Inteligjenca artificiale gjeneruese, që përdor gjuhën dhe pamjet, si ChatGPT, njihet tashmë si “ndërmjetësi digjital i botës së gjallë dhe asaj të vdekur”. Ajo po ringjall të vdekurit me anë të gjurmëve digjitale.
Debatet rreth këtij fenomeni kanë nisur në vitin 2010, kur u zhvilluan videot “deep fake” ku u jetësuan figura si Bruce Lee, Michael Jackson dhe Tupac Shakur. Ajo gjithashtu çoi në shfaqje pas vdekjes në film të Carrie Fisher dhe Peter Cushing.
Edhe para se ChatGPT të prekte publikun në vitin 2022, një përdorues kishte përdorur OpenAI për të komunikuar me të fejurën e tij të vdekur, bazuar në mesazhet dhe emaile-t. Duke shfrytëzua potencialin, startup-et kanë nisur të lançojnë programe të tilla, ku ‘ringjallen’ të vdekurit.
Për disa, kjo teknologji kalon vijat kulturore dhe etike me shumë njerëz që mësohen me idenë se munden të komunikojnë në përditshmëri me stimulime digjitale të të vdekurve. Magjia e zezë e AI shikohet me skepticizëm.
Por për sociologët që punojnë mbi praktikat sociale të përkujtimeve, ringritja e të vdekurve me AI nuk duket shumë shqetësuese.
Vazhdimi i lidhjeve me të vdekurit përmes teksteve, imazheve dhe artefakteve është e zakonshme - pjesë e jetës sonë me të tjerët, si të gjallë ashtu edhe të vdekur. Njerëzit kanë vendosur prej kohësh vlerë emocionale për ngjashmëritë dhe reliket si mjete për të mbajtur të vdekurit me vete. Ndërsa pikturimi i një portreti nuk ishte më një mënyrë e pranuar gjerësisht për të përkujtuar imazhet e të dashurve në atë kohë, përhapja e fotografisë në shekullin e 19-të u bë shpejt një mjet alternativ për ruajtjen e kujtimeve të të ndjerëve.
Shumë prej nesh sot kanë foto dhe video të njerëzve të dashur nga e kaluara, të cilave u kthehemi si kujtime dhe ngushëllime. Dhe, sigurisht, shëmbëlltyrat, veprat ose mbetjet e njerëzve të famshëm janë shpërndarë për t'i ruajtur ato - shpesh me urdhër të tyre - për aq kohë sa ne kemi regjistruar historinë.
Kur bëhet fjalë për inteligjencën artificiale gjeneruese, atëherë, nuk ka asgjë të veçantë që përcaktojnë botën. Shpejtësia me të cilën janë shfrytëzuar mundësitë nekromantike të AI na tregon shumë se sa mirë funksionon teknologjia me praktikat tona ekzistuese të pikëllimit dhe përkujtimit - në vend që t'i "prish" apo "ndryshojë" ato.
Por a është AI ndryshe?
Startup-et AI në këtë fushë shfrytëzojnë pamjet, shkrimet apo regjistrimet zanore për të ringjallur ata që janë larguar.
Siç vërehet nga Debra Bassett, e cila ka studiuar gjerësisht jetën e përtejme digjitale, disa kundërshtarë të këtij përdorimi të AI kanë deklaruar se janë të shqetësuar se të ringjallurit mund të detyrohen të thonë gjëra që nuk do t'i bënin kur ishin gjallë dhe në vend të kësaj po interpretojnë skenarin e dikujt tjetër. Për Bassett, shqetësimi është se të vdekurit po "zombizohen" në një shkelje të integritetit të tyre.
Kjo është, sigurisht, një mundësi, por ne duhet t'i shikojmë gjithmonë këto gjëra rast pas rasti. Në përgjithësi, megjithatë, duhet të kujtojmë se ne imagjinojmë dhe nisim biseda me të vdekurit gjatë gjithë kohës.
Në momente krize ose gëzimi, ne reflektojmë mbi atë që mund të na kishin thënë ata që kemi humbur, qëndrimet që mund të kishin pasur dhe inkurajimin që mund të kishin ofruar në lidhje me sfidat dhe arritjet në të tashmen.
Imazhet, teksti dhe artefaktet si pasuritë e kaluara ose trashëgimitë e çmuara kanë qenë prej kohësh media të përdorshme për atë lloj bashkësie dhe teknologjitë e reja, së fundmi kamerat dhe pajisjet e regjistrimit, i kanë bërë gjithmonë këto media më të lehta dhe më të aksesueshme.
Të tjerë, duke reflektuar mbi çudinë e takimeve me njerëz të vdekur të kthyer në figura digjitale me ne, argumentojnë se ata që komunikojnë në fakt nuk janë aspak të vdekur, por mashtrues. Aty ku bëhet në mënyrë shfrytëzuese dhe në mënyrë të fshehtë, si me sharlatanët e lëvizjes së ringjalljes shpirtërore viktoriane të armatosur me dërrasat e tyre ‘ouija’, kjo është, natyrisht, shumë problematike.
Megjithatë, përsëri, ne duhet të kujtojmë se ne zakonisht nuk i trajtojmë mesazhet tona personale, fotografitë ose videot e të vdekurve sikur vetë ato regjistrime të ishin të dashurit tanë. Në vend të kësaj, ne i përdorim ato si kanale për memorien e tyre, duke qëndruar në vend të tyre si përfaqësues që ne të mendojmë ose të komunikojmë. Të sugjerosh që vazhdimisht ngatërrohemi ose mashtrojmë veten është një gabim.
Kjo është arsyeja pse shqetësimet e përgjithshme rreth ringjalljes digjitale janë jashtëzakonisht të fryra: kur përqendrohemi tepër në aspektet e tyre të çuditshme dhe të liga, për të përshtatur filozofin Ludwig Wittgenstein, ne humbasim nga sytë mënyrat në të cilat këto teknologji të reja flasin dhe lidhen me atë që jemi dhe bëjmë. Si qenie njerëzore tashmë. /TheConversation
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
