Disa nga kryeveprat më të mëdha në historinë e artit kanë si protagonist Krishtin dhe në të njëjtin kontekst Lindja e Krishtit bëhet një nga temat më të përfaqësuara në pikturë që nga shekulli i katërt. Ngjarjet e lindjes së Jezusit përshkruhen në “Ungjujt e Fëmijërisë”, ato të Lukës dhe Mateut, të cilët për këtë arsye janë burimi kryesor i frymëzimit për paraqitjet e Lindjes së Krishtit. Episodet kryesore që përbëjnë rrëfimin janë lindja e dobët e Jezusit “në një grazhd sepse nuk kishte vend për ta në hotel” (Luka 2,7), adhurimi i barinjve, të cilët përfaqësojnë pjesën më të margjinalizuar të popullit të Izraelit dhe vizita e magjistarëve që erdhën nga lindja duke ndjekur yllin, simbol i paganëve që shfaqin besimin e tyre në Fëmijën Jezus.
Andrea Mantegna – Adhurimi i barinjve
“Adhurimi i barinjve” është ndër veprat që i atribuohen fazës rinore të veprimtarisë së tij. Puna me përmasa të vogla besohet se është porositur nga Borso Este me rastin e qëndrimit të dytë të artistit në Ferrara në 1450-1451. Skena është vendosur jashtë, me Marian në qendër, e cila adhuron Fëmijën të gjunjëzuar në një shkallë guri, ndërsa në të djathtën e tij Shën Jozefi është duke fjetur dhe në të majtë dy barinj përkulen me devotshmëri në një qëndrim lutjeje.
Gjumi i Shën Jozefit, i përfaqësuar mënjanë, kujton funksionin e tij si kujdestar i Virgjëreshës dhe Fëmijës. Biseda mes Virgjëreshës dhe Fëmijës, e rrethuar nga engjëj të vegjël që solemnizojnë ngjarjen, karakterizohet nga një intimitet i konsiderueshëm. Jezusi përshkruhet në një pikëpamje virtuoze. Në të majtë ka edhe një kopsht të rrethuar (që simbolizon virgjërinë e Marisë), ku janë disa dërrasa që i referohen kasolles ku u bë Lindja e Krishtit.
Në të djathtë, një peizazh i gjerë që hapet në thellësi, i përshtatur nga dy male të ndërtuara me shkëmbinj të tejdukshëm. Në distancë, në të djathtë, mund të shihni barinj të tjerë dhe një pemë të madhe që duket se kujton formën e Kryqit të Kalvarit, duke paralajmëruar Mundimin e Krishtit.
Jean Fouquet – Maria dhe fëmija
Rreth vitit 1450 Etienne Chevalier, djali i një sekretari të mbretit, porositi piktorin e ri francez Jean Fouquet, një nga piktorët flamandë, për kishën e Melun, nga e cila “Madona dhe fëmija” ndodhet tani në Muzeun Koninklijk voor Schone Kunsten nga Antwerp. Puna u porosit për një altar në katedrale në kujtim të Agnès Sorel, zonja e Charles VII e cila vdiq në 1450.
Piktura shfaq Virgjëreshën në fron, e cila zbulon gjoksin për të ushqyer fëmijën me gji, e rrethuar nga një turmë kerubinësh blu dhe serafinësh të kuq (ngjyrat e tyre të kujtojnë përkatësisht mençurinë dhe dashurinë e Zotit), të cilat mbushin të gjithë sfondin.
Maria është vendosur në një kompozim piramidal, ashtu si sinteza gjeometrike e formave të saj (fytyra ovale, gjoksi sferik), poza dhe qëndrueshmëria e fëmijës janë frymëzuar nga Rilindja fiorentine. Drita e studiuar në mënyrë analitike, si në gurët e çmuar të fronit dhe kurorës, dhe shija për vijën e konturit janë karakteristikë e një marke më të pastër nordike.
Filippo Lippi – Adhurimi i fëmijës i Shën Vincent Ferrer
“Adhurimi i fëmijës” së Shën Vincent Ferrer është një tempera në dru (146,5 × 156,5 cm) midis 1455 (viti i kanonizimit të Shën Vincent Ferrer) dhe 1466 ( viti në të cilin Lippi u largua nga Prato). Pjesa e altarit, më parë në kishën e San Domenico në Prato, tani ruhet në Muzeun Qytetar. Tema e Adhurimit të Fëmijës ishte shumë e shpeshtë në fazën e pjekurisë së piktorit dhe variacionet e saj të shumta datojnë të gjitha që nga periudha e Pratos (1452-1466).
Shën Vincent Ferrer u kanonizua në vitin 1455 dhe që atëherë ka qenë një model i rëndësishëm në kulturën domenikane, si një simbol i luftës kundër herezisë në mbrojtje të Kishës. Në qendër është Fëmija me Marian dhe Shën Jozefin në adhurim në të dyja anët; në të majtë Shën Gjergji gjithashtu në adhurim, ndërsa në të djathtë është vizioni i Krishtit i Shën Vincent Ferrer. Së fundi, në sfond janë dy barinj dhe në sfond engjëjt.
Kompozicioni dhe dizajni i përgjithshëm janë pothuajse me siguri vepër e Lippit, ndërsa pjesë të mëdha të ekzekutimit duhet t’i atribuohen mjeteve ndihmëse të punëtorisë, me përjashtim të Marias, Fëmijës dhe Shën Vincent, të pikturuara nga mjeshtri. Për Shën Jozefin janë përmendur edhe emrat e Filipinos dhe Botiçelit.
Sandro Botticelli – Lindja mistike
“Lindja mistike” i përket fazës së fundit të veprimtarisë së piktorit. Është një pikturë vaji në kanavacë (108,5 × 75 cm) e datës 1501 dhe ruhet në Galerinë Kombëtare në Londër. Tema, Lindja e Krishtit, interpretohet si një adhurim i Fëmijës. Në qendër është shpella e Lindjes së Krishtit, e shpuar në anën e pasme për të lënë një pamje të drurit dhe e mbuluar nga një çati prej kashte e mbështetur nga trungje, me Fëmijën në qendër në një shtrat të mbuluar me një leckë të bardhë, Virgjëreshën gjigante djathtas dhe Jozefi adhurues dhe meditues në të majtë.
Veçanërisht Botticelli-t duhet t’i ketë lënë shumë përshtypje figura e fratit dhe në të gjitha veprat e tij të fazës së fundit, që nga vitet tetëdhjetë e këndej, vërehet një tërheqje drejt formave fetare gjithnjë e më dramatike, të karakterizuara nga konvencione qëllimisht stilistike arkaike, e cila e la artistin thelbësisht të izoluar në panoramën artistike të kohës.
Albrecht Durer – Lindja e Krishtit
Lindja daton në vitin 1504 dhe është pjesë e triptikut të Altarit Paumgartner, i mbajtur në Alte Pinakothek në Mynih, i porositur nga Durer në 1948 nga Stephan dhe Lucas Paumgartner.
Lorenzo Lotto – Lindja e Krishtit
Në 1523 Lotto pikturoi “Lindja e Krishtit”, një panel i vogël (46 x 36 cm) i mbajtur në Galerinë Kombëtare të Arteve në Uashington. Lorenzo Lotto në këtë periudhë ishte gati të përfundonte qëndrimin e tij në Bergamo, një periudhë që përfshin vitet midis 1512 dhe 1525, e cila karakterizohet nga një “misticizëm afektiv” dhe një sens magjik i futur në vepra falë përdorimit të dritës. Lindja e Krishtit, e destinuar për një shtëpi private, duke pasur parasysh madhësinë e saj të vogël, është një pikturë e krijuar për përkushtimin e një familjeje. Në pikturë, personazhet e shenjtë janë vendosur në plan të parë, aq sa e vendosin vëzhguesin në një pozicion të privilegjuar. Ne nuk shikojmë brenda nga jashtë, skena shihet nga brenda; ekziston një kusht i afërsisë së besimtarëve me misterin që zbulohet.
Tiziano – Familja e Shenjtë me një Bari
“Familja e Shenjtë me një Bari” është një pikturë vaji në kanavacë (99 × 137 cm) nga Tiziano, e raportuar rreth vitit 1510 dhe e mbajtur në Galerinë Kombëtare në Londër. Në një peizazh idilik rural, Familja e Shenjtë, e ulur në prehje, i ofron Fëmijës adhurimin e një bariu, të vendosur nga pas dhe me kokën në profil në të djathtë.
Karavaxho – Lindja e Krishtit
“Lindja e Krishtit” është pikturuar me teknikën vaj në pëlhurë (298 x 197 cm) në vitin 1609 dhe nuk dihet se ku ndodhet tani, pasi është vjedhur në vitin 1969 nga kisha e San Lorenzos në Palermo. Piktura u porosit në vitin 1609 nga kompanitë e Cordiglieri dhe Bardigli dhe u krijua menjëherë në qëndrimin shumë të shkurtër të Karavaxhos në Palermo. Telajo përshkruan Lindjen e Krishtit me një rrëfim autentik realist që e bën skenën “të prekshme”.
Çdo personazh është kapur në një qëndrim spontan: Shën Jozefi na kthen shpinën dhe është i mbështjellë me një mantel të çuditshëm të gjelbër. Figura në të majtë është Shën Lorenzo. Maria, këtu me pamjen e një gruaje të zakonshme, ka një aspekt jashtëzakonisht melankolik dhe ndoshta tashmë paralajmëron fundin e djalit të saj, të vendosur në një shtrat të vogël kashte. Pikërisht mbi fëmijën është një engjëll rrëshqitës, një simbol i lavdisë hyjnore. Ajo që i jep një dramë të veçantë ngjarjes është loja e ngjyrave dhe dritave që karakterizojnë këtë fazë krijuese të piktorit.
Rubens – Adhurimi i barinjve
“Adhurimi i barinjve” është një pikturë vaji në pëlhurë (300 x 192 cm) e punuar në vitin 1608. Ajo u njoh në fillim të shekullit të njëzetë nga historiani i madh Roberto Longhi, i cili e identifikoi edhe si “Nata”. Paraqitet momenti në të cilin barinjtë arrijnë në kasollen e lindjes së Krishtit. Virgjëresha shfaqet duke u treguar barinjve fëmijën e saj, pas Shën Jozefit dhe në të majtë të kompozimit dy figura mashkullore dhe dy femra. Një vorbull prej katër engjëjsh mbështet një rrotull me njoftimin e lindjes së Shpëtimtarit.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
