Më herët gjatë këtij muaji, OKB-ja nxori një raport ku i kërkonte bankave qendrore të rimendojnë qëllimet e tyre.
“Bankat duhet të kuptojnë se roli i tyre është përtej qëllimit 2% të inflacionit. Kjo politikë monetare ka ndikuar shumë pak në lehtësimin e çmimeve dhe ka rritur pabarazinë”, shkruante institucioni.
Dyshoj se financiaret do t’i kushtojnë rëndësi. Për ta OKB është një autoritet plot burokraci. As Jay Powell, kreu i bankës Federale SHBA, e as homologët e tij në Europë dhe Britani.
Mbi të gjitha, për bankierët objektivi 2% është një qëllim i shenjtë. Zyrtarët si Powell këmbëngulin se inflacioni po bie. Kjo është pjesërisht e vërtetë; çmimet e konsumit në SHBA për shtatorin ishin 3.7%, në Britani 6.7%.
Me burokraci apo jo, raporti i OKB është një sinjal i qartë i stuhisë. Kjo rikthen një pyetje që e kam bërë prej shumë kohësh; a ka kuptim të vazhdojmë të synojmë “2%” në një botë ku qartazi inflacioni do të vazhdojë të jetë i lartë? Po sikur ta lëmë “4%”?
Një nga drejtuesit rajonalë të Rezervës më tha këtë verë: ”Të gjithë po pyesin ‘a është 3% zëvendësuesi i 2%?
Këto pyetje vetëm do të shtohen muajt e ardhshëm, sidomos me shpalosjen e një konflikti të ri në Lindjen e Mesme.
Kjo nuk është domosdoshmërisht për shkak të skenarit që aktualisht po shqetëson disa investitorë –ky konflikt do të prishë furnizimin me energji në një mënyrë që përsërit goditjen e naftës të vitit 1973. Gjatë asaj krize, çmimi i naftës u trefishua, duke krijuar një spirale të çmimit të pagave në perëndim dhe duke dëmtuar rëndë rritjen.
“Këtë herë do të jetë ndryshe”, thotë Phil Verleger, një ekonomist i energjisë që u bë i tillë gjatë krizës së 1973-shit. Kjo është sepse rritja e energjive të rinovueshme, po mundëson largimin nga nafta dhe ngjarja të tilla e nxisin atë më tepër.
Por edhe nëse 1973-shi rikthehet përsëri, çmimet e naftës janë rritur tashmë dhe me shumë mundësi do të vazhdojnë të jenë të tilla, duke kufizuar mundësitë e rënies së inflacionit.
Ndërkohë kostot e punës në SHBA apo Britani, kanë pasur rënie të moderuara. Inflacioni i shërbimeve dhe i shtëpive janë në rritje.
Gjeopolitika po ripozicionon zinxhirët e furnizimit në një skemë inflacioniste dhe kjo mund të marrë për keq. Ray Dalio, themeluesi i Bridgewater, mendon se mundësitë për një ‘luftë të nxehtë globale’ janë 50% tani krahasuar me 35% para dy vitesh.
Kështu, rreziku që ndjek investitorët nuk është “vetëm” një ripërsëritje e viteve 1970, por edhe e viteve 1930 – dhe lufta priret të jetë inflacioniste.
Kjo do të thotë se problemi i rëndë për bankierët qendrorë është se çmimet nuk po formësohen më “vetëm” nga ciklet e kërkesës, të llojit që ata kanë shpenzuar dekada duke analizuar dhe duke u përpjekur të kontrollojnë; në vend të kësaj, siç e pamë për herë të parë gjatë pandemisë Covid-19, dhe po shohim tani sot, janë çështje furnizimi, për të cilat ata kanë shumë më pak mjete.
Për më tepër, disa ekonomistë dyshojnë se ciklet e kërkesës së konsumatorit amerikan po zbuten nga rritja e ndihmës së qeverisë, duke e zbehur më tej analizën e tyre tradicionale.
Kjo do të thotë se nëse bankat qendrore do të donin të ishin të sigurta se do të arrinin objektivin e tyre të inflacionit prej 2% në çdo kohë të afërt, atyre do t’u duheshin rritje shumë më të mëdha të normës nga sa prisnin fillimisht.
Për shembull, Kevin Hassett, ish-Këshilltar i Përgjithshëm Ekonomik i Shtëpisë së Bardhë, thotë se modelet që përdorin të ashtuquajturin rregullat Taylor sugjerojnë se normat e SHBA-së do të duhej të rriteshin nga 5.25% aktuale në 6 ose 7%; disa vlerësojnë edhe më të larta.
Rritjet në këto përmasa do të ishin të pazakonta për konsumatorët. Do të dëmtonte fort bankat, siç e pamë në fillim të këtij viti. Kompanitë jofinanciare do të vuajnë gjithashtu, duke pasur parasysh se borxhi i korporatave pothuajse 2 trilion dollarë duhet të rifinancohet në dy vitet e ardhshme.
Pra, çfarë do të bëjnë bankat qendrore? Të rrisni normat sa duhet për të arritur objektivin prej 2%? E pranoni publikisht se treshi ose edhe katra duhet të jenë objektivi i ri? Apo e minimizoni në heshtje qëllimin derisa diçka – ndonjë gjë – të ndryshojë faktorët e ofertës dhe/ose të na godasë recesioni i plotë?
Basti im është në opsionin e tretë. Është gjithashtu ndoshta më pak e keqja mes këtyre zgjedhjeve të pakëndshme. Por e arsyeshme apo jo, kjo strategji ka gjithashtu aromë hipokrizie – dhe, më e rëndësishmja, aromë impotence.
Sido që të jetë, pika kyçe që investitorët duhet të kuptojnë është se ndërsa ekonomistët dikur talleshin se bankat qendrore ishin “lojtarët e vetëm në qytet” sepse tregjet kërcenin nën melodinë e tyre, tani ato po eklipsohen nga gjeopolitika. Nuk është çudi që yield-et e titujve të borxhit vazhdojnë të rriten.
Burimi:FinancialTimes/Përshtati: Gazeta ‘SI’
Autore, Gillian Tett, redaktore e FT për ekonominë, financën dhe biznesin.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
