.png)
Vetëm 20 % e të diplomuarëve në arsimin dhe formimin profesional arrijnë të sigurojnë punë. Edhe ata që arrijnë të sigurojnë një vend pune, konsiderojnë se nuk kanë punën e duhur dhe të paguar për të cilën janë diplomuar. Kjo situatë tregon që tregu i punës në vend është relativisht i dobët dhe nuk është në gjendje t'u mundësojë të rinjve të vënë në punë aftësitë e tyre profesionale të fituara në shkollë. Kjo tregon gjithashtu se furnizimi me fuqi punëtore profesionale është larg nga përmbushja e kërkesave që ka vendi.
Këto janë disa prej gjetjeve të një raporti të implementuar nga organizata GIZ dhe të financuar nga programi i qeverisë gjermane Proseed për tregun e punës së zanateve, të cilët për të realizuar studimin kanë kontaktuar 4000 të rinj të moshës 19-34 vjeç. Prej tyre, 800 janë studentë të diplomuar në shkollat e mesme profesionale në 2017-2018, dhe 3200 janë individë të trajnuar dhe të diplomuar në Qendrat e Aftësimit Profesional në vitin 2018.
Arsyet kryesore që këta të rinj nuk mbërrijnë në tregun e punës janë mungesa e eksperiencës dhe mungesa e informimit në 80% të tyre. Kjo, pasi nuk ka një urë lidhëse mes shkollave të arsimit profesional dhe tregut të punës. Po ashtu edhe pakënaqësia ndaj Zyrave Rajonale të Punës dhe centralizimi i tregut të punës në qytete të mëdha, janë faktorë të tjerë që pengojnë punësimin e të diplomuarve në arsimin profesional.
Janë kryer 771 intervista telefonike me të diplomuarit në shkollat e arsimit profesional dhe 2771 me të diplomuar në qendrat e kurseve profesionale. Marzhi i gabimit arrin në1.78%, gjë që e bën kampionin statistikisht të rëndësishëm për interpretimin e tërë popullatës.
Duke u nisur nga fakti që 38% e të anketuarve deklaruan se po vazhdojnë studimet e tyre, raporti referon se vendi nuk duket se është i përshtatshëm për t'u ofruar punë në të ardhmen (pas diplomimit). Niveli i papunësisë së të rinjve të diplomuar në vitin 2018, sipas INSTAT, ishte 28% në Shqipëri. Kjo manifestohet edhe me një rritje të vogël të përqindjes së studentëve të punësuar, ose që vazhdojnë studimet këtë vit.
Sa u përket të anketuarve, të cilët deklaruan se ishin të papunë në momentin e intervistës, shumica e tyre konfirmuan se nuk ishin të punësuar që nga diplomimi i tyre në shkollat përkatëse, ndërsa pjesa tjetër thanë që ata nuk mund të gjenin punë, ose ishin larguar vullnetarisht nga puna e fundit dhe aktualisht po kërkoni një të re. Ky është një tregues që shfaq një mungesë informacioni dhe udhëzimi që kanë të diplomuarit që nga përfundimi i shkollës dhe mungesë e lidhjes midis institucioneve të arsimit profesional dhe tregut të punës në vend.
Pothuajse të njëjtat rezultate, citon raporti, janë vërejtur edhe në studimin e një viti më parë.
Analiza tregon se të anketuarit të cilët deklaruan se po vazhdojnë studimin kanë një prirje për të studiuar në programe me kohë të plotë në shkollat ku janë aktualisht ose në Qendrat e Formimit Profesional. Ky është një tregues që për studentët ka rëndësi edukimi me kohë të plotë dhe është një shenjë pozitive e potencialit të lartë për një forcë pune mjaft të kualifikuar në të ardhmen. Ky është gjithashtu një trend i konfirmuar në raportin e vitit të kaluar.
Shumica e të anketuarve të cilët deklaruan se ishin të punësuar në momentin e intervistës gjithashtu, thanë se janë të punësuar në 83% të rasteve në një kompani. Ky tregues paraqet që një kategori ndërmarrjesh, janë në gjendje të plotësojnë në një farë mase kërkesën për punë në Shqipëri, dhe është një tregues i cili ka mbetur në të njëjtin nivel me vitin e kaluar.
Në lidhje me sektorët e ekonomisë në të cilin maturantët kishin gjetur mundësi për t'u punësuar, shumica e të anketuarve zgjodhën "Tregtinë me shumicë dhe pakicë, restorante dhe hotele". Ky është një trend i vërejtur prej disa kohësh në Shqipëri. Zgjedhje të tjera qëndronin mes "Transportit dhe komunikimit" dhe "Energji, gaz dhe ujë", "Ndërtim", "Shërbime komunitare dhe shoqërore", "Financim, sigurim, pasuri të paluajtshme dhe shërbime të biznesit", duke dhënë kështu një pamje të sektorëve të ekonomisë që mban potencialin më të madh për punësim në vend. E njëjta prirje vihej re edhe në raportin e vitit të kaluar.
Shumica e të anketuarve ishin të punësuar në sektorin privat dhe jo në administratën publike ose OJQ-të. Ky është një tregues që flet për atë se sektori privat është shumë më i popullarizuar dhe tërheqës për të diplomuarit e rinj. Një masë e vogël, 4% e të anketuarve deklaruan se po planifikonin të largoheshin nga Shqipëria.
Të anketuarit të cilët thanë se ishin të punësuar vinin nga Tirana. Të tjerët ishin nga Vlora, Durrësi, Fieri dhe Korça, duke kuptuar tablonë e vendeve më tërheqëse për gjetjen e punësimit, përmes perspektivës së të diplomuarve të rinj në shkollat dhe qendrat e arsimit profesional. Ky është një trend i vërejtur edhe në raportin e vitit të kaluar, që tregon natyrën e centralizuar të Shqipërisë, ku puna është kryesisht në dispozicion në kryeqytet, e ndjekur nga disa qytete të mëdha.
Nga të diplomuarit e anketuar që ishin në punë, vetëm 55% e tyre konfirmuan që kanë përdorur njohuritë dhe kualifikimet e fituara në shkollat e asrimit profesional.
Shumica e të anketuarve konfirmuan se ishin të punësuar me kohë të plotë, e cila mund të shihet si një tregues se aftësitë e fituara gjatë shkollës, në një farë niveli, krijuan mundësinë e një punësimi të qëndrueshëm. Në këtë drejtim, ka pasur një shpërndarje pothuajse të barabartë të llojit të kontratave të punës. Kjo tregon se puna e qëndrueshme është ende një objektiv larg arritjes. E njëjta prirje vërehet në raportin e vitit të kaluar në pothuajse të njëjtat nivele.
Niveli i pagave të të anketuarve të punësuar është relativisht i ulët, që mund të jetë një tregues i një ekonomie të dobët në përgjithësi, dhe është një tregues që përputhet me raportin e vitit të kaluar.
Shumica e të anketuarve të papunë deklaruan se arsyeja kryesore për të mos gjetur punë akoma ishte mungesa e përvojës që ata kanë dhe fakti që nuk kishte punë në Shqipëri. Ky rezultat sugjeron që mund të jetë e nevojshme të krijohet një lidhje midis shkollave profesionale dhe kompanive private ose institucioneve shtetërore që kanë nevojë për aftësi profesionale, në format e stazhit ose programeve të punës/studimit. Ky tregues siguron rezultate paksa të ndryshme nga raporti i vitit të kaluar ku shumica e të anketuarve identifikuan si arsyen kryesore të papunësisë faktin që tregu i punës ishte i dobët dhe nuk kishte kërkesë për punë.
Kur u pyetën në lidhje me burimet e informacionit ose ndikimet që udhëzuan vendimet e anketuarve, shumica e të anketuarve konfirmuan duke u mbështetur në informacionin e marrë vetë, ose ato të siguruara nga anëtarët e familjes ose miqtë. Vetëm disa konfirmuan marrjen e informacionit nga shkollat. Kjo tregon që informacioni mbi udhëzimet për të diplomuarit e rinj është shumë informal në Shqipëri dhe se kanalet zyrtare të komunikimit nuk ekzistojnë. Kjo krijon një problem i cili rezulton në pamundësinë e shfrytëzimit të duhur të potencialit profesional të të diplomuarve nga shkollat dhe qendrat e formimit profesional. Ky trend është vërejtur pothuajse në të njëjtat nivele edhe në raportin e vitit të kaluar.
Shumica e të anketuarve konfirmuan se nuk janë regjistruar në Zyrat e Punës në dispozicion në Shqipëri. Ata shtjelluan më tej se ekzistonte një ndjenjë se kjo zyrë nuk ndihmon aspak në lidhje me mundësitë e punësimit dhe se Zyra e Punës ishte shumë larg nga vendndodhja e tyre.
Në raportin e vitit të kaluar kishte më shumë të anketuar që konfirmuan se nuk ishin në dijeni se ku ishin Zyrat e Punës, dhe vërehet një zhvendosje e shumicës së këtyre të anketuarve drejt përgjigjes se "Zyra e Punës nuk ndihmon". Kjo sugjeron që një pjesë e të diplomuarve të rinj këtë vit kanë qenë në gjendje të gjejnë zyrën, por janë akoma të pakënaqur me nivelin e shërbimit të ofruar atje.
Shumica e të anketuarve konfirmuan gjithashtu se ishin të kënaqur me programet e studimit në shkollaet e tyre përkatëse. Ky është një tregues që tregon se aspektet teknike të mësimit dhe studimit janë në rregull, ndërsa ndërhyrja sugjerohet në anën tjetër të tablos, domethënë në tregun e punës. E njëjta prirje vihet re në raportin e vitit të kaluar.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
