New York Times: Afganët në Shqipëri, mes luksit dhe traumave në rezorte plazhi

Studentja e mjekësisë, në një ekstazë të shkaktuar nga trauma e qëndrimit një javë nën sundimin taleban dhe tre ditë terror duke pritur një fluturim nga aeroporti i Kabulit, shikoi nga dritarja ditën e saj të parë në shtëpinë e saj të re dhe pa Statujën e Lirisë, shkruan New York Times.

"Mendova për një moment se ndoshta isha në Nju Jork," tha Tahera, një studente 21-vjeçare. "Por statuja, e bërë nga suvaja në vend të bakrit dhe e vendosur në Shqipërinë veriore, një vend pro-amerikan, ishte shumë më e vogël se ajo e vërteta", shtoi ajo.

Statuja ishte një dekoratë ngacmuese në bazën e një vendpushimi plazhi shqiptar që strehonte më shumë se 440 afganë që u larguan nga Kabuli pasi qyteti ra në duart e talebanëve më 15 gusht.

Përpara se të fluturonte javën e kaluar në Shqipëri, vend për të cilin nuk kishte dëgjuar kurrë, Tahera kishte shpresuar të arratisej në Shtetet e Bashkuara ose Britani, ku ka një xhaxha. (New York Times po përdor vetëm emrin e parë të Taheras për të mbrojtur familjen e saj që është ende në Afganistan.) Por me ato vende dhe kombe të tjera të pasura të kujdesshme për të marrë refugjatë, ajo ka gjetur strehim në atë që është ndoshta kampi më i çuditshëm dhe më luksoz i refugjatëve në botë.

Shqipëria, një nga vendet më të varfra të Europës, është angazhuar të marrë deri në 4,000 refugjatë nga Afganistani, më shumë se çdo vend tjetër. 677-të që kanë mbërritur, përfshirë rreth 250 fëmijë, po strehohen në vendpushimet përgjatë bregdetit Adriatik, një praktikë e bazuar në një qasje të reagimit ndaj urgjencës që Shqipëria zhvilloi pas një tërmeti shkatërrues në vitin 2019, kur njerëzit e mbetur pa shtëpi u vendosën në hotele në plazh.

Parwarish, një aktiviste e grave afgane që punoi në projekte të financuara nga Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar, tha se ajo ishte prekur nga mirësia e shqiptarëve, por edhe pse po flinte mirë ajo sërish shihte makthe.

"Unë shoh që familja ime po vdes në ëndrrat e mia," tha ajo. “I gjithë ky luks është i mrekullueshëm nëse keni paqe mendore të cilën unë nuk e kam."

Vendimi për të mirëpritur afganët duket se është i popullarizuar në Shqipëri, një vend me një histori të gjatë të njerëzve të tij që emigrojnë. Sigurimi i refugjatëve "është gjëja e duhur dhe e natyrshme për të bërë", tha kryeministri Edi Rama në një intervistë në Tiranë.

Ndërsa politikanët opozitarë në Francë, Gjermani dhe kombe të tjera europiane nxisin rregullisht frikën nga refugjatët dhe emigrantët për të ushtruar presion mbi udhëheqësit e qeverisë, kundërshtarët e zotit Rama kryesisht kanë qëndruar të heshtur ose kanë mbështetur mirëpritjen e tij ndaj afganëve.

“Ne nuk i vendosim njerëzit në kampe. Ne kemi qenë si ata shumë herë në historinë tonë. Ata thjesht po përpiqen të shpëtojnë nga ferri. "-tha kryeministri.

Tahera, studentja e mjekësisë, ndan një dhomë me një grua afgane e cila humbi të dy duart në një sulm me bombë në Afganistan. Tani në një vendpushim me tre pishina dhe një plazh të gjatë me rërë, Tahera dëshiron të mësojë të notojë, e etur për të hequr mendjen nga traumat. Ajo gjithashtu mezi pret të mësojë të ngasë një biçikletë, një formë stërvitjeje që shoqëria konservatore dhe patriarkale e Afganistanit nuk e pranon për gratë.

E vendosur për të mbajtur karrierën e saj të planifikuar për mjekësi, ajo po merr një kurs të ndihmës së parë të ofruar në vendpushim nga një mjek afgan nga Londra.

Shqipëria, një anëtare e NATO-s që dërgoi trupa në Afganistan për t'u bashkuar me përpjekjet e udhëhequra nga Shtetet e Bashkuara për të ndaluar talibanët në gji, ka ndihmuar prej kohësh njerëzit që Shtetet e Bashkuara nuk duan ose nuk dinë me çfarë të bëjnë.

Kur ushtria amerikane vendosi në 2006 që një grup ujgurësh kinezë që kishte mbajtur rob për katër vjet në Guantanamo Bay, Kubë, nuk ishin terroristë të rrezikshëm siç kishte mbajtur Kina, Shqipëria pranoi t'u jepte atyre një vend për të jetuar.

Duke e ndjerë se qeveria e mbështetur nga Amerika në Kabul nuk do të zgjasë shumë pasi trupat amerikane të përfundojnë tërheqjen e tyre nga Afganistani, z. Rama ofroi së pari në një samit të NATO-s në qershor për të ndihmuar me atë që ai kishte frikë se do të ishte një vërshim i refugjatëve afganë. Ai u bëri thirrje udhëheqësve të tjerë të bëjnë të njëjtën gjë. (Një diplomat i lartë amerikan në Tiranë konfirmoi rrëfimin e zotit Rama.)

Por udhëheqësit e NATO -s panë pak arsye për shqetësim të menjëhershëm. Ata qëndruan në pikëpamjen optimiste të Uashingtonit se talebanët ishin muaj apo edhe vite larg fitores.

Dy muaj më vonë, Afganistani ra në duart e talebanëve, duke shkaktuar një eksod të aktivisteve të grave, punonjësve të shoqërisë civile, gazetarëve dhe afganëve të tjerë që kanë frikë nga talebanët.

Në Shqipëri, në Rafaelo Resort, një grup hotelesh me katër dhe pesë yje pranë qytetit të Lezhës, të evakuuarit nga Afganistani hanë në një restorant të veçantë që shërben ushqime hallall, por përzihen pranë pishinës me turistë, kryesisht shqiptarë etnikë nga vendet fqinje si Kosova.

Dhoma dhe bordi i afganëve mbulohet nga organizata të huaja si “National Endoëment for Democracy” dhe Fondacioni “Yalda Hakim”, i cili u krijua nga një gazetar i BBC me origjinë afgane. Fondacionet e Shoqërisë së Hapur të George Soros po paguajnë për 135 afganë që punuan me organizatën në Afganistan për të qëndruar në një hotel të nivelit të lartë dhe spa poshtë bregdetit. (Organizata negocioi një zbritje të madhe.)

Prania e grave afgane të mbuluara në karriget e louzareve pranë pishinës në Rafaelo Resort ka ardhur si një surprizë për mysafirët që paguajnë.

"Nuk e kisha idenë se kishte kaq shumë afganë që jetonin këtu, por ata nuk më shqetësojnë," tha Besnik Zeqiri, një emigrant shqiptar i Kosovës në Shtetet e Bashkuara. "Ata janë të gjithë njerëz dhe duhet të mbrohen."

Liri Gezon, një tjetër turiste, tha se kishte parë afganë të tmerruar në aeroportin e Kabulit në televizor dhe ishte i lumtur t'i shihte ata të sigurt në Shqipëri. "Ata nuk po na krijojnë asnjë problem dhe meritojnë të jetojnë si ne," tha ai, duke kujtuar se si qindra mijëra shqiptarë etnikë ishin larguar nga Kosova për t'i shpëtuar forcave serbe mashtruese në fund të viteve 1990 dhe e dinin traumat e ikjes.

Ministrja e jashtme e Shqipërisë, Olta Xhacka, tha në një intervistë se të evakuuarit afganë fillimisht pritej të qëndronin disa muaj ndërsa vizat e tyre për Shtetet e Bashkuara ishin duke u përpunuar. "Por ne tani po punojmë me premisën se ata do të qëndrojnë në Shqipëri për të paktën një vit, ndoshta edhe më gjatë," tha ajo, duke shtuar se ata që nuk janë në gjendje të sigurojnë viza për të lëvizur diku tjetër, do të ishin të mirëpritur të qëndrojnë në Shqipëri.

Wahab, një gazetar që ndihmoi drejtimin e një agjencie lajmesh të financuar nga SHBA që mbulonte çështjet e grave në qytetin perëndimor afgan të Heratit, tha se ai kurrë nuk kishte pritur objekte të tilla luksoze. Ai u largua nga Afganistani me gruan dhe tre fëmijët e tij, me ndihmën e National Endowment for Democracy.

"Ne jemi refugjatë luksozë," bëri shaka ai. "Ne shkojmë në plazh dhe shohim gra gjysmë të zhveshura. Ne flemë, hamë dhe shkojmë në plazh. Për shumicën e njerëzve kjo do të dukej si parajsë."

Por Afganistani vazhdon të ndërhyjë. Ai nuk mund të ndalojë së menduari për tetë pikat e kontrollit talebanë që ndaluan autobusin me të cilin po udhëtonte me familjen e tij nga Herat në Kabul, ose duke parë kryeqytetin afgan për ndoshta për herë të fundit ndërsa fluturimi i tij i evakuimit u ngrit. Kabuli, të cilin talebanët e kishin marrë përsipër disa ditë më parë, "dukej shumë, shumë i errët", tha ai.

Një redaktore, e cila kërkoi të mos emërohej sepse familja e saj kishte marrë kërcënime nga talebanët, tha se ajo kishte "humbur çdo shpresë në Afganistan" dhe besonte se Shtetet e Bashkuara "në një farë mënyre kishin të drejtë të largoheshin nga vendi ynë, sepse asgjë nuk ishte në të vërtetë duke ndryshuar. ”

Si një gazetare shumë e pavarur e rritur në një familje të Pashtunëve, grupi etnik më konservator dhe i shumtë i Afganistanit, ajo ishte vetë dëshmi se disa gjëra mund të ndryshonin. Por kthimi i shpejtë i talibanëve të mbizotëruar nga Pashtunët tingëlloi si këmba e vdekjes për veshjen e saj mediatike.

"Çdo ndryshim që kemi arritur tani është shumëzuar me zero," tha ajo. "Ne jemi kthyer në asgjë."

Tahera,kurrë nuk kishte planifikuar të largohej nga Afganistani, por si grua dhe anëtare e pakicës së përndjekur shpesh Hazara, ajo vendosi që nuk kishte të ardhme për të në një komb të sunduar nga talebanët.

"Unë gjithmonë i thoja familjes dhe miqve të mi që unë kurrë nuk do të largohem nga vendi im, "tha ajo. Megjithatë babai i saj e nxiti të shkonte kur Fondacioni Yalda Hakim i ofroi asaj një shans për të dalë, edhe pse kjo do të thoshte të linte pas prindërit e saj, pesë motrat dhe një vëlla foshnjë.

"Më mungon familja ime," tha ajo. “Më mungon universiteti im. Më mungon Afganistani. Unë shqetësohem gjatë gjithë kohës. Ka shumë pyetje për të cilat nuk di përgjigje.”

Burimi: New York Times/ Përshtati Gazeta SI