Një festival letrar në Ukrainë për të qenë të lirë

Nga Gazeta Si – Rusët kishin dërguar mësues në zonat e pushtuara për t’i “rusifikuar” me një ritëm të madh, edhe pse më pas u desh t’i thërrisnin me nxitim në shtëpi para kundërsulmit ukrainas që çliroi një pjesë të zonave të pushtuara. Ukrainasit po bëjnë të kundërtën: ata po thërrasin shkrimtarë dhe intelektualë europianë dhe jo vetëm për të bërë jehonë të një pluraliteti kulturash.

Edhe këtë vit, pavarësisht luftës, Lviv do të mbajë BookForum-in e tij, një panair libri dhe festival letrar, nga 6 deri më 9 tetor. Do të jetë edicioni i njëzet e nëntë (është një traditë e gjatë: festivali i Mantovës, për shembull, është në të njëzetegjashtë), me mbështetjen, ndër të tjera, të USAID-it, Agjencia Amerikane për Zhvillim Ndërkombëtar.

Pavarësisht luftës dhe bombardimeve me raketa (që kurseu vetëm pjesërisht qytetin Habsburg, afër kufirit me Poloninë dhe një qendër logjistike për ndihma dhe furnizime, si dhe për pritjen e refugjatëve), pavarësisht nga tmerri i masakrave ruse, torturave, një komb gjakatar i vënë në provë nga pushtuesit, një festë librash është e mundur; dhe ky është një lajm i mirë.

Ngjarja organizohet në bashkëpunim me Festivalin Hay-on-Wye, më i vjetri dhe tashmë historik që festohet në Britaninë e Madhe, në qytetin e Uellsit që është bërë i famshëm për të qenë një treg i madh për librat e dorës së dytë, një “qytet i librit”. Prej aty, videot e takimeve do të publikohen në internet, në anglisht dhe ukrainisht për transmetim direkt, me titra spanjisht në ditët në vijim.

I janë bashkuar emra të respektuar nga letërsia ndërkombëtare, nga nobelisti Abdulrazak Gurnah te Margaret Atwood, nga Elif Shafak dhe Jonathan Littel, nga Neil Gaiman te Michael Katakis (fotograf dhe udhëtar i madh, i cili ndër të tjera menaxhon në emër të trashëgimtarëve, të drejtat editoriale të Ernest Hemingway) dhe shumë të tjerë, duke përfshirë natyrisht shkrimtarët dhe gazetarët ukrainas.

Është, në njëfarë mënyre, bota e kulturës ajo që del në terren (jo si metaforë, por me të vërtetë duke shkuar në Lviv dhe në thelb duke marrë disa rreziqe) kundër luftës pushtuese. Sigurisht, do të mungojnë disa heronj të talk shoë-ve në shtëpi. Në vend të kësaj, do të ketë më të mirat e kulturës letrare dhe më gjerë.

Cristina Fuentes La Roche, drejtuese e programit ndërkombëtar të Festivalit Hay, nënvizon me shtypin britanik aspektin e “sfidës” kundër atyre që përpiqen të “ndërhyjnë në lirinë e shprehjes dhe shkëmbimin e ideve”, por edhe “një katalizator për një ndryshim”.

Kësaj i bën jehonë edhe organizatorja shumë e re ukrainase, Sofia Cheliak, e cila e përkufizon BookForum-in “një hapësirë ​​për shkrimtarët dhe lexuesit, për të bërë pyetje dhe për të treguar histori, në një bisedë të aftë për të përballuar të keqen që përpiqet të fshijë lirinë tonë”.

Është e vërtetë që letërsia, librat dhe idetë nuk bëjnë gjithmonë mrekulli (në të vërtetë, për fat të keq pothuajse nuk ndodh kurrë), por është po aq e padyshimtë që një dëshmi e këtij lloji është një gjest i jetës kundër vdekjes, kundër frikës, kundër heshtjes.

Siç shkruan Margaret Atwood, “ne përpiqemi që ky festival të inkurajojë gjithnjë e më shumë njerëz të shprehin mendimet e tyre, edhe të forta”. Atë që regjimet totalitare nuk mund ta durojnë. /La Stampa/