Kur Gjermania sulmoi Bashkimin Sovjetik në vitin 1941, Uinston Çurçill bindi Josef Stalin të pranonte disa gazetarë amerikanë dhe britanikë të qëndronin në Moskë për t’i treguar perëndimit si komunistët mundën nazistët. Më shumë se një duzinë gazetarësh e gjetën veten brenda hotelit Metropol, një ndërtesë e madhe e artit modern në afërsi të Sheshit të Kuq në Moskë, i cili strehonte një grup të larmishëm spiunësh dhe prostitutash staliniste. (Hoteli mbetet i hapur edhe sot, por me një klientelë tjetër.)
Gazetarët perëndimorë, më së shumti meshkuj, të gjithë të censuruar dhe të penguar për të udhëtuar , shpejt u gjendën në hall (dhe herë pas here në shtrat me) një grup grash që dyfishoheshin, si përkthyese dhe joshëse.
“Hoteli i Kuq” është një përrallë bindëse dhe shpesh e tmerrshme e degradimit moral dhe heroizmit të rastësishëm të treguar në mënyrë të shkëlqyer nga një reporter me përvojë, Alan Philps, i cili e njihte Moskën nga dora e parë në vitet e fundit të komunizmit.
Yjet që shndërrijnë më shumë në librin e Philips janë gratë joshëse, të kontrolluara nga policia sekrete, por që arritën të ruajnë integritetin e tyre. Ndër më të shquarat ishte Nadya Ulanovskaya, një ukrainase hebreje që kishte qenë revolucionare në vitet 1920. E pushuar në minutën e fundit pasi u dënua me vdekje nga skuadra e pushkatimit, ajo më pas u bë pjesë e një rrjeti spiunazhi sovjetik në Amerikë dhe gjetkë. Philps, i cili ka thirrur një gamë mahnitëse burimesh arkivore ruse dhe perëndimore dhe kujtime të paqarta, merr shumë nga autobiografia pak e njohur e Ulanovskaya, duke treguar se si kjo besimtare e zjarrtë e komunizmit humbi besimin në të.
Edhe para marrëveshjes së Çërçill me Stalinin, më herët, një gazetar e NY Times, me bazë në Rusi kishte shkruar një artikull të ashpër, i cili uk u publikua, se si Moska po ulte eficiencën e gazetarëve që shkruanin për TASS, Agjencinë Rusë të Lajmeve.
“Çdo korrespondent atje e di se puna e tij është krejtësisht e pavlerë.” Në të vërtetë, korrespondentët në hotel, të cilin ata e quajtën një “kafaz i praruar”, nuk lëshuan asnjë kritik në artikujt e tyre për tmerret e vendit të mbytur të Stalinit: varfërinë e përhapur dhe terrorin e imponuar nga NKVD, paraardhësi i KGB. Pika më ei turpshme e raportimit perëndimor ishte vizita grupore e orkestruar me kujdes në vitin 1944 në vendin e frikshëm të masakrës sovjetike të oficerëve dhe xhandarëve polakë në pyllin Katyn, të cilën trupa e shtypit ia atribuoi gjermanëve. Gjithsej rreth 22.000 polakë llogaritet të jenë vrarë atje dhe në vende të tjera nga NKVD.
Disa nga korrespondentët që i ishin nënshtruar ashpërsisë së censurës më vonë shkruan kujtime që me keqardhje pranonin se si ata nuk ishin në gjendje të përcillnin një pamje të vërtetë të realitetit sovjetik. Asnjë gazetar perëndimor gjatë luftës nuk ishte në gjendje të intervistonte Stalinin ballë për ballë, ndonëse dikush arriti ta tërbonte atë në një banket shtetëror duke bërë thirrje për një shtyp të lirë. (Ai më pas u largua menjëherë nga vendi.) Në mes të urisë që po mposhtte pjesën më të madhe të popullsisë, korrespondentët u trajtuan me vakte të shpeshta, gjigante.
Nga korrespondentët e përshkruar në “Hotelin e Kuq”, ndoshta ai që shkroi më të vërtetën ishte Arthur Cholerton i Daily Telegraph. Pas një pushimi në Britani atij iu refuzua rihyrja; përkthyesi dhe e dashura e tij u dënua me 15 vjet në gulag. Ekipi më i neveritshëm por më misterioz i hotelit ishte Ralph Parker, i cili shkroi mesazhe rrëqethëse pro-sovjetike si për NY Times ashtu edhe për Times të Londrës. Një ish-zyrtar i lartë i kgb-së shkroi në vitin 2001 se Parker ishte po aq i vlefshëm sa Kim Philby, agjenti famëkeq i dyfishtë britanik. Guy Burgess, një tjetër britanik që spiunoi për Rusinë dhe përfundoi në Moskë, i tha një vizitori: “Ne të gjithë mendojmë se ai është një agjent, por nuk mund të kuptojmë se në anën e kujt është.” Parker ishte i vetmi gazetar perëndimor që pati nderin të merrte nga Stalini një përgjigje për një pyetje me shkrim. Pas luftës, a do ta respektonte Bashkimi Sovjetik pavarësinë e Polonisë? “Pa dyshim,” erdhi përgjigja e pafytyrë mashtruese e Stalinit.
Efekti më i keq i raporteve false të korrespondentëve, të cilat maskonin tmerrin e regjimit, ishte se shumë nga lexuesit e tyre në Perëndim ishin të kënaqur të besonin se “Xhaxhi Josef” ishte një aleat i denjë me të cilin mund të vendoseshin marrëdhënie komode pas luftës. Shumë lexues u ndjenë të tradhtuar dhe të zemëruar kur kushtet e vendosura ndaj gazetarëve të gazetave të tyre u ekspozuan më vonë.
Pengesat ndaj raportimit të lirë me të cilat ballafaqoheshin korrespondentët perëndimorë vazhduan shumë kohë pas Stalinit. Por rreziku moral me të cilin gazetarët dhe akademikët perëndimorë kujdeseshin të mos ofendonin regjimin, për të mos humbur vizën, mbizotëroi deri në fund të komunizmit. Philps nuk bën asgjë për ta përshkruar Vladimir Putinin si një klon të diktatorëve të mëparshëm: regjimi i tij varet, ndër të tjera, nga një shtyp i nënshtruar në shtëpi dhe nga kënaqësia e hakerëve që vizitojnë nga jashtë. Por më pak gazetarë të huaj sot janë të gatshëm të luajnë lojën e tij.
Libri: The Red Hotel: The Untold Story of Stalin’s Disinformation War. By Alan Philps. 451 pages; $29.95.
Burimi:TheEconomist/Gazeta ‘SI’
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
