Investimet publike kanë një rol qendror në këtë periudhë krize të thekshem, thotë FMN. Analiza fiskale e saj tregon se rritja e investimeve publike në ekonomitë e përparuara dhe në zhvillim mund të ndihmojë në ringjalljen e aktivitetit ekonomik nga kolapsi ekonomik global që cilësohet si më i mprehti dhe më i thelli në historinë bashkëkohore.
FMN thotë se investimet publike janë të rëndësishme në krijimin e miliona vendeve të punës direkt në një periudhë afatshkurtër dhe po aq më indirekt për një periudhë më të gjatë. Rritja e investimeve publike me 1 përqind të PBB-së mund të forcojë besimin në rimëkëmbjen dhe të rrisë PBB-në me 2.7 përqind, investimet private me 10 përqind, dhe punësimin me 1.2 përqind nëse investimet janë me cilësi të lartë dhe nëse barra ekzistuese e borxhit publik dhe privat nuk dobësojnë përgjigjen e sektorit privat ndaj stimulit.
Në botimin e Monitorimit Fiskal të FMN-së, diskutohet pse nevojiten më shumë investime publike, cili mund të jetë ndikimi i mundshëm i investimeve publike në rritjen e ekonomisë dhe vendet e punës dhe si qeveritë mund të sigurohen që investimet mbështesin rimëkëmbjen.
Rritja e investimeve
Edhe para pandemisë, investimet globale ishin të dobëta për më shumë se një dekadë, megjithë rrugët dhe urat e shkatërruara në disa ekonomi të përparuara dhe nevojat masive të infrastrukturës për transport, ujë të pastër, kanalizime, veçanërisht në shumicën e ekonomive në zhvillim. Investimet tani kërkohen urgjentisht në sektorë kritikë për të vënën nën kontroll pandeminë, të tilla si kujdesi shëndetësor, shkollat, ndërtesat e sigurta, transporti i sigurt dhe infrastruktura dixhitale.
Normat e ulëta të interesit globalisht gjithashtu sinjalizojnë se është koha e duhur për të investuar. Kursimet janë të shumta, sektori privat është në modalitetin e pritjes, dhe shumë njerëz janë të papunë dhe në gjendje të marrin vendet e punës të krijuara përmes investimeve publike. Investimet private janë në depresion, për shkak të pasigurisë akute për të ardhmen e krijuar nga pandemia. Prandaj, në shumë vende, tani është koha për të ndërmarrë investime publike me cilësi të lartë, në projekte prioritare. Mund të bëhen duke marrë hua me kosto të ulët.
Investimet publike mund të luajnë një rol qendror në rimëkëmbjen, me potencialin për të gjeneruar, drejtpërdrejt, midis 2 dhe 8 vende pune për çdo milion dollarë të shpenzuar në infrastrukturën tradicionale, dhe midis 5 dhe 14 vende pune për çdo milion të shpenzuar në kërkim dhe zhvillim, energji elektrike të gjelbër , dhe ndërtesa efikase.
Por projektet e investimeve mund të kërkojnë kohë për t’u zbatuar. Për të siguruar që investimet krijojnë vende pune tani – kur ato janë më të nevojshme – vendet duhet të rrisin mirëmbajtjen e infrastrukturës, atje ku është e sigurt. Tani është gjithashtu koha për të nisur rishikimin dhe rifillimin e projekteve premtuese që u vonuan për shkak të krizës, përshpejtimin e planifikimin për projekte të reja në përputhje me përparësitë e paskrizës.
Vendosja e ekuilibrit të duhur
Për disa vende, megjithatë, huazimi për të investuar do të jetë i vështirë sepse kushtet e financimit janë të shtrënguara. Pavarësisht, një shkallëzimi gradual i investimeve publike të financuara nga huamarrja mund të paguajë, për sa kohë që rreziqet e përmbysjes (rreziqet që lidhen me rifinancimin e borxhit) dhe normat e interesit nuk rriten shumë dhe qeveritë zgjedhin me mençuri projekte investimi. Vendet gjithashtu mund të kenë nevojë të rialokojnë shpenzimet ose të mbledhin të ardhura shtesë për investime prioritare.
Vendet më të varfëra – veçanërisht në kontekstin e Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm 2030 – do të kenë nevojë për mbështetje nga bashkësia ndërkombëtare. Investimi në përshtatjen ndaj ndryshimit të klimës është kritik, veçanërisht në vendet e ndjeshme ndaj përmbytjeve dhe thatësirave. Sipas vlerësimeve të stafit të FMN-së, ndihma qevritare është ofruar, por 10 miliardë dollarë të alokuar në 2018 nuk arrijnë në 25 miliardë dollarë investime të kërkuara çdo vit në ekonomitë me të ardhura të ulëta.
Ruajtja e cilësisë së projekteve të investimeve është thelbësore, thotë FMN duke shtuar se, “për shembull, që kostoja e një projekti individual mund të rritet me 10 deri në 15 përqind vetëm sepse ndërmerret në një periudhë kur investimi është veçanërisht i lartë. Rritjet e kostove kanë tendencë të jenë më të larta dhe vonesat e projekteve janë më të mëdha nëse projektet miratohen dhe ndërmerren kur investimet publike rriten ndjeshëm, tregon analiza jonë. Rritjet e shpejta në investimet publike mbajnë gjithashtu rrezikun e lehtësimit të korrupsionit. Po kështu, përmirësimi i qeverisjes në përzgjedhjen dhe menaxhimin e projektit është thelbësor, sepse ka hapësirë për të përmirësuar efikasitetin e infrastrukturës mesatarisht me një të tretën.
Nxitja e investimeve private
FMN sugjeron se investimet publike mund të nxisin rritjen e mjaftueshme të ekonomisë për të nxitur krijimin e vendeve të punës shtesë të sektorit privat.
Gjatë kësaj kohe të pasigurisë së lartë, investimet publike mund të rrisin besimin e investitorëve privatë në rimëkëmbjen dhe t’i shtyjnë ata të investojnë gjithashtu, pjesërisht sepse sinjalizon angazhimin e qeverisë për një rritje të qëndrueshme. Projektet e investimeve publike gjithashtu mund të stimulojnë investimet private më drejtpërdrejt. Për shembull, investimet në komunikime dixhitale, elektrifikim ose infrastrukturë transporti lejojnë krijimin e bizneseve të reja. Po kështu, rezultatet e FMN-së tregojnë se investimet në kujdesin shëndetësor dhe shërbimet e tjera sociale shoqërohen me rritje të konsiderueshme të investimeve private në horizontin një vjeçar.
Pra FMN konsideron investimet publike një element të fuqishëm të paketave stimuluese për të kufizuar pasojat ekonomike nga pandemia. Edhe ndërsa vendet vazhdojnë të shpëtojnë jetë dhe mjete jetësore, ato mund të hedhin bazat për një ekonomi më të qëndrueshme duke investuar në aktivitete të pasura me punë, shumë produktive dhe më të gjelbra.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
