekteve të shpronësuara, duke marrë përsipër dhe mbylljen e këtij procesi të tejzgjatur. Ky institucion i merr kompetencat duke përthithur funksionet dhe kompetencat e Agjencisë së Trajtimit të Pronës. Në nenin 54, pika 1 të këtij drafti, do të konsiderohen të vlefshëm të gjithë titujt e pronësisë private të krijuar nga institucionet shtetërore, përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji, pavarësisht parregullsive të formës, procedurës, apo përmbajtjes, nëse: institucionet shtetërore, përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji. Kjo pavarësisht parregullsive të formës, procedurës, apo përmbajtjes, nëse: a) Përfituesi i titullit e ka kaluar të drejtën e pronësisë mbi pasurinë tek të tretët; ose b) Pasuria është zhvilluar sipas legjislacionit “Për planifikimin dhe zhvillimin e territorit”.
“Shteti shqiptar njeh të drejtën e pronësisë private mbi pasuritë që ligjësohen sipas këtij neni, por nuk përjashton: a) Kërkesat për shpërblimin e dëmit, apo rregullimin e pasojave civile, të ngritura nga subjekte të tjerë privatë, të cilët legjitimoheshin për të qenë përfitues, ose bashkëpërfitues, të titullit të dhënë nga institucioni shtetëror. Këto mosmarrëveshje zgjidhen nga gjykata. b) Korrigjimin e pasaktësive hartografike, apo gabimeve materiale, në dokumentacionin e pronësisë të përfituesit”, thuhet në pikën 2 të këtij drafti.
Ligjësimi sipas këtij neni nuk i shtrin efektet për ato çështje që janë trajtuar ndryshe me vendim gjyqësor të formës së prerë, të miratuar përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji.
Paditë e ngritura nga shteti shqiptar përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji dhe që nuk janë gjykuar me vendim të formës së prerë, për pavlefshmërinë apo shfuqizimin e titujve dhe njohjen e pronësisë shtetërore mbi pasurinë, vlerësohen sipas parashikimeve të pikës 1 të nenit 54.
Krijimi i një “gjykate” brenda Agjencisë
Ankimimet që kanë ish-pronarët apo shtetasit për regjistrimin e pronës, apo dhe procesin e legalizimeve do të shqyrtohen Agjencia, me qëllim shmangien përplasjes në Gjykata. Sipas nenit 60 të draftit në përbërje të ASHK krijohet një strukturë e posaçme për shqyrtimin e ankimeve administrative ndaj akteve dhe ndaj veprimeve/mosveprimeve administrative, të ASHK, që kanë të bëjnë me proceset tranzitore të parashikuara në këtë ligj. Është pikërisht kjo strukturë që u pat paralajmëruar edhe nga kryeministri Edi Rama, i cili theksonte se do të ngrihej me qëllim për të shmangur përballjet në gjykatë.
Ankimi administrativ ushtrohet dhe shqyrtohet në përputhje me afatet dhe rregullat e parashikuara në Kodin e Procedurave Administrative, me përjashtim të rasteve kur në këtë ligj, apo në aktet nënligjore në zbatim të tij parashikohen afate të posaçme për ankimin. Gjykata e Apelit gjykon në shkallë të parë paditë e palëve të interesuara, ndaj aktit apo veprimit administrativ të ASHK, që krijon, apo sjell ndryshime në të drejtat e pronësisë mbi pasuritë e paluajtshme, sipas këtij ligji. Padia për këto çështje ngrihet brenda 45 ditëve nga: a) data e njoftimit të vendimit të ASHK-së; b) data e mbarimit të afatit ligjor të shqyrtimit të ankimit, në rastin mosveprimit të ASHK-së.
Nisma e qeverisë duhet të miratohet brenda këtij sesioni, pasi parashikohet që hyjë në fuqi më 1 janar 2019. Por zbatimi i plotë i tij do të mundësohet për miratimit të akteve nënligjore. Në draft përcaktohet se përveç sa është përmendur shprehimisht në ligj, Këshilli i Ministrave, brenda 6 muajve nxjerr aktet nënligjore në bazë dhe për zbatim të këtij ligji. Deri në nxjerrjen e këtyre akteve, aktet nënligjore ekzistuese vazhdojnë të mbeten në fuqi, për aq sa nuk vijnë në kundërshtim me këtë ligj.
LISTA E LIGJEVE TË SHFUQIZUARA
- Ligji nr.7501 “Për tokën”, datë 19.07.1991
- Ligji nr.8053, “Për kalimin në pronësi pa shpërblim të tokës bujqësore”, i ndryshuar, datë 21.12.1995
- Ligji nr.8382, ‘Për tokat bujqësore të pandara”, datë 26.03.1998
- Ligji nr.9482, ‘Për legalizimin, urbanizimin dhe integrimin e ndërtimeve pa leje”, i ndryshuar, datë 03.04.2006
- Ligji nr.9948, “Për shqyrtimin e vlefshmërisë ligjore të krijimit të titujve të pronësisë mbi tokën bujqësore”, i ndryshuar, datë 7.7.2008
- Ligji nr.10186, “Për rregullimin e pronësisë mbi truallin shtetëror në zonat me përparësi turizmin”, i ndryshuar, datë 5.11.2009
- Ligji nr.171/2014 “Për përfundimin e procedurave ligjore të kalimit të tokës bujqësore të ish ndërmarrjeve bujqësore në pronësi të përfituesve”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
