Drejtësia e re me drejtues të vjetër

Institucionet më të rëndësishme të drejtësisë së re do të drejtohen dhe përbëhen në një masë të mirë të tyre nga njerëz që kanë mbajtur pozicione drejtuese në drejtësinë e vjetër.

Raporti i Institutit të Studimeve Politike ka nxjerrë në pah se elementë të kufizimeve për kandidim, por sidomos kriteri i përvojës disavjeçare në punë janë pengesa për përmbushjen e numrit të subjekteve të interesuara për të qenë pjesë e sistemit të ri të drejtësisë.

“Rreth 60 për qind e kandidatëve janë ish-prokurorë të përgjithshëm, ish-kryetarë të gjykatës së lartë, ish-ministra drejtësie, ish-drejtues në nivele të larta të gjyqësorit apo prokurorisë, etj. Një pjesë e tyre e kanë mbyllur mandatin e parë (ish) me një bilanc kritik dhe negativ publik, ndaj kurajo e tyre për të pretenduar edhe postet e reja drejtuese në sistemin e ri të drejtësisë përbën një fenomen që meriton analizë”, thotë raporti.

Ky është njëri element që verën ISP. Elementi tjetër pengues është mosbesimi tek i gjithë procesi i reformimit të sistemit të drejtësisë, që sipas Institutit ka stepur kandidaturat me integritet profesional. Këtë shqetësim e kanë ngritur disa herë edhe përfaqësitë diplomatike të SHBA dhe BE-së përgjatë dy viteve të fundit, përmes thirrjeve publike të vazhdueshme për kandidim.

“Nxitja e tyre dha efekte pozitive, por të pamjaftueshme për të gjetur kandidatët e mjaftueshëm për vendet vakante në dispozicion”, thuhet në raport.

Instituti i Studimeve Politike vëren gjithashtu se një grup prej 4-5 personash kandidojnë njëkohësisht si për vendet vakante në Gjykatën Kushtetuese, Gjykatën e Lartë, madje edhe për Inspektoriatin e Lartë të Drejtësisë.

Problematikë tjetër që vëren raporti i ISP është një numër i konsiderueshëm personash, ish-zyrtarë dhe ish-drejtues institucionesh të emëruar partiakë që kandidojnë për një vend në sistemin e ri të drejtësisë.

Vërehet gjithashtu se edhe drejtues dhe anëtarë të caktuar të atyre institucioneve të reja që janë ngritur kanë shpesh konflikt interesi dhe mungon praktika solida e sjelljes institucionale, për të shmangur konfliktin e interesit.

"Gjatë një debati në një aktivitet në mjediset e Kuvendit (prill 2019) një prej drejtuesve të institucioneve të reja të drejtësisë citoi së paku katër herë me vlerësim të lartë drejtuesit e Ministrisë së Drejtësisë. Rrethana të tilla ku një institucion i pavarur vlerën lart organin politik që de facto mbetet kërcënues i pavarësisë së tij, janë praktikë normale tek ne, ndërkohë që vetë institucioni, në raportimin vjetor në parlament ankohet se ekzekutivi nuk ka përmbushur në kohë e me cilësi disa nga detyrimet e tij. A lidhet arsyeja e falënderimeve ndaj titullarit politik me faktin se anëtarë të rëndësishëm në familjen e tij/saj janë njëherësh punonjës në varësi të Ministres?”, ngrihet pyetja në raport.

ISP kujton gjithashtu edhe premtimet e klasës politike për ngritjen e Gjykatës Kushtetuese, Gjykatës së Lartë dhe Inspektoriatit të Lartë të Drejtësisë brenda muajit korrik të këtij viti. Këto premtime i cilëson si të pakuptimta dhe kaotike, ndërkohë që vetë vlerëson se në rastin më të mirë të treja këto institucione mund të ngrihen brenda dhjetorit të këtij viti. Sa i takon SPAK, raporti i ISP thekson se gjasat që kjo strukturë të ngrihet brenda këtij viti janë minimale.