.png)
Po dëshmojmë një zhvendosje të fortë të rendit global: tregjet e hapura dhe rregullat botërore po thyhen, roli i dollarit si lider nuk është më i sigurt. Proteksionizmi, fuqitë dhe të menduarit “njëri humb-tjetri fiton” po fitojnë terren. Pasiguria po dëmton ekonominë e Europës, që është e integruar thellë në sistemin global të tregtisë me 30 mln vende pune në pikëpyetje.
Por, këto ndryshime ofrojnë dhe shumë mundësi për Europën që të marrë në duar fatin e vet dhe ta bëjë euron një monedhë botërore. Momentalisht, euro është monedha e dytë më e përdorur në botë, 20% e rezervave të huaja nga 58% dollari.
Rritja e statusit të euros në rang ndërkombëtar do të sillte përfitime të dukshme: kosto më të ulëta huaje, ekspozim më të ulët ndaj luhatjeve të kursit dhe fuqi mbi sanksionet.
Por një hap i tillë drejt një rëndësie më të madhe ndërkombëtare për monedhën tonë nuk do të ndodhë si zgjedhje: ajo duhet të fitohet. Ashtu si në periudhat e mëparshme, shqetësimet e sotme për monedhën dominuese nuk po shkaktojnë ende një zhvendosje të madhe drejt alternativave. Në vend të kësaj, ato reflektohen në një kërkesë në rritje për ar.
Që euro të arrijë potencialin e saj të plotë, Europa duhet të forcojë tre shtylla themelore: besueshmërinë gjeopolitike, qëndrueshmërinë ekonomike dhe integritetin ligjor dhe institucional.
Së pari, pozita globale e euros mbështetet në rolin e Europës në tregti. BE-ja është tregtari më i madh në botë – është partneri numër një për 72 vende, që përfaqëson pothuajse 40% të PBB-së globale. Kjo reflektohet në peshën e euros si monedhë faturimi, e cila qëndron në rreth 40%. BE-ja duhet ta përdorë këtë pozicion në avantazhin e saj duke krijuar marrëveshje të reja tregtare
“Privilegji i tepruar” i një monedhe rezervë ndërkombëtare, të përmendur nga Valéry Giscard d’Estaing në vitet 1960, vjen me përgjegjësi.
Për të shmangur mungesat e likuiditetit në euro jashtë vendit, BQE zgjeron linjat e shkëmbimeve dhe repove (shitja e eurove tek vendet që nuk e kanë monedhë zyrtare) tek partnerët kryesorë për të mbrojtur transmetimin e qetë të politikës së saj monetare.
Investitorët kërkojnë rajone që nderojnë aleatët e tyre. Garanci të tilla janë treguar se rrisin peshën e një monedhe në rezervat valutore deri në 30 pikë përqindjeje. Europa po kalon një ndryshim të madh drejt rindërtimit të fuqisë së saj të fortë, e cila gjithashtu duhet të ndihmojë në forcimin e besimit global në euro.
Së dyti, forca ekonomike është shtylla kurrizore e çdo monedhe ndërkombëtare. Emetuesit e suksesshëm zakonisht ofrojnë një treshe karakteristikash kryesore: rritje të fortë, për të tërhequr investime; tregje të thella dhe likuide të kapitalit, për të mbështetur transaksionet e mëdha; dhe një furnizim të bollshëm të aseteve të sigurta.
Por Europa përballet me sfida strukturore. Rritja e saj mbetet vazhdimisht e ulët, tregjet e saj të kapitalit janë ende të fragmentuara dhe – pavarësisht një pozicioni të fortë fiskal agregat, me një raport borxhi ndaj PBB-së prej 89% krahasuar me 124% në SHBA – oferta e aseteve të sigurta me cilësi të lartë është duke mbetur prapa. Vlerësimet e fundit sugjerojnë që obligacionet sovrane të papaguara me të paktën një vlerësim AA arrijnë në pak më pak se 50% të PBB-së në BE, kundrejt mbi 100% në SHBA.
Që euro të fitojë statusin, Europa duhet të ndërmarrë hapa vendimtarë duke kompletuar tregun e vetëm, duke reduktuar barrën rregullatore dhe duke ndërtuar një bashkim të fuqishëm të tregjeve të kapitalit. Industritë strategjike, të tilla si teknologjitë e gjelbra dhe mbrojtja, duhet të mbështeten përmes politikave të koordinuara në mbarë BE-në. Financimi i përbashkët i të mirave publike, si mbrojtja, mund të krijojë asete më të sigurta.
Së treti, besimi i investitorëve në një monedhë është i lidhur përfundimisht me fuqinë e institucioneve që e mbështesin atë. Duhet pranuar që BE-ja nuk është e lehtë për t’u kuptuar nga jashtë. Por vendimmarrja e saj e strukturuar dhe gjithëpërfshirëse garanton kontrolle dhe ekuilibra, stabilitet dhe siguri të politikave. Respekti për sundimin e ligjit dhe pavarësia e institucioneve kyçe, si BQE, janë avantazhe krahasuese kritike që BE-ja duhet të përdorë.
Për të nxjerrë më tej këto avantazhe, ne duhet të reformojmë strukturën institucionale të Europës. Një veto e vetme nuk duhet të lejohet më të pengojë interesat kolektive të 26 vendeve të tjera anëtare. Votimi më i kualifikuar i shumicës në zonat kritike do t’i mundësonte Europës të flasë me një zë.
Historia na mëson se regjimet duken të qëndrueshme – derisa të mos jenë më. Ndryshimet në dominimin e monedhës globale kanë ndodhur edhe më parë. Ky moment ndryshimi është një mundësi për Europën: është një moment “euro globale”. Për ta kapur atë dhe për të rritur rolin e euros në sistemin monetar ndërkombëtar, ne duhet të veprojmë me vendosmëri si një Europë e bashkuar duke marrë më shumë kontroll mbi fatin e saj.
Shkruar nga Christine Lagarde, drejtoreshë e Bankës Qendrore të Europës, për Financial Times
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
