.png)
Nga Gazeta “SI”- Pallati i Kongreseve këto ditë do të shndërrohet në një treg të mirëfilltë librash. E them “treg” sepse, le ta pranojmë, panairi në vetvete ka pikërisht këtë kuptim: shitje librash për “konsumatorë” kulturorë. Një konsumator që, sigurisht, fillimisht gjykon nga kopertina – ç’ngjyrë ka, si e ka shkruar autori emrin, me çfarë fonti, sa i bukur është ai dhe sa libra ka shkruar (se ky i fundit është kriter i fortë estetik, siç dihet).
Në fund të fundit, në çdo treg, malli kontrollohet nga mbështjellja dhe, pasi e ke blerë, kupton nëse ia vlente të shijohej apo jo. Të paktë janë ata që hyjnë në panair pa e kthyer në ritual ecjesh pa cak, duke humbur disa orë të mira të tyret (dhe të të tjerëve që nxitohen, por pengohen nga soditësit filozofikë të korridoreve).
Disa, megjithatë, i kanë objektivat e qarta. Hynë vetëm, me shikim të përqendruar, si ninxha të letërsisë, dhe shkojnë drejt stendës që duan. Ka letërsi shqipe, të përkthyer, studimore, për fëmijë, për të gjitha shijet dhe mosshijet , aq sa lexuesi përfundon më konfuz se më parë. Por këtë vit duket sikur gjërat janë “më mirë”: numri i botimeve është më i ulët, çka, sipas logjikës së tregut, e bën më të lehtë përzgjedhjen.
Dikush thotë se ka rënë cilësia (dikush që ndoshta s’duhej ta thoshte), por për këtë dyshojmë. Dyshojmë aq sa do të dyshonim për ndonjë që, në hyrje të një tregu mallrash, të thotë se nuk gjen asnjë domate që vlen. Jemi mësuar me demotivime, por më shpesh me motivime pa arsye.
Si çdo vit, mbretëria i takon përkthimeve. Dostojevski vjen këtë herë nga dora e Agron Tufës , ngjarje kjo për çdo lexues serioz, apo të paktën për ata që e dinë kush është Dostojevski. Ribotimi i librave të Ervin Hatibit është tjetër moment festiv, e më pas vijnë të rinjtë, entuziastë, plot shpresë e rrethuar me libra të sapodalë nga shtypshkronja.
Tobias Xhaxhiu, me romanin “Imun”, pret lexuesit me buzëqeshje dhe mirënjohje të sinqertë ndaj kujtdo që, mes morisë së titujve, zgjedh pikërisht librin e tij. Vetëm pak më tutje, shtëpia botuese “Berk” ngjan me ndonjë forum rinor: gjallëri, buzëqeshje, djem e vajza të rinj (dhe, sigurisht, të lexuar) që ta përmbledhin çdo libër me një saktësi mbresëlënëse. Alemi, blogeri i njohur i librit, duket sikur ka lindur për këtë: të të bindë me entuziazëm se “ky libër është i mrekullueshëm”. Dhe me të drejtë, “Berk” ka me çfarë të mburret: Elvin Nuri, Gaspër Pali, Olsi Lelaj , janë autorë që vlejnë.
Përballë tyre, “Onufri” me stendën e vet të qetë e tradicionale, si një tempull që ruan aromën e Kadaresë dhe përpiqet ta rifreskojë me autorët e sotëm. Të premten e të shtunën pritet lëvizje e madhe, pasi aty do të jenë Mira Meksi, Besnik Mustafaj dhe Shpëtim Selmani.
Sigurisht, atypari gjenden edhe të tjerët , shkrimtarët që botohen pa pushim prej vitesh (shekujsh, ngjan), nga poezitë për “qoftëlargun” e deri te eksperimentet kinse-moderne. Një jetë mes dy sistemeve që, për disa, ka qenë aq e gjatë dhe trullosëse sa nuk shërohen dot më. Por kjo është temë tjetër, çështje muzeale. Edhe ata duan të mbijetojnë, me cdo formë ( kryesisht jashtëletrare)
Në qoshen tjetër të sallës, “Toena”, si zakonisht, bën zhurmë. Këtë herë me romanin “Kopshtari dhe vdekja” të Georgi Gospodinov, sepse, fatmirësisht, letërsia e mirë ende ka lexues, sado të zhurmshëm të jenë fqinjët.
Dhe ngjitur me Toenën janë françeskanët e mëdhenj, që rrinë në heshtje, të bardhë dhe gati të mermertë, sikur na vizitojnë nga bota e përtejme e Zotit.
Në thelb, pra panairi ngjan më shumë me një pazar të madh ku shitet çdo gjë: botuesit të shohin si portofol, shkrimtarët si target, dhe ti, lexuesi i shenjtë, thjesht kërkon diçka për ta lexuar në ndonjë mbrëmje dimri. Tre këndvështrime që rrallë takohen.
Ka disa lokacione masive në këtë panair. P.sh. në stendën e “Pegi”-t gjendet Neda Balluku me “trapin” e saj që po bën namin. Shqiptarët vdesin për histori rozë, aq më tepër kur këto histori na serviren në televizion sa herë u jepet mundësia. Strategji e mirë kjo për të shitur një libër. U fol për divorc dhe një libër që i dedikohet divorcit. Nuk e morëm vesh u divorcua më parë apo shkroi librin më parë. Jetike kjo çështje të cilën me siguri na e zbulon libri . Gjithsesi sforcot në emër të letërsisë janë të paparashikueshme e po ashtu legjitime.
Përballë, Mira Kazhani bën namin duke shitur libra. Histori motivuese që të japin forcë për të kuptuar të vërtetat e jetës. Gjithçka do të ishte më natyrale nëse sforcoja për të marrë poza do të ishte më e vogël se natyrshmëria e receptimit të librit te lexuesi, pa ia futur gishtat në sy. Por, në fakt, jemi në pazar, edhe pse e harrojmë herë pas here.
Ben Blushi është kudo: te Onufri, te Toena, te UET Press, te Pegi, por më së shumti në mendjen dhe zemrat e atyre që takimin me të e kanë ngjarjen e ditës. Dikush mysliman e dikush i pafe, të gjithë, pa përjashtim, zbuten para tij, qeshin dhe përfundojnë duke bërë foto me të. Në fund të fundit, edhe Beni nuk i ka seriozisht ato që thotë.
Edhe kështu, harta e panairit fillon e merr formë. Ishuj, gadishuj, kontinente, e mandej ujëra, shumë ujëra.
Ajo që të acaron më shumë në panair? Babëzia e stendarëve. Sapo afrohemi për të parë qetë ndonjë libër, ata të hidhen përpara me rekomandime të padëshiruara: “Merre këtë, është për Luftën e Dytë Botërore! Jo, merre këtë tjetrin, është për hebrenjtë! Po prit, kemi dhe një për palestinezët!”, metoda perfekte për të trembur lexuesin.
Ngjitemi në katin e dytë, aty ku mbretëron qetësia. Shtëpitë e vogla botuese me buxhete modeste, me çmime për metër katror më të ulëta, ekspozojnë botime fetare, për fëmijë, në anglisht, për të vegjël e të mëdhenj. Një hapësirë ku më në fund mund të marrësh frymë dhe të kuptosh se çfarë po sheh.
Ah, po, edhe Sazan Guri është aty, që shet një libër për 40 mijë lekë të vjetra dhe nëse merr dy, i merr po me të njëjtin çmim. Epo, në fund të fundit, jemi në pazar, apo jo?
Duke zbritur shkallët, i hedh një sy gjithë panoramës. Stenda plot drita, njerëz, çanta librash dhe fytyra të mbufatura nga lodhja dhe entuziazmi komercial. Për ta, koha është e shenjtë, aq më tepër kur bëhet fjalë për para. Dhe ndoshta kanë të drejtë, edhe pse një panair libri, në thelb, s’duhet të jetë vend pozash, arrogance apo imponimi – edhe pse, shpesh, është pikërisht kështu.
Të gjithë e dinë pse janë aty, secili me misionin e vet, përveç atij të vetmit që ka vërtet rëndësi: lexuesit, që, i bekuar e i hutuar njëkohësisht, endet për të gjetur një libër që ia vlen. Fundja, a nuk është kjo pikërisht ajo që ndodh në çdo pazar
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
