.png)
Nga Gazeta Si – Frida Kahlo, kjo grua me një pamje të veçantë, emri i së cilës ngjall imazhe të surrealizmit meksikan – edhe pse e ka mohuar gjithmonë – lindi më 6 korrik 1907 në një familje artistësh. Frida do të përfundonte të bëhej një nga artistet më të famshme në histori dhe një referencë sociale dhe kulturore në Meksikë dhe përtej kufijve të saj.
Aksidenti që i ndryshoi jetën
Deri në moshën 18-vjeçare Frida nuk tregoi asnjë interes për botën e artit. Në fakt, ajo ishte më e interesuar të merrej me sport për të forcuar shëndetin e saj të brishtë për shkak të poliomielitit të rëndë që pësoi si fëmijë. Kjo sëmundje e detyroi të qëndronte në shtrat për nëntë muaj dhe shkaktoi pasoja të përhershme: këmba e saj e djathtë ishte shumë më e hollë se e majta.
Si të mos mjaftonte kjo, më 17 shtator 1925 Frida pësoi një aksident shumë të rëndë: autobusi me të cilin po udhëtonte u godit nga një tramvaj, u përplas me një mur dhe u shkatërrua plotësisht. Pasojat ishin të rënda për të: shtylla kurrizore e saj u thye në tri pjesë, ajo pësoi këputjen e dy brinjëve, klavikulës dhe kockës së legenit. Këmba e saj e djathtë ishte thyer në njëmbëdhjetë pjesë, këmba e saj e djathtë ishte dislokuar, supi i saj i majtë ishte zhvendosur. Kjo fatkeqësi do ta shënonte gjatë gjithë jetës së saj dhe do të bëhej një temë e përsëritur në pikturat e saj.
Frida qëndroi pa lëvizur për tre muaj dhe iu nënshtrua tridhjetë e dy operacioneve, por kjo nuk e pengoi atë të pikturonte: falë një kavaleti të veçantë ajo mundi të mbante furçën ndërsa ishte shtrirë në shtrat dhe një pasqyrë e lejoi të shihte veten. Pikturat e para që ajo ka bërë kanë qenë autoportrete, pasi siç është shprehur edhe vetë “Kam shumë kohë vetëm dhe jam subjekti që njoh më mirë”.
E ndikuar nga idetë e nacionalizmit revolucionar të vendit të saj, Frida vishte funde të gjata meksikane, kordele të endura me fjongo shumëngjyrëshe dhe gjerdan dhe vathë të stilit parakolumbian. Kështu e gjejmë te Autoportreti si Tehuana, i vitit 1943, ku përfaqësonte veten si një meksikane “autentike” dhe theksonte tiparet e saj mestizo (ajo kishte gjak spanjoll, indian dhe gjerman), ose në autoportretin me majmunë, të njëjtin vit, në të cilin figura e saj bie në sy mes bimëve të xhunglës dhe është e rrethuar nga kafshë.
Në vitin 1927, piktura e saj u bë më komplekse: pasqyronte ndjenjat e gruas, përplasjen midis dëshirës së saj për lumturi dhe kërcënimit të vazhdueshëm të shkatërrimit të saj. Frida ka kapur në pikturat e saj dikotominë midis ëndrrave të saj – të dashurisë, të fëmijëve – dhe realitetit – dhimbjes dhe pafuqisë. Pikërisht atëherë filloi të frekuentojë qarqet politike, artistike dhe intelektuale. Nëpërmjet udhëheqësit të lëvizjes studentore Germán de Campo, të cilin ajo e admironte shumë, ajo takoi komunistin kuban Julio Antonio Mella, i cili jetonte në mërgim në Meksikë me partneren e tij me origjinë italiane, fotografen Tina Modotti.
Frida dhe Tina u bënë mike dhe kjo e fundit filloi ta çonte Fridën në takimet politike të Partisë Komuniste të Meksikës, ku burri i saj i ardhshëm, piktori Diego Rivera, kishte qenë në ushtri që nga viti 1922.
Ndërsa Rivera po punonte për një sërë pikturash murale për ndërtesën e Ministrisë së Arsimit, Frida i bëri një vizitë për t’i treguar punimet e saj: ai ishte vërtet i impresionuar nga pikturat e gruas dhe e inkurajoi atë të vazhdonte me artin e saj. Që nga ai moment të dy artistët filluan një lidhje: ata u martuan më 21 gusht 1929. Frida dhe Diego festuan festa të mëdha në shtëpinë e tyre në Coyoacán, ku pritën njerëz të famshëm që iknin nga konfliktet politike në vendet e tyre.
André Bretón ose León Trotsky morën pjesë në këto ngjarje dhe Frida shfrytëzoi rastin për të krijuar diçka më shumë se një miqësi me politikanin dhe revolucionarin rus. Marrëdhënia mes Frida Kahlo dhe Diego Rivera ishte e stuhishme, dashurie, por edhe e aventurave me njerëzit e tjerë: një lidhje krijuese, ndonjëherë plot urrejtje, e cila rezultoi në një divorc dhe një martesë të dytë, në vitin 1939. Megjithatë, edhe pse Frida Kahlo me sa duket ishte poligame dhe biseksuale, tradhtitë e burrit të saj të shthurur i shkaktuan asaj vuajtje të jashtëzakonshme dhe i bënë zënkat mes tyre të përditshme.
Dhimbje dhe vuajtje
Por fatkeqësitë për Fridën nuk kishin përfunduar. Në vitin 1930 ajo pësoi një abort të parë për shkak të lëndimeve të legenit të pësuar në aksidentin e autobusit dhe në 1932 ajo ra në një depresion të thellë nga i cili nuk mund të dilte më edhe pas një shtatzënie të dytë që përfundoi keq. Edhe në këtë rast, ajo do ta shprehte gjendjen e saj në pikturë: në spitalin Henry Ford. Vetëdija për historinë e dashurisë mes motrës së saj Cristina dhe Diego i shkaktoi asaj një dhimbje të mëtejshme, të tmerrshme.
Në vitin 1953, artistja pësoi një goditje nga e cila nuk do të shërohej kurrë: për shkak të gangrenës, këmba e saj u amputua. Trishtimi e zhyti atë më tej në depresion dhe e bëri atë të tentonte vetëvrasjen në disa raste, duke marrë opiumet që i ishin përshkruar.
Gjatë asaj kohe, Frida shkroi poezi në ditarët e saj, shumica e të cilave lidheshin me dhimbjen dhe vuajtjet. Më 19 prill 1954, ajo u shtrua në Spitalin Inglés pas një tentative tjetër vetëvrasjeje, edhe pse ajo shkroi në ditarin e saj se nuk do të rishfaqej, ajo duhej të shtrohej sërish në spital më 6 maj për të njëjtën arsye.
Pak para vdekjes së saj, Frida do të thoshte: “Kur të vdes, ma digjni trupin. Unë nuk dua të varrosem. Kalova shumë kohë shtrirë. Thjesht digjeni!”. Më 13 korrik 1954, shuhet përgjithmonë Frida Kahlo, e cila për funeralin e saj ishte veshur me një kostum tipik meksikan dhe me dorën e djathtë të mbështetur në gjoks.
Trupi i saj u dogj dhe hiri ruhet në Casa Azul në Coyoacán, vendi ku ajo lindi. Piktura e saj e fundit është ekspozuar në Muzeun Frida Kahlo. Bëhet fjalë për një pikturë vaji që tregon disa copa shalqini në tone shumë të ndezura. Në njërën prej tyre dhe pranë firmës së saj lexohet: “Rroftë jeta. Coyoacán, 1954, Meksikë”.
Frida Kahlo e ndërtoi karakterin e saj përmes veshjeve, flokëve, fustaneve dhe rruazave të saj indigjene, refuzimit të saj për të hequr vetullat dhe buzën e sipërme dhe pasionin e saj për birrën. Imazhet e marra nga fotografi amerikan me origjinë hungareze Nickolas Muraye ndërmjet viteve 1937 dhe 1946 kontribuuan në ndërtimin e mitit të Frida Kahlo. Pasioni i saj për jetën dhe dëshira e saj për liri, e minuar nga problemet e rënda fizike, mund të përmblidhen në këto fjalë nga vetë Frida: “Këmbët, pse i dua nëse kam krahë për të fluturuar?”.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
