.png)
Gazeta Si - Ne jemi udhëzuar ta presim atë jashtë gjykatës në rajonin jugor të Kalabrisë, ku ai po mbikëqyr gjyqin më të madh ndaj organizatave mafioze që nga vitet 1980.
Më shumë se 330 të dyshuar kanë dëshmuar atje dhe 70 prej tyre tashmë janë dënuar. Papritur Gratteri futet brenda, i rrethuar nga eskorta e tij e pesë makinave të policisë.
E falënderojmë disa herë për gatishmërinë për t'u takuar dhe biseduar. "Mos më falënderoni, - dhe le të vazhdojmë, - thotë ai. - Nuk ka asgjë që urrej më shumë se koha e vdekur".
Njeriu në listën e vrasjeve të mafies më të fuqishme të Italisë, “Ndrangheta”, i cili i ka kushtuar të gjithë karrierën e tij përballjes me klane të ndryshme, nuk tërhiqet.
Dhe më pas ai vendos të na çojë në zyrën e tij 40 minuta larg. Është i lirë të flasë atje. Ne hipim në makinën e tij antiplumb dhe kështu fillon udhëtimi ndoshta më i rrezikshëm në Itali.
“Unë jetoj me këtë nivel sigurie që nga viti 1989, kur shtëpia e të fejuarës sime u qëllua dhe dikush e telefonoi natën për t'i thënë se po martohej me një të vdekur, - kujton ai. - Është përshkallëzuar situata për të arritur deri këtë nivel mbytës kontrolli”.
Nuk ka alternativë, duke pasur parasysh atë që ndodhi 30 vjet më parë. Në vitin 1992, prokurori Giovanni Falcone u hodh në erë nga një makinë-bombë e vendosur nën një autostradë pranë Palermos nga mafia siciliane, “Cosa Nostra”.
Shpërthimi vrau atë, gruan e tij dhe tre oficerë policie. Kolegu i tij, Paolo Borsellino u vra nga një makinë bombë dy muaj më vonë.
Vrasjet e tyre - dhe imazhet e zjarrta të autostradës gjysmë të shembur në skenën e sulmit ndaj Falcones - shihen ende nga italianët si një moment përcaktues në historinë e tyre moderne.
Magjistratët nderohen për heroizmin e tyre dhe brutaliteti i krimeve mbetet një simbol i fuqishëm i aftësisë së mafies për terror.
Me sytë nga rruga, Gratteri thotë se mendon shpesh për gjyqtarët e vrarë - dhe se si ata po lëviznin si objektiva, ndërsa kalonin me makinë nëpër një pjesë tjetër të vendit të helmuar nga krimi i organizuar.
"Unë shpesh flas me vdekjen, sepse duhet të racionalizosh frikën për të ecur përpara, - vijon Prokurori i Republikës në Katanzaro. - Përndryshe nuk mund ta bëja këtë punë”.
Ne me shpejtësi kalojmë pjesën e poshtme të çizmes (në hartë) së thyer dhe të harlisur të Italisë: bastioni i “Ndrangheta”-s që nga origjina e saj në shekullin e 19-të.
Sindikata kriminale bazohet rreth klaneve familjare, ose si N’drine', të cilët tradicionalisht kontrollonin fshatrat në majë të maleve të peizazhit kalabrez, besnikërinë e tyre të paepur të krijuar nga lidhjet e gjakut.
Ndërsa “Cosa Nostra” e Siçilisë dhe “Camorra” rreth Napolit njihen më mirë ndërkombëtarisht, pjesërisht përmes bëmave të tyre masive dramatike, të dyja janë dobësuar nga një goditje e pamëshirshme e policisë.
Si rezultat, “Ndrangheta” është ngritur në vend të tyre dhe tani është mafia më e fuqishme e Italisë, me degë në mbarë botën, nga Amerika e Jugut në Australi, dhe një qarkullim vjetor të vlerësuar prej rreth 60 miliardë dollarë (49 miliardë paund).
“Monedha” e tyre është kokaina. Grupi dominon tregun global dhe tani mendohet se kontrollon deri në 80% të tregtisë evropiane të drogës.
Pjesa më e madhe derdhet përmes Gioia Tauros, porti më i ngarkuar i kontejnerëve në Itali, një objekt i madh në jug të Kalabrisë.
Një pjesë e kokainës që mbërrin atje është për tregun italian, ndërsa pjesa tjetër kalon përmes dhe në lindje, drejt Ballkanit dhe Detit të Zi. Këtu janë kapur edhe pajisje ushtarake të destinuara për në Rusi.
Ne shikojmë se si kontrollohet një kontejner i sapoardhur me banane nga Ekuadori, fillimisht nga qentë nuhatës dhe më pas nga oficerët e Guardia di Finanzas, ose skuadra e krimeve financiare, të cilët presin kutitë e hapura për të zbuluar kokainë nëpër tufat e frutave.
Kjo dërgesë është e pastër - por shumë të tjera nuk janë, me sasinë e kokainës së konfiskuar këtu pothuajse trefishuar në dy vitet e fundit.
Një operacion i fundit policor goditi punëtorët e portit të dyshuar se ishin të përfshirë në një rrjet masiv trafikimi të “Ndrangheta”-s.
Tridhjetë e pesë persona u arrestuan dhe u sekuestruan shtatë tonë kokainë, me një vlerë rruge prej 1.4 miliardë dollarë (1.14 miliardë paund).
Na jepet një akses i rrallë për të parë pjesën më të madhe të këtyre lëndëve narkotike, të cilat qëndrojnë në një magazinë të mbyllur: qindra pako të mbështjella fort që fotografohen dhe më pas analizohen.
Një fragment i pluhurit të bardhë pritet dhe vendoset në një tub që përmban një zgjidhje të lëngshme, e cila shtrydhet në komplete testimi që duken si diçka nga pandemia - vetëm këtë herë duke zbuluar krimin dhe jo Covid 19. Pas disa sekondash, shfaqet një vijë e kuqe. Është pozitiv, me një pastërti 98%.
Kokaina e kapur nga Guardia di Finanza në portin Gioia Tauro gjatë dy viteve të fundit përbën më shumë se gjysmën e të gjithë ngarkesës së tyre nga dy dekadat e fundit.
Kontrabanda e ‘Ndrangheta’-s mund të rritet, por po ashtu janë edhe informacionet e policisë, me forcat e tyre që bashkëpunojnë përtej kufijve.
Një operacion masiv ndërkombëtar në vitin 2019 nga oficerët në Itali, Gjermani, Zvicër dhe Bullgari, çoi në arrestimin e 335 të dyshuarve, përfshirë avokatë, kontabilistë dhe një ish-deputet.
Të gjithë ishin pjesë ose të lidhur me familjen Mancuso - një nga 150 klanet e pamëshirshme që përbëjnë “Ndrangheta”-n.
Pas kësaj, goditja më e madhe për grupin në historinë e tij, i ashtuquajturi "maxi trial" në Kalabri filloi dy vjet më parë.
Një qendër telefonike "Call Center" në periferi të Lamezia Terme u shndërrua në një hapësirë mjaft të madhe për rreth 600 avokatë dhe 900 dëshmitarë, shumë prej të cilëve dëshmojnë me lidhje video. Akuzat përfshijnë vrasje, zhvatje dhe trafik droge. Më shumë se 70 persona janë dënuar tashmë.
Duke qenë i ulur brenda dhomës së madhe, me kafaze të vendosura anash, ndihet sikur simbolika vizuale është e rëndësishme këtu: një strukturë e krijuar për t'u treguar italianëve se shteti i tyre po godet “Ndrangheta”-n dhe se mafiozët nuk janë të paprekshëm.
Është sprova më e madhe e karrierës së Nicola Gratterit. Ndërsa ne futemi në zyrën e tij, me ekipin e tij të mbrojtjes nga afër, gjithmonë një hap prapa, ai thotë se arrestimet i privuan “Ndrangheta”-s 70% të kontrollit të tyre në Vibo Valentia, një nga provincat e tyre e përdorur si fortesë.
"Nëse ata janë të gjithë të dënuar, kjo do të thotë hapësirë për të marrë frymë për komunitetin", - shton Prokurori i Antimafias.
Megjithatë, Mancusot janë vetëm një familje, megjithëse e fuqishme, e “Ndrangheta”-s dhe ky nuk është aspak fillimi i fundit të saj. “Sapo të mbaroj këtë gjyq, do të kaloj në një tjetër”, shton prokurori. Kësaj lufte ia ka kushtuar – madje sakrifikoi – jetën. “Nuk kam jetë”, thekson Gratteri.
"Për të shkuar në një kafene, duhet të ndalemi dhe ta diskutojmë me ekipin tim të mbrojtjes. Dikush hyn për të paguar dhe pastaj hyjmë dhe pimë kafen. Duhet të ndalojmë dhe të diskutojmë se ku të përdorim banjën. Unë nuk kam shkuar në një kinema ose një restorant prej 25 vjetësh. Berberi im vjen këtu në zyrë kur kam nevojë për një prerje flokësh. Nuk e shoh kurrë familjen time. Por brenda kokës sime, unë jam një njeri i lirë".
Unë e pyes nëse ia vlen. Ai psherëtin rëndë. “Ia vlen nëse beson në të, – dhe unë besoj”, përgjigjet prokurori.
"Unë besoj se po bëj diçka të rëndësishme. Ka mijëra njerëz që besojnë tek unë dhe për të cilët unë jam zgjidhja e fundit, shpresa e fundit e ndryshimit. Nuk mund t'i zhgënjej".
Mes tyre janë edhe Sara Scarpulla dhe bashkëshorti i saj Francesco. Në vitin 2018, ata duruan të paimagjinueshmen, kur varrosën fëmijën e tyre të vetëm, Matteo, të hedhur në erë nga një bombë e vendosur në gomën e makinës së tij.
Vrasësit e tij supozohej se i përkisnin “Mancuso”-ve, klanit “Ndrangheta” aktualisht në gjyq, të cilët kishin shënjestruar Matteon dhe Francescon pas një mosmarrëveshjeje të zgjatur mbi kufirin midis tokës së njëri-tjetrit.
Në varrezat në qytetin të Limbadit, pak metra larg varrit të Matteos, shtrihet varri i familjes Mancuso: viktima dhe të afërmit e vrasësve të tij pothuajse krah për krah në një rajon të lagur nga gjakmarrja e tij.
Në dhomën e tyre të ndenjes, ku muret janë zbukuruar me fotografi gjigante të Matteos, Sara thotë se ai ishte "gëzimi i jetës - i sjellshëm dhe i jashtëzakonshëm. Jam krenare që kam qenë nëna e Matteos dhe krenare që e kam pasur si djalë".
I ulur pranë saj, Francesco, i cili ishte në makinë me Matteon në atë kohë, i shpërqendruar qëndron mbi tavolinë, duke parë i pafuqishëm, teksa gruaja e tij nuk i mban dot më lotët.
"Jeta jonë nuk është më një jetë", thotë ajo. "Ndonjëherë, unë pyes Zotin: 'Ku ishe kur Matteo po vdiste?' Dhe e dashura e Matteos më thotë: ‘Ai ishte aty duke marrë Matteon me vete’”.
Limbadi, thotë Sara, është i mbushur me anëtarë të “Ndrangheta”-s. Ata kontrollojnë bizneset lokalet, mbajnë levat e pushtetit dhe ngjallin frikë me sjelljen e tyre si banditë.
Ndërsa mosmarrëveshja e saj për tokën me ta u përshkallëzua, ajo kujton se si ata do të vrisnin kafshët e familjes së saj dhe më pas do të hidhnin pula me kokë të prerë në çatinë e shtëpisë së tyre. “Derisa të ndryshojë mentaliteti i njerëzve, gjërat nuk do të ndryshojnë kurrë”, shton ajo.
"Duhet të mbjellim farën e ndryshimit, si prokurori Gratteri dhe të gjithë prokurorët si ai. Derisa të ndjekim hapat e këtyre njerëzve, do të ngecim këtu me 'Ndrangheta'-n në krye”.
Një vështrim sfidues merr papritur. "Më duhet të luftoj, të shkoj në vijën e parë dhe të bërtas në rrugët e këtij qyteti: 'Ndrangheta’ duhet të largohet nga këtu!' Ky nuk është qyteti i ‘Ndrangheta’-s, por qyteti i Matteos”.
Por, ndarja e kontrollit mbytës të “Ndrangheta”-s, do të kërkojë më shumë se një ndryshim në mentalitet: mafiozët do të duhet të kthehen kundër mafies, duke thyer "omertà"-n ose kodin e heshtjes.
Megjithatë, ka pak shtëpi të çmuara midis një grupi të themeluar mbi lidhje gjaku, në të cilin pabesi do të thotë të tradhtosh familjen tënde.
Ne gjurmojmë një, Luigi Bonaventura, i cili po dëshmon në gjyqin ndaj Mancuso-ve. Ai pranon të takohemi në veri të Italisë, diku jo larg vendit ku jeton, megjithëse nuk do të na tregojë saktësisht se ku është.
Dëshmia e tij ofron një pasqyrë të rrallë në punën e brendshme të mafiozëve dhe se si funksionon indoktrinimi i tyre.
Gjashtëmbëdhjetë vjet më parë, ai filloi të bashkëpunonte me policinë - me qëllim që, thotë ai, t'u jepte fëmijëve të tij lirinë që ai kurrë nuk e kishte dhe që atëherë ka jetuar nën mbrojtjen e dëshmitarëve.
Ai përdor emrin e tij, por e mbulon fytyrën me kapuç, në mënyrë që të mos njihet nga ata kundër të cilëve është kthyer.
“’Ndrangheta’ është një fis dhe nëse lind në atë familje, ndërkohë që është në luftë, nuk mund të bësh gjë tjetër, veçse të rritesh me nxitjen e urrejtjes dhe dhunës”, thotë ai. "Fjalët e përsëritura ishin gjithmonë të njëjta: "Vrasje. Vrasje. Vrasje”.
Ai kujton se është rritur "si një fëmijë ushtar", i është dorëzuar një armë në moshën 10-vjeçare dhe ka luajtur me armë të vërteta sikur të ishin lodra.
Pasi ishte trajnuar si ajo që ai e quan "një vrasës i qelizave të fjetura", ai u thirr të luftonte në moshën 19-vjeçare kur familja e tij ishte në konflikt me një tjetër. "Unë kam qenë i përfshirë në pesë vrasje", thotë ai. "Tre herë kam qenë dëshmitar dhe në dy kam kryer ekzekutimin”.
Ai pretendon se bashkëpunimi i tij ka çuar në dënimin ose arrestimin e më shumë se 500 të dyshuarve nga “Ndrangheta”. Po çfarë ndikimi do të ketë tek gjyqi ndaj mafies që po zhvillohet?
“’Ndrangheta’ nuk ka një kokë, nuk është ‘Cosa Nostra’ e Siçilisë, me një bos të bosëve që sapo rrëzohet, merr gjithçka me vete”, përgjigjet ai.
"’Ndrangheta’ është një përbindësh, një bishë me shumë koka dhe nëse njëra pritet, ka shumë të tjerë. Është çështje kohe, ndoshta 10 vjet, por klani Mancuso do të rigrupohet dhe ata do të kthehen më të fortë se ndonjëherë".
Është një prognozë pesimiste. Por në terren në Kalabri, shoqatat antimafie po punojnë për të edukuar brezin e ardhshëm dhe për të siguruar që të rinjtë e Italisë të largohen nga kthetrat e krimit të organizuar.
Megjithatë, tentakulat e mafies janë aq të gjata, infiltrimi i saj në shoqërinë italiane aq i thellë, saqë edhe Nicola Gratteri, autoriteti më i lartë i vendit ndaj 'Ndrangheta’-s, thotë se Italia nuk do të jetë kurrë e lirë nga zotërimi i saj.
"Mund të reduktohet shumë, por do të duhej një revolucion për ta luftuar atë. Ne kemi ende nevojë për një sistem më të fortë - dhe mbi të gjitha, ne duhet të investojmë në arsim dhe kulturë".
Kjo, këmbëngul ai, është ajo që bëri ndryshimin për të si djalë, ndërsa shumë nga miqtë e tij të fëmijërisë u futën në grackën e “Ndrangheta”-s.
"Nëse do të kisha lindur njëqind metra poshtë rrugës, do të kisha qenë sot një bos mafioz, - vëren Gratteri. - Por unë kam qenë me fat, sepse kam lindur në një familje me njerëz të ndershëm. Shumë nga shokët e mi të klasës janë vrarë me një armë gjahu, të tjerë i kam arrestuar për armë ose drogë".
Ai kujton se ishte vendosur në Majemi kur një ish-shoku i shkollës u arrestua me 800 kg kokainë në anijen e tij me vela.
"Më tha se i kishte shkatërruar jetën. Unë i thashë: shiko, ti ende mund t'i ndryshosh gjërat, ka mundësi për të bashkëpunuar, por ai refuzoi".
Në këtë betejë për shpirtin e Italisë, pyes se cila palë fiton: mafia apo shteti? Ai buzëqesh. "Është një barazim. Për të fituar, ne duhet të ndryshojmë rregullat e lojës, me një sistem burgjesh mjaft të fortë për të dekurajuar kriminelët".
Hero për shumëkënd, armik i disave, Gratteri duket disi një figurë e izoluar dhe pa frikë të zgjedhë zënkat dhe të shkulë gurët në nivelin më të lartë. Pra, a është penduar 64-vjeçari?
"Jo", - përgjigjet ai. "Ndoshta mund të kisha bërë më shumë - edhe pse nuk ishte e mundur nga ana njerëzore. Unë kam bërë punën më të mirë në botë - dhe do të vazhdoj për aq kohë sa të mundem".
Prokurori ndalon, duke mbledhur mendimet e tij. "Gjithçka në jetë ka një çmim, jo? Për të pasur një jetë normale, do të më duhej të ecja më ngadalë. Ndoshta do të më duhej të punoja më pak. Por do të isha ndjerë si frikacak. Dhe të jetosh si frikacak, nuk ka kuptim për mua".
Ndërsa e mbyllim kohën me të, ai kontrollon telefonin e tij. "Mblidhini shpejt", udhëzon ai, "dhe nxirrni çantat tuaja, më duhet ta mbyll këtu dhe të shkoj".
Me një shtrëngim duarsh të shpejtë, kryetari i anti-mafies italiane niset për të luftuar betejën e tij të radhës.
Burimi: BBC: Përshtati në shqip: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
