.png)
Shqipëria është zyrtarisht e prekur nga gripi i shpendëve. Vendi ynë tashmë është i eskpozuar ndaj rrezikut të një pandemie të mundshme, frikë që e kanë pasur edhe shkencëtarët duke parë përhapjen e gripit të shpendëve në të gjithë botën.
Një person në Misuri, Amerikë është infektuar me gripin e shpendëve H5N1 në rastin e parë në një individ pa lidhje me punën në fermë.
Rreziku për publikun e gjerë mbetet i ulët, por ekspertët janë të shqetësuar për mundësinë që virusi të evoluojë dhe të përhapet më lehtë nga zogjtë te gjitarët e tjerë dhe në fund tek njerëzit.
Në qershor, Organizata Botërore e Shëndetësisë njoftoi se H5N2, një nëntip i gripit të shpendëve i pa konfirmuar kurrë më parë te njerëzit, ishte identifikuar në një burrë që vdiq në Meksikë.
Çfarë duhet të dini për gripin e shpendëve, simptomat dhe trajtimin e tij, nëse duhet të konsumoni vezë apo qumësht si dhe rrezikun për njerëzit dhe kafshët shtëpiake.
Çfarë është gripi i shpendëve?
Gripi i shpendëve është një sëmundje e shkaktuar nga viruset e influencës A që përhapet gjerësisht te shpendët e egër, veçanërisht te zogjtë ujorë, zogjtë grabitqarë dhe shpendët e ujit, por edhe te zogjtë shtëpiak si shpendët.
Sipas Organizatës Botërore për Shëndetin e Kafshëve, viruset e gripit të shpendëve mund të mbijetojnë për periudha të gjata në temperatura të ftohta në sipërfaqe të tilla si pajisjet e fermave, duke i lejuar ata të përhapen midis fermave.
A mund të infektohen njerëzit nga gripi i shpendëve?
Është e rrallë, por njerëzit mund të infektohen me gripin e shpendëve në përgjithësi nëse bien në kontakt të ngushtë me zogjtë e infektuar, qofshin zogjtë të ngordhur apo të gjallë, ose me sipërfaqe që mund të jenë kontaminuar nga pështyma ose feçet e një zogu të infektuar.
Megjithëse virusi është zbuluar te gjitarët e egër më së shumti, ndoshta nga ngrënia e shpendëve të egër të infektuar. Ekspertët thonë se virusi paraqet një rrezik të ulët për njerëzit.
Të paktën 14 njerëz në Shtetet e Bashkuara janë infektuar me gripin e shpendëve këtë vit, duke përfshirë personin e parë që u testua pozitiv pa ndonjë ekspozim të njohur ndaj kafshëve të sëmura ose të infektuara.
Infeksionet e gripit të shpendëve mund të variojnë nga raste të lehta si konjunktiviti, një infeksion i syve që mund të ndodhë pas trajtimit të materialit të kontaminuar dhe më pas prekjes së syve, deri te infeksionet më serioze, por të rralla të frymëmarrjes, thonë ekspertët.
Virusi zakonisht nuk infekton traktin respirator të njeriut, sepse njerëzit nuk kanë receptorë në fyt, hundë ose në rrugët e sipërme të frymëmarrjes që janë të ndjeshëm ndaj llojit aktual të gripit të shpendëve.
“Një person do të duhet të marrë frymë në një sasi të madhe të virusit, duke fshirë dhe thithur fekalet e infektuara thellë në mushkëri, për shembull, për të zhvilluar një infeksion të frymëmarrjes nga virusi”, thotë Ëilliam Schaffner, profesor i sëmundjeve infektive dhe mjekësisë parandaluese.
A është e sigurt të pini qumësht dhe të hani djathë dhe kos?
Ekspertët thonë se prania e thjeshtë e grimcave virale nuk është befasuese dhe nuk do të thotë se njerëzit mund të infektohen duke konsumuar produkte që përmbajnë ato. Meqenëse produktet e qumështit janë të pasterizuara, “vazhdon të mos ketë asnjë shqetësim për sigurinë e furnizimit tregtar të qumështit”, tha Administrata e Ushqimit dhe Barnave në një njoftim në faqen e saj të internetit.
Kjo vlen për produktet e tjera të qumështit, duke përfshirë djathin, kosin dhe akulloren, por zyrtarët po bëjnë studime shtesë për të parë nëse ka ndonjë ndryshim me produktet e tjera të qumështit që përmbajnë fragmente virale.
A mund të merrni gripin e shpendëve duke ngrënë pulë ose vezë?
Jo. Njerëzit nuk mund të infektohen duke ngrënë shpendë ose vezë të gatuara plotësisht. Megjithatë, sipas CDC, “shpendët dhe produktet e paziera të shpendëve (si gjaku) mund të kenë qenë burimi i një numri të vogël të infeksioneve të virusit të gripit të shpendëve te njerëzit në Azinë Juglindore”.
CDC këshillon se “është e sigurt të hahet shpendë e trajtuar dhe gatuar siç duhet”.
Megjithatë, në fermat komerciale, shpendët e infektuar dhe pulat ose gjelat e tjerë që janë të ekspozuar ndaj atyre shpendëve të infektuar, zakonisht asgjësohen.
Cilat janë simptomat e gripit të shpendëve tek njerëzit?
Disa njerëz që janë të infektuar mund të mos përjetojnë simptoma, sipas CDC. Të tjerët mund të kenë simptoma të lehta, të ngjashme me gripin si ethe, kollë, dhimbje të fytit, dhimbje trupi, dhimbje koke, lodhje dhe, në raste më serioze që përfshijnë pneumoni, probleme me frymëmarrjen.
Simptomat e gripit të shpendëve varen nga lloji i virusit me të cilin çdo person infektohet. Llojet që kanë shkaktuar shumicën e infeksioneve njerëzore në 25 vitet e fundit janë H5N1 dhe H7N9.
Si trajtohet?
Njerëzit që preken nga gripi i shpendëve zakonisht trajtohen me kujdes mbështetës dhe, në raste të rënda, me ventilatorë për t’i ndihmuar të marrin frymë. Ka edhe medikamente antivirale që janë efektive në trajtimin e shtameve aktuale.
A mund të vrasë njerëzit gripi i shpendëve?
Po, mund të jetë fatale, kryesisht kur virusi futet në mushkëri dhe shkakton pneumoni të gripit, por kjo është e rrallë.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, midis janarit 2003 dhe shkurtit 2024, 887 raste të konfirmuara laboratorike të infeksionit njerëzor me H5N1 u raportuan globalisht nga 23 vende. Nga ata që u infektuan, pati 462 vdekje.
Ndërsa këto shifra mund të duken të frikshme, ekspertët paralajmërojnë se rreziku për publikun e gjerë është i ulët dhe se nuk ka prova të transmetimit të vazhdueshëm nga njeriu te njeriu.
A mund të bëhet gripi i shpendëve pandemia e radhës?
Sa herë që ka një shpërthim shumë patogjen të gripit të shpendëve, ai shkakton shqetësime se virusi mund të ndryshojë për të infektuar njerëzit më lehtë dhe të fillojë të përhapet nga personi në person.
Kjo ndodhi me gripin e derrit në vitin 2009, kur derrat u infektuan njëkohësisht me gripin e shpendëve dhe atë njerëzor. Dy viruset shkëmbyen materialin e tyre gjenetik brenda derrave, duke lejuar gripin e shpendëve të përdorte planin gjenetik nga gripi njerëzor për t’u përhapur midis njerëzve.
Një pandemi e tillë nuk mund të parashikohet sepse ky shkëmbim i materialit gjenetik është një ngjarje e rastësishme.
A mund të infektohen qentë dhe macet nga gripi i shpendëve?
Qentë kanë kontraktuar shtame të gripit të shpendëve në të kaluarën por për shkak se qeni ose macja e familjes zakonisht nuk është në kontakt me zogjtë e infektuar siç janë kafshët e egra, rreziku i tyre është i ulët.
Po pulat e oborrit?
Njerëzit që kanë pulat e tyre duhet të jenë vigjilentë, thonë ekspertët.
Pulat e oborrit mund të jenë në kontakt me zogjtë e egër ose drejtpërdrejt ose nëpërmjet sekrecioneve të tyre trupore, duke i vënë ata në rrezik për infeksion të mundshëm. Ekspertët rekomanduan mbajtjen e pulave të oborrit brenda një ambienti për t’i mbajtur ato larg nga çdo shpend shtegtar që mund të jetë bartës i sëmundjes.
Pulat që infektohen mund të bëhen jashtëzakonisht të qeta, të ndalojnë së prodhuari vezë ose të prodhojnë më pak prej tyre dhe të zhvillojnë simptoma të frymëmarrjes dhe diarre përpara se të fillojnë të ngordhin.
Burimi: Washington Post. Përshtati: Gazeta Si.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
