Plastika në oqeane e dete: Një problem që nuk dihet kur do të marrë fund

Planeti po mbytet nga ndotja plastike. Në fund të oqeaneve gjendet gjithnjë e më shumë plastikë. Gjatë viteve 1990, bota u bë e varur nga përdorimi i plastikës, sepse ishte e lirë, e lehtë për t'u prodhuar dhe e qëndrueshme. Sot prodhojmë rreth 300 milion ton mbeturina plastike çdo vit dhe të paktën 10 milion ton përfundojnë në oqeane. Ky është ekuivalenti i një kamioni mbeturinash çdo minutë. Ky problem mendohet se do të përkeqësohet në dekadat e ardhshme pasi prodhimi i plastikës pritet të rritet me 60 për qind deri në vitin 2030 dhe të trefishohet deri në vitin 2050.
Deri atëherë, mund të ketë më shumë plastikë sesa peshq në oqean,sipas Fondacionit Ellen MacArthur, që merret me plastikën. Sapo të jetë depozituar në oqean, plastika mund të mbetet atje për shekuj me radhë sepse është një produkt që shpërbëhet shumë ngadalë.
Cili është burimi kryesor i mbetjeve plastike detare?
Shumica e mbetjeve plastike në oqean vijnë nga toka. Paketimet e ushqimit, qeset plastike dhe mbeturinat komerciale në vendet e deponive hidhen në lumenj dhe kanalizime, të cilat derdhen në det. Rreth 80 për qind e plastikës kalon në det nga më shumë se 1.000 lumenj. Rrobat dhe kozmetika gjithashtu lëshon një numër të madh të mikroplastikave, grimca të cilat janë më të vogla se pesë milimetra. Një ngarkesë lavanderi mund të lirojë mesatarisht 700,000 fibra mikroplastike. Më pak se një milimetër në gjatësi, këto fibra bëjnë rrugën e tyre në lumenj dhe oqeane, ku hahen nga peshqit. Rreth 20 për qind e mbetjeve plastike vijnë nga aktivitetet njerëzore në det. Pjesa më e madhe e kësaj është nga peshkimi që përdoret për tregti. Një raport i organizatës “Greenpeace” në vitin 2019 zbuloi se çdo vit 640,000 ton pajisje plastike peshkimi braktisen, humbasin ose hidhen në det, që është ekuivalenti i 50,000 autobusëve dykatësh të mbushur me plastikë. “Plastika që noton në sipërfaqen e detit përbën vetëm 1 për qind të të gjithë plastikës së oqeanit,” sipas studiuesve nga organizata Santa Barbara Marine Conservancy.

Si ndikon plastika në jetën detare?
Sipas Kombeve të Bashkuara, të paktën 800 specie në të gjithë botën janë prekur nga mbetjet detare dhe deri në 80 për qind të këtyre mbeturinave janë plastike. Plastika dëmton të gjitha llojet e jetës detare, nga organizmat e vegjël tek balenat, gjitarët më të mëdhenj në botë.
"Efektet variojnë nga dëmtimi i zooplanktonit më të vogël në organizmat më të mëdhenj detarë përmes gëlltitjes dhe transferimit të metaleve gjurmë, ndotësve organikë të qëndrueshëm dhe kimikateve të tjerë të dëmshëm me jetë të gjatë, të cilat merren nga grimcat plastike", Edward Carpenter, një biolog detar në Universitetin Shtetëror të San Franciskos.
Peshqit, breshkat dhe gjitarët e tjerë detarë mund të konsumojnë këto mbetje plastike. Shumë gëlltisin mbeturinat plastike, të cilat më pas i mbysin. Një studim i vitit 2018 zbuloi se breshkat që gllabërojnë 14 pjesë plastike kanë një rrezik në rritje të vdekjes. Shkencëtarët thonë se pothuajse 60 për qind e të gjitha llojeve të zogjve detarë kanë plastikë në zorrë. Ata parashikojnë që kjo shifër do të rritet në 99 për qind deri në vitin 2050. Mikroplastikat gjithashtu gëlltiten nga speciet detare. Në një studim të vitit 2020, shkencëtarët thanë se kishin gjetur 54 mikroplastikë në traktet tretëse të 125 peshqve në Detin e Kinës Lindore. Mikroplastikat janë treguar për të zvogëluar ritmet e rritjes dhe riprodhimit të zooplanktonit, një lloj mikroorganizmi që ushqehet me alga në oqean.
Plastikë në zinxhirin ushqimor?
Për shkak se plastika gllabërohet nga kaq shumë jetë detare, ajo lehtë hyn në zinxhirin ushqimor dhe konsumohet nga njerëzit kur hanë peshk ose ushqim deti. Plastikat tentojnë të thithin toksina të tjera mjedisore të cilat më pas merren nga speciet detare dhe hyjnë në dietat tona. Globalisht, njerëzit po konsumojnë një mesatare prej 5 gramësh mikroplastikë çdo javë, ekuivalentin e një karte krediti, sipas një studimi të vitit 2019 nga Fondi Botëror i Kafshëve të Egra. Ekspozimi ndaj kimikateve të përdorura në plastikë ka qenë i lidhur me numrin e ulët të spermatozoideve, abortin e hershëm dhe diabetin gestacional gjatë shtatzënisë.
Burimi: The Independent /Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.