.png)
Gazeta Si – Tetëdhjetë vjet pasi bomba atomike u hodh në Hiroshima më 6 gusht 1945, kujtimi i asaj ngjarjeje shkatërruese vazhdon ta përcaktojë dhe ndikojë qytetin shumë më qartë sesa në vendet e tjera ku shpërtheu lufta në shekullin e kaluar.
Ky është rezultat i vendimeve specifike të marra nga administratat e njëpasnjëshme komunale të Hiroshimës dhe shumë shoqata të krijuara në qytet posaçërisht për të përjetësuar kujtimin e asaj që ndodhi.
Është e pamundur të mos e vëresh: atraksioni kryesor, praktikisht i vetmi në qendër të qytetit, është Parku Memorial i Paqes, një park memorial prej 12,000 metrash katrorë që paraqet mbi 30 statuja dhe instalime që përkujtojnë bombën, duke filluar me atë për viktimat koreane në Kullën e Sahatit, e cila bie çdo ditë në orën 8:15 të mëngjesit.
Ekziston edhe Flaka e Paqes: ajo u ndez më 1 gusht 1964, me qëllimin për ta shuar atë vetëm kur bota të jetë e lirë nga armët atomike – një skenar që sot duket shumë i largët.
Parku Memorial i Paqes është ndoshta i vetmi vend në të gjithë Japoninë ku është e rrallë të shohësh turistë duke buzëqeshur dhe duke bërë fotografi.
Megjithatë, është gjithashtu një vend i qetë, shpesh i mbushur me djem dhe vajza japonezë që vijnë atje për drekë ose për të kaluar kohën.
Rreth 100 metra larg, ka një pllakë mjaft të papërshkrueshme në një stendë mermeri: duke ecur pranë saj, mund të duket si çdo shenjë tjetër turistike.
Megjithatë, ajo shënon vendin e saktë ku shpërtheu bomba, 600 metra mbi tokë. Zona ishte e ekspozuar ndaj temperaturave midis 3,000 dhe 4,000 gradë celsius dhe shumë njerëz brenda një rrezeje kilometri vdiqën menjëherë.
Rreth 70,000 njerëz vdiqën më 6 gusht 1945, dhe numri u rrit në 100,000 deri në fund të vitit. Nëntëdhjetë përqind e ndërtesave të qytetit u shkatërruan, dhe qendra e qytetit u rrafshua me tokë. Hiroshima u rindërtua plotësisht pas përfundimit të luftës.
E vetmja ndërtesë që mbeti pjesërisht në këmbë sot njihet si “kupola”. Ajo u përdor nga Prefektura e Hiroshimës për të pritur ekspozita tregtare dhe ndodhet 135 metra në vijë ajrore nga qendra e shpërthimit.
Nuk është restauruar kurrë, duke shërbyer si një lloj kujtese: silueta e saj, me shtyllat dhe strukturën e çatisë, është përshkruar në bluza, gjilpëra dhe magnete, dhe tani është një simbol i shkatërrimit bërthamor.
“Prania e kaq shumë memorialeve në qendër lidh të kaluarën me të tashmen, madje edhe në një nivel vizual”, thotë Yoshifumi Ishida, drejtor i Muzeut Memorial të Paqes në Hiroshima.
Ka disa arsye pse Hiroshima mbetet kaq ngushtë e lidhur me një ngjarje që e shkatërroi plotësisht. Që në moshë të re, djemtë dhe vajzat që ndjekin shkollat e qytetit marrin pjesë në projekte dhe klasa speciale mbi historinë e shpërthimit, armët atomike dhe rreziqet e tyre, gjë që ndihmon në rritjen e ndërgjegjësimit.
Shumë banorë kanë gjithashtu të paktën një të afërm, mik ose të njohur që ka vdekur ose ka vuajtur nga efektet e shpërthimit, dhe kështu ata gjithmonë kanë folur rregullisht për të.
“Nuk mendoj se njerëzit nuk duan të harrojnë, thjesht nuk munden”, thotë Toshiya Umehara, një ish-gazetar dhe profesor në Institutin e Paqes në Hiroshima, një qendër kërkimore brenda Universitetit të Hiroshimës.
“Jo të gjithë [që jetojnë në qytet] specializohen në çarmatimin bërthamor, por ideja e ‘mospërsëritjes së Hiroshimës’ është pranuar gjerësisht” dhe e përhapur midis banorëve.
Umehara thotë se çdo vit më 6 gusht, në përvjetor, është e zakonshme të shohësh njerëz në Hiroshima të ndalen në orën 8:15 të mëngjesit, ndoshta në rrugën e tyre për në punë ose diku tjetër, dhe të mbajnë një moment heshtjeje. “Nuk perceptohet si e çuditshme; përkundrazi, është normale”, thotë ai.
Pasojat e shpërthimit mbetën të dukshme për dekada dhe ndihen ende sot, kryesisht për shkak të efekteve të rrezatimit në trupin e njeriut, të cilat rrisin rrezikun e kancerit dhe defekteve të lindjes tek fëmijët.
Për vite me radhë, nivelet e rrezatimit në Hiroshima kanë qenë të sigurta dhe në përputhje me ato të shumë qyteteve të tjera, por ka ende njerëz që vuajnë nga probleme të lidhura drejtpërdrejt ose tërthorazi me bombën.
Ishida, drejtori i muzeut, thotë se disa nga pyetjet më të zakonshme që bëjnë vizitorët janë: “Sa kohë ishte rrezatimi i dëmshëm për shëndetin?” dhe “A janë efektet të trashëgueshme?”
Kujtesa ruhet edhe nëpërmjet iniciativave qeveritare. Statusi i qytetit përkujtimor u njoh nga një ligj i vitit 1949 që lehtësoi rindërtimin dhe në vitin 1982, kryetari i atëhershëm i Bashkisë së Hiroshimës, Takeshi Akari, themeloi shoqatën që tani quhet Kryetarë Bashkie për Paqe. Anëtarët e saj përfshijnë kryetarët e bashkive të gati 8,500 qyteteve, mbi 3,000 prej të cilave janë në Evropë.
Së fundmi, një rol të pazëvendësueshëm në këtë proces luajnë “hibakushat”, njerëzit që i mbijetuan shpërthimit dhe përjetuan efektet e tij.
“Hibakushat” janë diskriminuar prej kohësh, nga frika dhe injoranca e përgjithshme rreth efekteve të rrezatimit, të cilat kishin frikë se ishin ngjitëse: në vitet pas shpërthimit të bombës atomike, shumë as nuk donin t’u afroheshin atyre.
Që nga viti 1995, qeveria ka njohur kujdesin e tyre mjekësor dhe ka ofruar mbështetje financiare. Roli i “hibakushave” ka qenë gjithashtu vendimtar në përhapjen e të ashtuquajturës “tabu bërthamore”, besimit të përbashkët se përdorimi i armëve atomike duhet të shmanget gjithmonë.
Sipas të dhënave zyrtare, që nga marsi i vitit 2025, në Japoni kishte 99,130 “hibakusha” të njohura zyrtarisht (njohja filloi në vitin 1957), afërsisht 48,000 prej të cilëve ishin në Hiroshima.
Mosha mesatare është 86 vjeç: ndërsa plaken, do të jetë gjithnjë e më e vështirë të merren rrëfime të dorës së parë për atë që ndodhi.
Bisedat publike nga “hibakushat” ose familjet e tyre mbahen shpesh në muze dhe shumë shoqata janë aktive në qytet që përfshijnë njerëz me përvojë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë me bombën.
Në vitin 2024, njëra prej tyre, Nihon Hidankyo, mori Çmimin Nobel për Paqen. Ai përbëhet nga “hibakusha”, të cilët promovojnë nisma ndërgjegjësimi mbi këtë çështje dhe bëjnë thirrje për eliminimin e të gjitha armëve bërthamore.
Sot, në 80-vjetorin e shpërthimit, në Hiroshima po mbahen ngjarje dhe ceremoni të ndryshme, me përfaqësues nga mbi 120 vende dhe rajone që pritet të marrin pjesë, numri më i lartë ndonjëherë.
Do të jenë të pranishëm edhe delegatë nga vendet që aktualisht kanë një arsenal bërthamor, përfshirë Francën, Mbretërinë e Bashkuar, Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin, i cili, siç dihet, nuk e ka konfirmuar kurrë zyrtarisht programin e tij bërthamor, megjithëse dihet se ekziston dhe është shumë i përparuar.
Kryetari i Bashkisë së Hiroshimës, Kazumi Matsui, paralajmëroi për rreziqet e riarmatimit bërthamor dhe idenë se armët bërthamore janë të nevojshme për të mbrojtur sigurinë e vendit të vet.
Përshtati: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
