E kam të vështirë ta imagjinoj se mes ushtarëve rusë që kanë pushtuar Ukrainën ditët e fundit, është një 27-vjeçar në kërkim të së vërtetës siç ishte Tolstoi në 1855, kur po luftonte në Luftën e Krimesë, disa kilometra në jug të vijës aktuale të zjarrit. Raportet e tij nga Sevastopoli tërhoqën menjëherë publikun rus, sepse ishin të vërteta. Në kuptimin që ata e treguan luftën si Homeri, përmes dashurisë, dhimbjes, vuajtjes, gjakut, kotësisë dhe kufomave të palavdishme. Në një kohë kur të tjerët shkruanin për heronj, parulla, atdhe dhe shpata vezulluese, të gjitha bëheshin për të mashtruar veten e tij.
Edhe në këtë pikë të “luftës së Putinit”, kufiri midis Europës së sotme dhe asaj të nesërme, si lufta e Krimesë, e zhvilluar nga standardi Tolstoi, ekziston një nevojë e madhe për të vërtetën.
Tashmë në Sevastopol nuk ishte e lehtë të theksoheshin aspektet e shumta të tij, sepse nga njëra anë ishte perandoria e carit që nuk donte të hiqte dorë nga Mesdheu, dhe nga ana tjetër një koalicion francez, anglez, osman të mbajtur së bashku nga një lëmsh arsyesh të pazgjidhshme.
Por në këtë betejë për Kievin është edhe më e ndërlikuar, pasi logjika e agresionit rus mbetet në shumë mënyra e padepërtueshme. E sigurt është se me të vdekja është kthyer në Europë. Dhe se argumentet me të cilat Putin u përpoq të justifikonte sulmin bazohen në manipulimin e së vërtetës dhe gënjeshtrës.
Le të marrim rikonstruksionin e tij “historik” të disa ditëve më parë, që më pas doli të ishte shpallje lufte. Janë të paktën tri gjëra që ushtari ynë hipotetik rus që kërkon të vërtetën duhet të dijë në lidhje me të: Së pari, se vendi ku ai po lufton është i pavarur nga shpërbërja e BRSS në 1991, me vendim të banorëve të tij, duke përfshirë ata të Donbas dhe Krimeas; se deri atëherë, përveç periudhës 1917-1920, Ukraina kishte qenë pjesë e një entiteti politik të sunduar nga Moska, dhe kjo pasi në vitin 1654 kozaku Bohdan Khmelnytsky ia kishte ofruar Carit; dhe se përpara atij momenti fatal, që nga formimi i saj, Ukraina kishte qenë pjesë e Komonuelthit Polako-Lituanez, një armik i betuar i Rusisë cariste.
Sipas fjalëve të Putinit të ditës së kaluar, nuk ka asnjë gjurmë të gjithë kësaj. Ai na tha se Ukraina nuk ka ekzistuar kurrë dhe se Ukraina moderne do të ishte një krijesë e Leninit dhe bolshevikëve, por pa hyrë në meritat e fakteve. Përndryshe, do t’i duhej të shpjegonte pavarësinë e saj në vitet e para të revolucionit, të shënuar nga përplasja midis antikomunistëve “të bardhë” dhe bolshevikëve “të kuq”, e cila ishte pasoja logjike e asaj që Ukraina kishte qenë gjithmonë në shekujt e mëparshëm: një “Rusi e vogël” e dallueshme nga ajo më e madhe. E cila, siç shkroi Gogol në veprat e tij të hershme, u farkëtua nga një përzierje popujsh dhe nga kozakët e Dnieper, të cilët e pajisën atë me gjuhën, fenë, kulturën dhe muzikën e tij popullore.
Dhe nëse ushtari ynë hipotetik rus i drejtuar për në Kiev do të ishte vërtet po aq i uritur për të vërtetën sa ishte Tolstoi, në vend të mitologjisë së ëmbël të Putinit, do t’i duhej t’u përkushtohej miteve themeluese të popullit të tij, duke filluar me atë të pararendësit të “Rusisë së Kievit” e Rusisë moderne. Ai do të zbulonte se është më kompleks nga sa duket, në kuptimin që, si çdo mit që respekton veten, i jep vetes një numër të pafund interpretimesh.
Natyrisht, është në Kiev, dhe përgjatë Dnieper, që fati i të gjithë rusëve është përmbushur. Nuk ka asnjë dyshim për këtë. Por kjo ndodhi para vitit 1000, në kohën e konvertimit të Vladimirit të Shenjtë, kur Moska nuk ishte ende Moska, nuk ishte ende Roma e Tretë, kur fuqia djallëzore dhe qiellore e carëve nuk banonte ende mes njerëzve.
Prandaj, principata e Kievit i paraprin asaj të Moskovës në kohë, me gjithë respektin e duhur për Putinin që i pëlqen të rishkruajë historinë. Dhe për këtë arsye nuk është e vërtetë siç na tha një natë tjetër se në vitin 1991 Ukraina u bë sovrane jashtë mase, për shkak të Leninit dhe qasjes së tij konfederale. Çështja e Ukrainës, Lenini dhe Stalini, e kishin trashëguar atë. Dhe duke mos qenë në gjendje ta zgjidhnin në mënyrën e tyre, sepse me identitetet kombëtare kishte pak për të bërë siç kuptohej në shekullin e nëntëmbëdhjetë, ata e tërhoqën zvarrë me vete as më shumë e as më pak siç kishin bërë carët. Dhe kështu Ukraina u bë e pavarur dhe sovrane falë historisë, gjeografisë dhe besimit të popullit të saj, dhe jo sipas dëshirës së një njeriu apo një grushti njerëzish.
Tani të gjithë e dinë se pasi të zbulohet e vërteta, nuk mund të vazhdohet si më parë. Ashtu si kur shpërthen befas një luftë që na shqetëson dhe ne e kuptojmë se nuk mund të jetojmë më duke pretenduar se asgjë nuk ka ndodhur. Për shembull, peshkopi Tolstoi, pasi zbuloi të vërtetën për luftën, që është marrëzia e Sevastopolit, shënoi në ditarin e tij se së shpejti do të linte ushtrinë për t’u bërë shkrimtar. Epo, ndoshta ndërsa luftojmë betejën për Kievin, të gjithë duhet të shkruajmë diçka të rëndësishme në ditarët tanë, qoftë edhe vetëm për faktin se shkrimi, në momente si këto, na pastron mendjen. Dhe kush e di nëse sapo gënjeshtrat e Putinit janë ekspozuar dhe para se ai të njolloset me shumë tmerre, ushtari ynë hipotetik rus në kërkim të së vërtetës mund të mos bëjë të njëjtën gjë, ndoshta duke e lënë veten të udhëhiqet nga ushtari-shkrimtar i Sevastopolit.
Në maj të vitit 1855, ndërsa “mijëra bomba, topa dhe plumba vazhdojnë të fluturojnë nga muret në llogore dhe nga llogoret në mure”, Tolstoi fillon të fantazojë për një plan të çuditshëm paqeje. Duhet të fillonte duke dërguar një ushtar në shtëpi për secilën anë, dhe pastaj një të dytë, dhe pastaj një të tretë dhe një të katërt … Derisa mbeti nga një ushtar në secilën anë, në mënyrë që të zgjidhim luftën me një duel. “Ky argument mund të duket paradoksal, por është i saktë”, vëren ai. Sepse ku është shkruar që duhet të jetë detyrimisht njëqind mijë kundër njëqind mijë dhe jo tetëdhjetë mijë kundër tetëdhjetë mijë, ose njëzet mijë kundër njëzet mijë, ose njëzet kundër njëzet ose një kundër një?
“Asnjë nga këto gjëra nuk është më logjike se të tjerat. Kjo e fundit, nga ana tjetër, është shumë më logjike, sepse është më humane”, siguron Tolstoi. Aq shumë “çështja që diplomatët nuk e kanë zgjidhur nuk zgjidhet as me barut e gjak”. Dhe kjo është e vërteta e Sevastopolit, e Kievit dhe të të gjitha luftërave që ne do të vazhdojmë të luftojmë ende.
Marrë nga La Repubblica, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
