‘Fati i botës mund të prehet në duart e Europës’

Nga Piere Haski*- Fraza vjen nga sociologu francez Dominique Méda, siç shkruhet në gazetën Le Monde: “BE-ja papritmas shfaqet si një prani e njohur, qetësuese, mbrojtëse”.

Është një nga paradokset e mëdha dhe ndoshta i vetmi lajm në këto kohë të trazuara që ofron pak shpresë: në një botë të pushtuar nga “grabitqarët”, për të përdorur termin e Giuliano da Empoli në librin e tij të fundit që sapo ka dalë në Francë ( L’heure des prédacteurs ), Europa është praktikisht streha e fundit e shtetit ligjor dhe respektimit të normave ndërkombëtare.

Pavarësisht të gjitha të metave të tij – dhe ato janë të shumta — Bashkimi Europian e gjen veten, për krahasim, të stolisur me cilësi që gradualisht po zhduken diku tjetër. Si mund të ruhen këto, dhe mbi të gjitha, si mund të bëhen një model i aftë për të parandaluar rikthimin në betejat për pushtet të kohërave perandorake, në brutalitetin drejt të cilit ne të gjithë duket se po shkojmë papritur?

Është padyshim spektakli magjepsës dhe i frikshëm i presidencës së Donald Trump-it që papritmas hedh këtë dritë të ndezur mbi një Europë që donim ta kritikonim në raport me zhgënjimet që provokoi.

Urgjenca europiane

Nuk mund të ketë unanimitet kur Viktor Orban, kryeministri hungarez dhe disa të tjerë kanë shfaqur prej kohësh preferencën e tyre për autokratët në kurriz të partnerëve të tyre europianë; dhe forcat politike që Trump , JD Vance, Elon Musk dhe miqtë e tyre mbështesin në Europë janë ndonjëherë në prag të pushtetit, duke u përpjekur të fshehin kontradiktën e pamasë midis “patriotizmit” të tyre dhe simpatisë së tyre për grabitqarët e Moskës apo Uashingtonit.

Duke ndjekur çështjet europiane për dekada, nga ditët e buzëqeshura të Zhak Delors në krye të Komisionit, rrallë kam ndjerë një ndjenjë të tillë urgjence, një reagim ekzistencial ndaj faktit që BE-ja nuk mund të lejojë të “dështojë”, të humbasë këtë takim me vetveten.

Vonesat e akumuluara, për shembull, në teknologji, në mbrojtjen e përbashkët, në aftësinë për t’u mbrojtur nga agresioni tregtar ose financiar, dobësojnë kontinentin përballë rreziqeve në rritje.

Këto vonesa të grumbulluara nuk mund të rregullohen me një të rënë të stilolapsit, por hapat e parë janë inkurajues. Ashtu siç mund të mirëpresim vetëm “kthimin” e Mbretërisë së Bashkuar, të zhgënjyer nga mosangazhimi amerikan, në një marrëdhënie më të ngushtë me aleatët e saj gjeografikë europianë.

Një rend i ri botëror

Europa është në rrezik, së pari në mbijetesën e saj kundër një administrate amerikane që vetëm ëndërron të çmontojë politikat e përbashkëta, veçanërisht rregullat digjitale dhe politikat tregtare, për të sunduar më lehtë mbi shtetet.

Por edhe për “botën pas”. Një rend i ri botëror do të duhet të ndërtohet mbi rrënojat e atij që lindi në 1945 nga Lufta e Dytë Botërore dhe është thelbësore që BE të jetë në tryezën e vendimmarrjes. Për ta bërë këtë, ajo duhet t’i mbijetojë kaosit aktual duke ruajtur liritë tona dhe duke rinovuar një model që shfaqte shenja lodhjeje, edhe pse, për krahasim, mbetet tërheqës.

Por Dominique Méda ka të drejtë: përballë kërcënimeve në rritje të kësaj bote, BE-ja është “siguruese” dhe iu desh Donald Trump-i dhe vendimet e tij të tepruara që ne ta kuptonim atë.

Burimi: World Crunch/Përshtati Gazeta Si

Shënim: Pierre Haski ka lindur në vitin 1953 në Tunis. Ai ka qenë korrespondent për Agence France Presse (AFP) dhe Libération, dhe tani është President i Reporter Sans Frontières që nga viti 2017. Ai drejton gjithashtu emisionin radiofonik “Géopolitique” për France Inter.