Qyteti i makaronave

Një fllad i lehtë ere fryn në Gjirin e Napolit dhe grimcat e vogla të rërës përhapen kudo. Ato marrin forma të ndryshme dhe shkojnë drejt malit Vezuv. Në Gragnano, një qytet prej 29.000 banorësh që ndodhen 30 km në juglindje të Napolit, në rajonin e Campanias të Italisë, era godet si një zile gjatë ditës. Banorët fillimisht do të mendonin se ishte “Le Mistral”, një erë e fortë që fryn në Mesdhe. Në fakt ata kishin të drejtë se kjo erë ishte tipari kryesor në jugun e Francën, por bukuria e Gragnanos ishte diçka tjetër.
“Ndërsa shikoni se si fryn era, ju mund të prodhoni edhe makarona në forma të ndryshme,” thotë Xhuzepe di Martino, drejtor ekzekutiv dhe njëkohësisht më i riu i gjeneratës së tretë të “Pastificio Di Martino”, një nga tre fabrikat e mëdha të makaronave në Gragnano.
I njohur si “qyteti i makaronave”, Gragnano u bë qyteti i famshëm për “arin e bardhë”, kur kaloi kryesisht nga mëndafshi në fund të viteve 1700, kur krimbat e mëndafshit, papritmas filluan të vdisnin nga një sëmundje e çuditshme.

Tradita e makaronave të qytetit daton prej shumë kohësh, megjithatë, sipas profesorit dhe historianit Giuseppe Di Massa, president i Qendrës së Kulturës së Historisë së Gragnano, i cili tregon dokumente që datojnë në vitet 1200 dhe flasin për prodhimin e “seccata”(makarona të thata). Në të njëjtën kohë, mjeku personal i Mbretit William II të Sicilisë, Giovanni Ferrario, i cili ishte gjithashtu profesor në shkollën e mjekësisë në Salerno të Italisë, tregoi aso kohe për përfitimet shëndetësore të makaronave nga Gragnano, duke këshilluar pacientët me ethe, të konsumonin “al dente vermiculos” një lloj makaronash të gjata de pak më të trasha se normalet.
Makaronat e freskëta, janë një përzierje e thjeshtë e miellit të grurit, ujit dhe vezëve. Kjo është një ndër recetat më të zakonshme që mund të gjesh në rajonet e Piemontit, Lombardisë dhe Venetos, ku brumin mund ta krijosh në forma të ndryshme. Ndërsa makaronat e thata krijohen vetëm me dy përbërës, bollgur nga gruri “durum” dhe ujë, që ofrojnë një cilësi më të madhe të produktit përfundimtar, duke i dhënë makaronave cilësinë për të përthithur më shumë salcë gjatë gatimit.
“Njerëzit këtu në Gragnano, janë shumë të varur nga makaronat e thata,” shpjegon Nunzia Riccio, teknologe ushqimore dhe menaxhere e kontrollit të cilësisë në Pastificio Di Martino.

Historianët tregojnë që prej kohësh, gati 70 për qind e popullsisë së Gragnanos në atë kohë ishte e përfshirë në sektorin e makaronave dhe kishte raste të shumta, kur prodhonin rreth 100.000 kg makarona në ditë. Ata shtojnë se kur mbreti Ferdinand II i Napolit vizitoi qytetin mes viteve 1800, ishte i impresionuar dhe zgjodhi makaronat e Gragnano si furnizuesit e tij zyrtarë, për vendbanimin e tij.
Nga pikëpamja 360 gradë, në pjesën e sipërme të kompanisë, ku mielli i bullgurit përzihet me ujë, e bën më të lehtë të kuptosh se Gragnano është vendi i duhur për t’u quajtur “fabrika e makaronave natyrale”. Qyteti është i rrethuar nga malet në tre anët e tij dhe nga deti në anën tjetër duke mundësuar erën e duhur për tharjen e makaronave. Ndërtesat e vjetra janë rrënuar nga era, cila fryn shumë herë në ditë që siguron ventilim natyral duke formuar një tunel përgjatë rrugës së lashtë kryesore të qytetit, Via Roma, ku është ndërtuar shumica e fabrikave.
“Në të kaluarën, pothuajse çdo familje në këtë qytet prodhonte makarona. Kjo ka qenë një traditë e lashtë për më shumë se 250 vjet dhe është quajtur si “ari i bardhë” që shërben si ekonomia e qytetit,” tha Riccio.

Në fillim të viteve 1900, Gragnano kishte rreth 120 fabrika makaronash. Megjithatë bumi industrial zëvendësoi metodën tradicionale të tharjes së tyre, duke rritur prodhimin e duke zvogëluar numrin e fabrikave deri në 42. Historianët tregojnë që në atë kohë makaronat filluan të eksportoheshin për tregje të reja, mjetet mekanike zëvendësuan njerëzit, duke ngritur kështu edhe nivelin e papunësisë në vend. Ky ishte katalizatori që bëri që shumë punëtorë të emigronin për të punuar.
“Rimëkëmbja ekonomike ishte e ngadaltë dhe komplekse të mëdha industriale lindën edhe në qytete të tjera, gjë që detyroi shumë fabrika në Gragnano të mbylleshin. Fabrikat e makaronave të mbijetuar kuptuan se nuk do të konkurronin me kompanitë e mëdha, për sa i përket teknologjisë dhe çmimeve, kështu ata u përqendruan të gjithë në cilësinë e makaronave të tyre,” tha Di Masa.
Kur eksportimi në SHBA ishte ndaluar gjatë Luftës së Parë Botërore, si pjesë e planit të qeverisë për mbrojtjen ekonomike, italianët në SHBA që dikur kishin importuar 'ari të bardhë' rikrijuan procesin e ngadaltë të tharjes, për të prodhuar makarona italiane për tregun amerikan. Megjithatë, një gjë që ata nuk mund ta përsërisnin ishte shija. Një ndër arsyet e veçanta të Gragnanos që makaronat ishin aq të mira, ishin dhe për faktin se ndikonte dhe ajrin e ujin.

“Uji përmban nivele të ulëta të mineraleve që nuk modifikojnë aromën dhe shijen e makaronave, në krahasim me zonat e tjera dhe gruri durum italian, përshkon vetëm tre orë gjatë rrugës nga Puglia në Gragnano, kështu që gjithçka është e freskët dhe nuk ka kohë që produktet të zënë myk apo të përmbajnë toksina,” shpjegon Riccio.
Makaronat e Gragnanos tani mund të thahen në linja [prodhimi të mbyllura, por ajri që fryn mbi motorët është i njëjtë me atë që dikur kishte tharë fijet që vareshin përgjatë rrugëve të qytetit. Si një mënyrë për t’i bërë homazh trashëgimisë së traditës së makaronave, prodhuesit ende krijojnë festa të ndryshme dedikuar makaronave si “Festa della Pasta si Gragnano”, një festival që filloi pas Luftës së Dytë Botërore si një mënyrë për të ringjallur në Gragnano, prodhimin e makaronave tradicionale.
“E dua këtë festival, është sikur i gjithë qyteti të kthehet në një teatër, duke shtuar se ngjarja është pjesë e asaj që ndihmon në ruajtjen e reputacionit të Gragnanos, si qytet i “arit të bardhë”, Nëse ju do t’i thoni Parma një italiani, ata do të mendojnë “Parmigiano Reggiano”, djathë ose proshutë, ndërkohë nëse i përmendni Gragnano, ata do të mendojnë për makaronat,” thotë Di Martino. /BBC/

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.