Mynihu po lufton kullat

Nëse shikoni Mynihun në një ditë të pastër, do të mahniteni nga pamja Alpeve.

Vija ajrore e qytetit të tretë më të madh gjerman është tërësisht e pastër nga ndërtesat e larta, për shkak të një moratoriumi të vendosur 20 vite më parë, për ndërtesat mbi 100 metra. Këtë limit e kalon vetëm katedralja bavareze, 109 metra, e ndërtuar në vitin 1524.

Por kisha 5 shekullore shumë shpejt do të ketë konkurrencë. Dy kulla nga 154 metra të larta, të dizenjuara nga arkitektë zviceranë do të ndërtohen në zemër të qytetit. Projekti ka nxitur kritika dhe kundërshtime, jo vetëm se do të bllokojë pamjen, por sepse do të nisë një vrull ndërtimi kullash.

Në një dokument politikash të lëshuar në qershor 2023, qyteti theu moratoriumin 19-vjeçar të kullave dhe u deklarua i hapur për ndërtime më të larta, megjithëse nën kushte të rrepta. Për të nënvizuar atë që e sheh si rrezik të mundshëm për horizontin e Mynihut, grupi aktivist Hochhaus Stop (“Stop Kullave”) së fundi publikoi një hartë interaktive me vizualizime që tregon se si mund të dukej Mynihu nëse do të ndërtoheshin kulla në të gjitha zonat ku politika e re e qytetit tha se tani mund të konsiderohen. Grupi po kërkon gjithashtu një referendum të ri mbi këtë çështje për të ndaluar lejet e kullave, një proces që do të kërkonte 25,000 nënshkrime peticioni nga banorët e verifikuar të Mynihut.

Debati shkon më thellë sesa zhvillimi në fjalë. Ashtu si shumë qytete gjermane, Mynihu po lufton me një krizë strehimi dhe ndërtesat më të larta të apartamenteve shihen si mënyra për të lehtësuar mungesën e shtëpive të reja. Por kritikë si Hochhaus Stop e shohin perspektivën e zhvillimit të ndërtesave të larta si një kërcënim për karakterin thelbësor të qytetit, i cili rrezikon ta transformojë atë në diçka që i ngjan qendrës financiare të Frankfurtit, qendra e të cilit dominohet nga rrokaqiejt.

Një ndryshim i tillë mund të kërcënojë gjithashtu të përmbysë dekada të të ashtuquajturës Linja e Mynihut, një qasje e planifikimit komunal që synonte të balanconte stilet tradicionale dhe bashkëkohore të ndërtimit pas shkatërrimit të Luftës së Dytë Botërore. Kjo e la kryeqytetin e rindërtuar bavarez disi më afër karakterit të tij të paraluftës sesa qytete si Frankfurti apo Këlni, duke u shoqëruar me perceptimin brenda Gjermanisë për Mynihun si një nga qytetet kryesore më konservatore të vendit.

Projekti në qendër të debatit është një propozim nga zhvilluesi Ralf Büsch për të përshtatur një magazinë të madhe të përpunimit të parcelave të zyrës postare të viteve 1960 në një vend kulturor dhe argëtues në pronësi private, të ngjitur nga një palë kate të larta. Kompleksi do të sigurojë afërsisht 1,100 shtëpi – gjysma do të shiten ose merren me qira nën normën e tregut, thotë zhvilluesi – si dhe zyra, shitje me pakicë, objekte mjekësore dhe kujdesi për fëmijët dhe – kjo është Bavaria – një “kopsht birre panoramike”.

Ndërsa vendi i Sallës së Postës së Paketave, siç quhet objekti i ish-zyrës postare, nuk është në qendër të Mynihut, kullat e saj ka të ngjarë të jenë të dukshme nga trualli i Pallatit barok Nymphenburg, një kompleks spektakolar që tërheq mbi 300,000 vizitorë çdo vit.

Përveç shqetësimeve estetike, Hochhaus Stop dhe aktivistë të tjerë kundër kullave vënë në dyshim idenë se ndërtesat e larta lehtësojnë presionin e banesave, pasi shumë shembuj modernë janë ndërtuar për qiramarrësit më të pasur të cilët tashmë kanë mundësi strehimi dhe angazhimet për strehim të përballueshëm mund të përfundojnë duke u pakësuar. Grupi ngre disa kundërshtime të tjera për kërkesat për energji dhe përdorimin e tokës të ndërtesave të larta, si dhe për atë që prania e tyre do të sinjalizonte për banorët e Mynihut:

Mbetet pyetja se çfarë përbën në të vërtetë një “qytet kozmopolitan”, një “metropol”. A janë kullat e larta, fasadat elegante prej xhami dhe arkitektura e vetme e pavarur? Apo është një shoqëri urbane kozmopolite dhe gjithëpërfshirëse, në të cilën të gjithë njerëzit, pavarësisht prejardhjes shoqërore, mund të marrin pjesë në jetë?

Ndërsa faqja e internetit e Hochhaus Stop përmban vizualizime të një horizonti të rrethuar nga muret e kullave, udhëzimet e rishikuara të qytetit kufizojnë ndërtimin e lartë në të ardhmen në vende jashtë grupit historik qendror të majave dhe dokumenti paralajmëron për “rrezikun e grumbullimit të vëllimeve falë perspektivës ose një efekti i distancës” që do të thotë se “ndërtesa të pavarura ndoshta me proporcion të mirë më pas bashkohen në një si një masë problematike në dukje e padiferencuar”.

Mynihu nuk është i vetmi qytet i madh që shqetësohet për estetikën e lartë. Aq e madhe ishte protesta publike me mbërritjen e Tour Montparnasse të Parisit 210 metra të lartë në vitin 1973, saqë ndalimi i çdo kulle brenda kufijve të qytetit historik ka mbajtur që atëherë.

Në Londër, ndërkohë, planifikimi i çrregullt ka krijuar një situatë në të cilën disa ndërtesa shumë të neveritshme lejohen të dominojnë horizontin, por të tjerat ndalohen për bllokimin e pamjeve në distanca të mëdha. Edhe qytetet e famshme për rrokaqiejt e tyre mund të përplasen për këtë temë, siç tregohet nga polemikat e fundit në qytetin e Nju Jorkut rreth “rrokaqiejve” të rinj që grumbullojnë pamjet e monumenteve më të njohura si Empire State Building.

Por si një qytet që ka përbuzur prej kohësh rrokaqiellin, Mynihu është një arenë veçanërisht pasionante për këtë mosmarrëveshje. Aktualisht, fati i planit të kullës është në ajër: Një shumicë e ekspertëve të pavarur të konsultuar nga qyteti gjatë rishikimit të tij të planifikimit ishin në favor të miratimit të tyre, por një konsultim publik nuk ka përfunduar. Nëse aktivistët ia dalin të nxisin opinionin publik, Mynihu mund të mbajë ende linjën në kufijtë e tij historikë të lartësisë.

Burimi: Bloomberg/ Gazetasi.al